Toets Gezondheid 1.1.1
Overzicht toetsvragen per leerdoel cyclus 1.1.2
Leerdoelen Aantal
toetsvragen*
1. Beschrijft de basisbegrippen van de tandheelkundige ergonomie. 7
Ergonomie
2. Beschrijft basisbegrippen met betrekking tot steriliteit en hygiëne binnen 11
de mondzorg. Microbiologie
3. Benoemt hoe de mondzorg in Nederland georganiseerd is.
5. Beschrijft enkele basisbegrippen uit de wet- en regelgeving m.b.t. de 6
mondzorg. Praktijkorganisatie
9. Beschrijft de geschiedenis van de tandheelkunde op hoofdlijnen. (wet- en
regelgeving)
4. Benoemt de overlap in inhoud met andere professionals in de mondzorg. 7
Interprofessionele
samenwerking
6. Beschrijft wat ethiek is en kan illustreren waar dat de tandarts raakt in haar
beroepsoefening. 9
Medische ethiek
1
,Ergonomie
0253
Voorbereiding
Risico’s van het beroep van tandarts.
• Draagkracht en draaglast
o Draagkracht = verwerkingsvermogen.
▪ Het fysieke vermogen van een mens hangt onder andere af van anatomie/ lichaamsbouw, spierkracht, training/lichamelijke
conditie, geslacht, leeftijd en gevoel voor een goede houding. Ook vermoeidheid en medicijngebruik beïnvloeden het lichamelijk
functioneren. Psychische factoren die een rol spelen zijn onder andere prestatiegerichtheid, omgevingsinvloeden die het
functioneren beïnvloeden, motivatie, geoefendheid in het uitvoeren van handelingen, gemoedstoestand en perceptie, dat wil
zeggen de wijze waarop men de situatie waarin men verkeert, ervaart. De draagkracht, die de grens van de belastbaarheid aangeeft,
is individueel bepaald en hangt mede af van de omstandigheden en de leeftijd.
▪ afhankelijk van de geestelijke kracht, de lichamelijke sterkte en de sociale steun die vanuit de omgeving wordt ervaren
▪ Het beroep van tandarts is zwaar door de (statisch) fysieke en psychische belasting, zodat de grens van de draagkracht nogal eens
wordt overschreden, met als gevolg een ongezonde werkwijze die leidt tot vermoeidheid, overbelasting en op den duur schadelijke
afwijkingen die leiden tot een afname van functioneringsmogelijkheden en vaak gepaard gaan met pijn en discomfort
o Draaglast = het geheel van verplichtingen die men heeft (werk, gezin, vrijetijdsbesteding, verplichtingen e.d.), het ondervinden van
levensgebeurtenissen en de problemen die men in zijn leven ontmoet.
• Fysieke factoren (lichaamshouding)
o Gevolgen van een ongunstige werkhouding
▪ Het probleem van het beroep van tandarts is dat hij in een statische houding werkt, met te weinig bewegingen, en vaak in een
ongezonde, belastende houding, waarbij de functie van de spierpomp wordt belemmerd. Het gevolg van afwijkende houdingen is
een hoge belasting en hoe hoger deze belasting is, hoe eerder vermoeidheid en vervolgens overbelasting ontstaat. Vermoeidheid
leidt ook tot een slechtere concentratie en minder goede visuele waarneming
o Belasting door visuele waarneming en geluid
▪ Een dergelijke verkeerde verlichtingswijze, met ongunstige, belastende contrasten, leidt tot grote oogvermoeidheid, die pas in een
laat stadium wordt ervaren.
2
, ▪ Een andere belasting die moet worden genoemd, is de geluidsbelasting in de praktijkkamer die zowel voor een psychische als voor
een fysieke belasting zorgt en stressverhogend kan werken, waardoor de spierspanning toeneemt.
o Huidafwijkingen en contactallergie
▪ Door een reeks van chemisch actieve stoffen kunnen huidafwijkingen ontstaan, met als lokalisatie handen, gezicht en mondholte.
o Andere fysieke gezondheidsrisico’s
▪ Infecties
▪ Toxische reacties
▪ Inwerking van röntgenstraling, ultraviolet licht etc.
