Dit is een samenvatting van het vak Inleiding tot de orthopedagogiek, gemaakt in academiejaar .
Met deze samenvatting werd een 15 gehaald.
In de samenvatting staan een aantal hints gemarkeerd die we van de prof kregen, deze kwamen ook op het examen.
Inleiding tot de orthopedagogiek
Examen: giscorrectie van -0;33
Geen data!
1.Benaming van het vakgebied
1.1 Heilpedagogiek
Deze term komt uit Duitsland: de bakermat van de orthopedagogiek
Werd geïntroduceerd door Georgens & Deinhardt (1861)
o verwijst naar genezen (Heilen): beperkingen genezen met opvoedkundige
maatregelen.
o In pastorale kringen verwees het naar de heilsboodschap voor de minstbedeelden
Ook in Nederland werd heilpedagogiek gebruikt door J.H. Gunning. Het was de
pedagogiek voor abnormale (beperkte) kinderen (cfr. genezing) naast therapeutische
pedagogiek voor misdadige kdn (cfr. behandeling) (Gunning, 1909)
Is zeker het gevolg van de rol die medici hebben gespeeld in de opvoeding van kdn met een
beperking
Internationaal termen die verwijzen naar genezen: remedial teaching, ...
Benamingen zeggen iets over de hoe men over iets denkt en geven bepaalde nuances weer.
Vandaar dat het interessant is deze benamingen eens te bekijken
het lijkt ook nuttig dit te bespreken daar de term niet internationaal aanvaard is.
Kritiek op heilpedagogiek
Veel beperkingen zijn niet te genezen
Orthopedagogiek is een opvoedkundige wetenschap geen paramedische
Opvoeden beoogt niet te genezen of gezond maken maar is gericht op groeien en
ontwikkelen als mens
Heilpedagogiek is dan een toegepaste wetenschap (gebaseerd op psychopathologie) en geen
autonome wetenschap
Opvoeding is eigenlijk niet gericht op een zo goed mogelijk herstel van het individu maar op
toekomstige leven als mens. Opvoeden heeft groeien, zich ontwikkelen op het oog, niet het
genezen
Ondanks kritiek…
Term Heilpedagogiek wordt in Duitsland gebruikt
Deelgebieden Heilpedagogiek zijn (Heinz Bach, 1969):
o Heil-erziehung blijft voor de te helen/genezen kdn (bv. gedragsmoeilijkheden)
o Sonder-erziehung voor kdn met een blijvende beperking
o Förder-erziehung voor bijgestuurde gewone ontwikkeling (aanpassingsproblemen,
crisissen, ….)
Ook gebruikt in DUI: ‘Sonderpädagogik’, ‘sonderschule’, ‘sondererziehung’
1
, Naast de term Heilpedagogiek (1909) werd in Nederland gebruik gemaakt van de termen:
o Orthopedagogiek (1949)
o Speciale pedagogiek (Waterink, 1955)
o Na tweede wereldoorlog krijg woord Heil een negatieve connotatie en wou men
vermijden dit te gebruiken
1.2 Speciale Pedagogiek (Waterink, 1955)
De term speciale pedagogiek suggereert geen enkele connectie met geneeskunde
Pedagogiek voor kdn die anders zijn, opvallende kdn of kdn met een beperking:
Voordeel: geen verwijzing naar genezen
Nadeel:
o Zijn kdn met een beperking anders (bv. kdn met een leerstoornis)?
o Zijn ‘kdn met beperking’ het object van Orthopedagogiek?
o Te veel nadruk op het speciale i.p.v. op analogie met gewone (opvoeding van kind
met beperking is misschien niet zo anders)
o Andere kdn (zonder beperking) behoeven misschien ook speciale opvoeding
(woonwagenkdn, depressieve kdn, …)
Internationaal: Special education: verwijst echter naar school en onderwijs en niet naar
opvoeding (parenting, …) bijzonder onderwijs
Kritiek op speciale opvoeding:
o Legt te sterk de nadruk op het speciale, opvoeding van kinderen met een handicap
mogen we niet beschouwen als een andere soort opvoeding
o Er zijn nog andere situaties waarin voor speciaal aangepaste opvoeding moet worden
gezorgd kinderen zonder vaste woonplaats, kinderen van immigranten, …
1.3 Orthopedagogiek
Ortho
o Griekse ‘orthos’ betekent: recht omhoog, juist of volgens de regel
o verwijst niet naar rechtzetten wat krom is (zoals in de geneeskunde meestal het
geval is) want kan niet (cfr. Hiervoor)
o verwijst naar ‘aangepast aan’ (maw. een aangepaste vorm van opvoeding)
o Moor (1969): ‘De nieuwe term orthopedagogiek kan in alle talen worden
gehanteerd en wordt in het bijzonder gebruikt wanneer men het niet heeft over
gewone pedagogiek. Daarbij wordt het prefix ortho begrepen als aangepast aan’
(p. 15).
