De historische context Duitsland in Europa (). Uitgebreide samenvatting met personen in oranje en de begrippen in blauw. Erg overzichtelijk voor het leren van dit hoofdstuk.
Duitsland in Europa (1918 – 1991)
Historische context
1 Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)
Duitsland had de eerste wereldoorlog verloren, de keizer vluchtte en er werd een
republiek uitgeroepen, Republiek van Weimar. Omdat de sociaaldemocraten de
grootste fractie in het parlement waren, vormden zij een nieuwe regering en
ondertekenden zij de wapenstilstand met de geallieerden. Er kwam een nieuwe
grondwet, waardoor Duitsland een parlementaire democratie werd: voortaan stelde het
gekozen parlement de regering aan.
3 oorzaken waarom de democratische Weimarrepubliek niet uitgroeide tot een stabiel
bestuur:
1. Grote groepen Duitsers wilden helemaal geen democratie.
De oude adellijke elite vond dat de massa niet in staat was tot regeren.
Nationalistische bewegingen aan de rechterkant wilden een sterke leider. Zij vonden
dat democratie Duitsland alleen verder verdeelde. Ook radicale socialisten (vooral
aanhangers van het communisme) zagen niets in de democratie. Zij wilden een
‘dictatuur van het proletariaat’ naar model van de Sovjet-Unie.
2. Veel Duitsers hadden geen vertrouwen in de leiders van de Republiek. Zij hielden
hen verantwoordelijk voor het verlies van de Eerste Wereldoorlog.
Deze opvatting noemen we de dolkstootlegende. Volgens deze complottheorie had
Duitsland de oorlog nog makkelijk kunnen winnen en had de linkse regering dus
verraad gepleegd door de wapenstilstand te tekenen. In werkelijkheid wist de militaire
elite ook dat doorvechten niet langer mogelijk was. Daarnaast kregen de nieuwe
machthebbers de schuld van het Verdrag van Versailles.
Deze vredesovereenkomst dwong Duitsland tot:
Ontwapening
Het afstaan van gebieden
Het betalen van forse herstelbetalingen.
3. De regeringen van de Republiek slaagden er niet in de grote economische
problemen op te lossen.
De herstelbetalingen drukten zwaar op de economie. Ook verloor Duitsland toegang
tot belangrijke grondstofrijke gebieden. Verschillende internationale maatregelen
brachten een kort economisch herstel. De Amerikaanse Dawesplan (1924) maakte
grote Amerikaanse leningen mogelijk. Doordat Duitsland zich verzoenend opstelde ten
opzichte van Frankrijk, kreeg het weer toegang tot belangrijke industriegebieden. Het
economische herstel eindigde in 1929 als gevolg van de beurskrach, een plotselinge
val van de beurskoersen in de Verenigde Staten. De Amerikanen kwamen zelf in de
financiële problemen en wilden hun leningen terug. Duitsland raakte daardoor weer
verzeild in een diepe economische crisis. De werkloosheid nam enorm toe, met grote
politieke onrust tot gevolg.
, Van de chaos in de Weimarrepubliek profiteerde de uiterst rechtse en antisemitische
nationaalsocialistische partij, de NSDAP (nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij).
De partijleider, Adolf Hitler, deed beloften die veel Duitsers graag wilden horen. Onder
zijn leiderschap zou er een einde komen aan de politieke strijd binnen Duitsland en
zouden de afgenomen gebieden weer bij Duitsland komen. Zo zou hij de nationale
eenheid herstellen. Ook andere afspraken uit het Verdrag van Versailles zou hij
terugdraaien. Hij beloofde ook een einde te maken aan de werkeloosheid. Met
propaganda en paramilitair machtsvertoon bouwde hij de NSDAP uit tot een
massaorganisatie. Knokploegen van de NSDAP intimideerden politieke tegenstanders.
Met deze aanpak won de NSDAP de verkiezingen. Hitler werd met steun van de
conservatieve elite in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Kort na zij aantreden brandde
het parlementsgebouw in Berlijn af. Hitler beweerde dat de Rijksdagbrand (1933) was
aangestoken door communisten, die van plan waren de macht in Duitsland over te
nemen. In deze crisissfeer wist hij het parlement zover te krijgen dat het de
matigingswet aannam. Dankzij deze wet kon Hitlers regering besluiten nemen zonder
dat daarvoor democratische toestemming nodig was. Het parlement gaf daarmee
feitelijk de macht uit handen. Zo kwam er een einde aan de republiek van Weimar.’
Nadat Hitler aan de macht was gekomen, begon hij in Duitsland met de opbouw van
een totalitair regime. Het leven van alle Duitsers moest volledig in het teken staan van
het nationaalsocialisme. Deze nazificatie van de bevolking ging gepaard met
grootschalige propaganda. Ook trad het regime hard op tegen politieke tegenstanders
(vooral sociaaldemocraten en socialisten) door middel van geweld en terreur.
Bovendien rekenden de machthebbers al snel af met iedereen die niet paste binnen de
Volksgemeinschaft, de ideale, harmonieuze en 'raszuivere' samenleving van de
nationaalsocialisten. Dat gold vooral voor mensen die biologisch 'minderwaardig’
zouden zijn, met name Joden, maar ook Roma en Sinti, gehandicapten en
homoseksuelen. Ondanks deze vrijheidsbeperkende maatregelen kreeg het regime
veel steun vanuit de bevolking. De regering wist de economie snel te herstellen en de
werkloosheid verdween vrijwel geheel.
Hitler kreeg in Duitsland ook veel steun voor zijn buitenlandpolitiek. Hij eiste dat alle
Duitstalige gebieden bij Duitsland zouden komen. De andere Europese landen maakte
zich grote zorgen over deze agressieve buitenlandpolitiek. Groot-Brittannië en Frankrijk
hoopten een nieuwe oorlog te voorkomen door toe te geven aan de eisen van Hitler.
Deze appeasementpolitiek beleefde zijn hoogtepunt tijdens de Conferentie van
München in 1938. Toen kreeg Duitsland toestemming om een deel van Tsjecho-
Slowakije in te nemen. Toen Hitler in 1939 Polen binnenviel, bleek dat hij op meer uit
was dan alleen het verenigen van alle Duitstalige gebieden. Groot-Brittannië en
Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog. Deze gebeurtenis vormt het begin van de
Tweede Wereldoorlog.
De oorlog verliep in eerste instantie zeer succesvol voor Duitsland. Het veroverde in de
beginjaren bijna het gehele Europese continent, waaronder ook Nederland (in 1940).
Overal stelde de Duitse bezetter de rechtsstaat buiten werking en voerden de Duitsers
de arbeidsdienst in, waarbij Europese burgers in de Duitse oorlogsindustrie moesten
werken. In het veroverde gebied kregen Joden het zwaar. Op bevel van de Duitse
bezetter werden zij overal buitengesloten van het publieke leven. Uiteindelijk
transporteerden de Duitsers miljoenen Joden naar vernietigingskampen in Oost-
Europa. Daar werden de meesten van hen vermoord.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verkoper123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