▪ Prikaccidenten
• Psychische factoren (mentale factoren)
o Motivatie, prestatiegerichtheid, samenwerking, zelfreflectie
o Een te zware mentale belasting leidt tot ongewenste stress, die bijdraagt aan het niveau van (te hoge) belasting
• Belasting door management en organisatie
o Het management ontwikkelt zich tot een steeds complexer geheel, onder andere door de samenwerking in een groter of kleiner team met
collega’s, mondhygiënisten, preventieassistentes, assistentes en tandprothetisten.
o een goed doordachte en geordende werkwijze hanteren;
o of men ziet wel hoe het allemaal verloopt en speelt daar ad hoc op in
• Cumulatieve belasting door een groot aantal deelbelastingen
o Deze factoren werken cumulatief, dat wil zeggen dat een groot aantal deelbelastingen gezamenlijk tot een vaak aanzienlijke belasting
kunnen leiden. Het is de kunst deze deelbelastingen afzonderlijk, en de totale belasting als resultante ervan, zo laag mogelijk te houden
zodat de draaglast beter en langer is vol te houden.
• Houdingsklachten c.q. musculoskeletale problemen van tandartsen
o Wordt steeds hoger.
• Repetitive strain injury/CANS (complaints arms, neck, shoulders)
o Een houdingsafwijking die door beeldschermwerk steeds meer aandacht heeft gekregen, is RSI (repetitive strain injury).
o RSI ontstaat door een chronische overbelasting van pezen, spieren en zenuwen van de bovenste extremiteiten, dus van nek, schouders,
bovenrug, armen, polsen en handen. Het ontstaan van klachten is verbonden met steeds dezelfde (repeterende) bewegingen vanuit een
statische houding en met overbelasting van de spieren.
• Stress en burn-out
o Oorzaken van stress (zie kader artikel)
3
, ▪ Stress is een situatie waarin het evenwicht van de biofysiologische functies in het lichaam verstoord is door te grote lichamelijke
en/of psychische spanningen, waardoor bepaalde reactieve afweermechanismen ontstaan. Er is dan sprake van een verstoring van
de balans, waarbij de draaglast hoger is dan de draagkracht c.q. het verwerkingsvermogen.
o Ontstaan en vormen van burn-out (zie kaders artikel)
▪ Chronische (werk)stress die te hoog wordt of te lang duurt, kan overgaan in burn-out.
▪ Burn-out is vooral een gevolg van een sterk routinematige uitoefening van het beroep, wanneer de tandarts zichzelf niet verder
ontwikkelt in zijn persoonlijk en beroepsmatig functioneren, van teleurstelling over de manier waarop het beroep moet worden
uitgeoefend of van overbelasting omdat de tandarts het werk en de organisatie ervan niet meer aankan.
▪ Symptomen: uitputting, cynisme, negatieve houding en negatieve gevoelens.
o Verhoogd risico op stress/burn-out
▪ tandartsen die niet goed in staat zijn de problemen op te lossen waarmee zij geconfronteerd worden, en dus geen goede copingstijl
hebben, en voorts bij tandartsen die weinig sociale steun vanuit hun omgeving ervaren
• Arbeidsongeschiktheid tandartsen (oorzaken zie kader)
o Aard en omvang
▪ Arbeidsongeschiktheid kan tijdelijk zijn, maar ook definitief; en gedeeltelijk of volledig.
▪ We zien dus dat een derde van de gevallen van arbeidsongeschiktheid een fysieke oorzaak heeft en iets minder dan een derde een
psychische oorzaak
o Consequenties toename arbeidsongeschiktheid
▪ de hoogte van de premie van de arbeidsongeschiktheidsverzekering
▪ afstuderende tandartsen momenteel geconfronteerd worden met strengere bepalingen voor toelating tot een
arbeidsongeschiktheidsverzekering; een proces dat zich nog kan voortzetten met meer uitsluitingsgronden c.q. beperkingen, maar
ook afwijzingen.
• Preventie
o Het doel is klachten en afwijkingen te voorkomen en een gezonde werksituatie te handhaven waarin een kwalitatief voldoende
werkprestatie kan worden geleverd. Het is van belang dat het beroep met voldoende werksatisfactie (job satisfaction) kan worden
uitgeoefend, want werkplezier is van wezenlijk belang om gemotiveerd te zijn en te blijven.
o het aanleren van een gezonde werkhouding;
▪ Zo weinig mogelijk spierkracht → ontspannen werkhouding
• proprioceptie, dat wil zeggen: het geheel van belastingssignalen uit spieren, banden en gewrichten, en het op basis hiervan
ontwikkelen van een houdingsbewustzijn
▪ Dynamische werkwijze
4