2
,1.4 Ortho-agogiek?
Enerzijds … te verrechtvaardigen daar agogiek = begeleiding/vorming van kdn en
volwassenen
Anderzijds … begeleiding van kdn is kwalitatief verschillend van die van volw.
o opvoeden noodzakelijk voor kdn, niet gewenst voor volwassenen
o andere disciplines maken ook het onderscheid, in geneeskunde is pediatrie of
kindergeneeskunde ook een afzonderlijke discipline.
Dus orthopedagogiek voor kdn en ortho-agogiek voor volwassenen (cfr.
Opleidingsonderdeel Ortho-agogiek)
Maar verschil betreft meer dan enkel leeftijd. Gaat om wezenlijk verschillende vormen
van menselijke relaties.
Opmerking:
o In Nederland zelfs orthopedagogiek ook als het begeleiding van volwassenen
betreft
o Ook in Vlaanderen werken orthopedagogen in begeleiding van volwassen
personen met een handicap
in 1949 in alle talen gebruikt maar is internationaal niet ingeburgerd geraakt
1.5 Speciale educatiewetenschappen
Van daele pleit ervoor om ook in het Nederlands de term educatiewetenschappen te gebruiken.
Broekaert schrijft dat we orthopedagogiek dan speciale educatiewetenschappen zouden moeten
noemen.
1.6 Orthopedagogiek in andere landen
Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika: orthopedagogiek
Engelstalige landen: special education (maar vooral gericht op onderwijs).
Duitstalige landen: Heilpedagogiek
Frankrijk (ook spanje): éducation spéciale of éducation spécialisé
Canada: orthopédagogie
3
, Het object van de orthopedagogiek
Wortels Orthopedagogiek
Oorsprong: niet één vakgebied maar een drievoudige oorsprong:
1. Vakgebied Onderwijs aan kdn met een beperking
o onderwijs aan kdn met een beperking (1545: Pedro Ponce de Leon: onderwijs voor
dove kdn uit adellijke families) vooral uit sociale bewogenheid (?) en niet op basis
van pedagogische deskundigheid.
o Geneesheren interesseerden zich voor beperkingen: Itard, Séguin, Montessori, …
vanuit wetenschappelijke hoek
o Ontwikkeling onderwijs aan kdn met beperking
1545: Pedro Ponce de Leon: doven actieve benedictijnermonnik die les
gaf aan dove kinderen uit adellijke families
1762: M.T. de Brabandère (Meulebeke): inrichting voor doofstommen
1770: Charles Michel de l’Epée (Parijs): inrichting voor doofstommen
1784: Valentin Haüy (Parijs): tolk blinden
19e E: Itard (1774-1838): de wilde van Aveyron
1837: Séguin (Parijs): eerste school verstandelijk beperkten
BE: Congregatie van de Broeders en de Zusters van Liefde: oprichting voor
mentaal gehandicapten onderwijs
2. Vakgebied Residentiële zorg voor verwaarloosde kdn en jeugdige delinquenten (van Gelder)
o Opnieuw georganiseerd door sociaal bewogen mensen (J.B. De la Salle, ...)
o Verwaarlozing zou leiden tot delinquent gedrag
o Ook psychiaters interesseerden zich wetenschappelijk voor deze kinderen met
afwijkend gedrag en psychiatrische problemen
o De oorzaak van het gedrag wordt vooral in het kind gesitueerd zie: “Die
pädagogische Pathologie oder die lehre von den Fehlern der Kinder” (Strümpel 1890).
Dit werk bevat ook een pedagogische therapie (heilerziehung) om delinquente kdn te
genezen
3. Vakgebied Ambulante hulpverlening aan ouders en kdn om een uithuisplaatsing te
voorkomen
o USA - child guidance clinics (omstreeks 1909)
o 1928 in Nederland reeds een Medisch Opvoedkundig Bureau (MOB)
o Hier waren voornamelijk psychiaters en kinderpsychologen werkzaam
Drie orthopedagogische werkgebieden
1. Opvoeding van en onderwijs aan kdn met een beperking
=> Buitengewoon Onderwijs
2. Residentiële zorg voor verwaarloosde kdn en jeugdige delinquenten Þ Residentiële
hulpverlening (mobiele)
3. Ambulante hulpverlening aan ouders en kdn om een uithuisplaatsing te voorkomen
Þ Ambulante en mobiele orthopedagogische hulpverlening (niet residentieel, maar gaan
ook niet aan huis gaat er zelf op gesprek) => multifunctionele centra
4. + semi-ambulante centra: dagcentrum zonder overnachting
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper BousN. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
