Dit is een samenvatting van Hoofdstuk 2: Middellandse Zeegebied van de Malmberg methode De Wereld Van Aardrijkskunde, paragraaf 1, 2, 3, 4, 5, 7 en 8. In de samenvatting van de methodestof staan de begrippen vetgedrukt en blauw. Na de samenvatting van de stof in de paragraaf staan de bijbehorende b...
Paragraaf 1. Gebergtevorming en aardbevingen
Het buitenste deel van de aardmantel is de asthenosfeer. Dit gedeelte is plastisch en
soms zelfs gesmolten. Hierdoor ontstaat bewegingen in de lithosfeer: convectiestromen.
De kern is de mesosfeer.
Door de beweging van de Afrikaanse plaat naar de Euraziatische plaat, de twee grootste
platen in het gebied, zijn er voornamelijk convergente plaatgrenzen in het Middellandse
Zeegebied. Dit zorgt voor subductie en vulkanisme. Bij divergente plaatgrenzen bewegen
platen van elkaar af en stolt het omhooggekomen magma tot basalt. Hier komen meestal
minder zware aardbevingen voor dan langs transforme plaatgrenzen. Door de
zwaartekracht zakt de onderduikende plaat eerder naar beneden en rekt de
overschuivende plaat zich uit om de ruimte te vullen: het rollback-principe. Door het
uitrekken van de overschuivende plaat ontstaat een divergente breuk. Langs deze breuk
ontstaan slenken (naar beneden gezakt) en horsten (hogerop).
Gebergtevorming
270 miljoen jaar geleden, aan het einde van het Perm, brak het oercontinent Pangea in
de Afrikaanse en de Euraziatische plaat. Tussen deze platen ontstond de Tethyszee,
waarin dikke lagen sedimenten zijn afgezet vanaf de naastliggende landgebieden.
150 miljoen jaar later, in de eerste helft van het Krijt, convergeerden de Afrikaanse en de
Euraziatische plaat weer, en de voorloper van de Middellandse Zee kwam in de
botsingzone, en de sedimenten op de bodem vormden plooiingsgebergten. Naast
plooiing vindt er ook veel breukvorming plaats langs de gesteenten: daar waar delen
langs breuken zijn verplaatst spreek je van breukgebergte.
Verdwijnt de Middellandse Zee?
Door botsing van convergerende platen ontstond het Himalayagebergte. De zee die
ertussen lag, verdween. Op dezelfde manier zal in de toekomst ook de Middellandse Zee
verdwijnen tussen de convergerende Afrikaanse en Euraziatische plaat, en zal ook de
Straat van Gibraltar afsluiten. Door de hogedrukgebieden rond deze breedtegraaf en de
lage hoogteligging van de drooggevallen zee ontstaat een groot woestijngebied. De
vorming van gebergten in het Alpine plooiingsgebied zal doorgaan zolang de platen
blijven convergeren.
, Begrippen par. 1
Alpine plooiingsgebied: jonge gebergten met scherpe toppen en steile hellingen,
gevormd sinds het Krijt. In het Middellandse Zeegebied vormen de gebergten een bijna
aaneengesloten gebied van de Atlas in Noord-Afrika en de Pyreneeën, Alpen, Apennijnen
en de Balkan tot aan het Taurusgebergte in Turkije. De gordel loopt door tot Indonesië.
Asthenosfeer: het plastische gedeelte van de aardmantel.
Basalt: snel aan het aardoppervlak afgekoeld vulkanisch gesteente met heel weinig
herkenbare mineralen. Wordt vaak aangetroffen in zeshoekige zuilen.
Breukgebergte: een opheffing van de aardkorst langs breuken, boven een opstijgende
convectiestroom.
Convergente plaatgrens: grens tussen twee convergerende platen.
Divergente plaatgrens: grens tussen twee uit elkaar bewegende platen boven een
opstijgende convectiestroom.
Lithosfeer: de vaste buitenkant van de aarde die is opgebouwd uit platen die ten opzichte
van elkaar bewegen
Plooiingsgebergte: opgeheven, geplooide stukken aardkorst die onstaan bij een
convergerende plaatbeweging.
Subductie: wanneer de zwaardere oceanische plaat door de dalende convectiestroom
onder de lichtere (meestal) continentale plaat zakt.
Transforme plaatgrens: grens tussen twee langs elkaar bewegende platen (niet
convergent of divergent).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevhzk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
