Het doen van praktijkonderzoek is een vast onderdeel van curricula van lerarenopleidingen en sociale studies. Inmiddels is er ook veel aandacht voor het ontwikkelen van een onderzoekende houding. Hbo-professionals moeten immers kritisch kunnen redeneren en argumenteren, zaken vanuit verschillende p...
Definitie onderzoekende houding van Bruggink en Harinck:
-nieuwsgierigheid/willen weten/zich dingen afvragen
-open houding/op zoek naar eigen vooronderstellingen/oordeel kunnen uitstellen
-kritisch zijn/zaken in twijfel trekken
-willen begrijpen/tot inzicht willen komen/willen doorgronden/bereid zijn tot
perspectiefwisseling
-distantie nemen van routines/vraagtekens bij het vanzelfsprekende/gebaande paden
durven te verlaten/eigen richting durven kiezen/gerichtheid op bronnen/willen
voortbouwen op eerdere opvattingen en ideeën
-gerichtheid op zeker weten/goede bronnen willen gebruiken/nauwkeurig willen zijn
-willen delen met anderen/onderdeel willen zijn van leergemeenschap
Omschrijving van onderzoekende houding van Van den Herik en Schuitema:
1. Opmerkzaam te zijn
2. Nieuwsgierig te zijn
3. Bedachtzaam te zijn
4. Kritisch te zijn
1.1 De vier kenmerken van een onderzoekende houding
1. Opmerkzaam zijn
Je moet iets eerst opmerken. Opmerken doe je bv. door te kijken, te lezen of
gesprekken van anderen op te vangen. Op basis van je observaties, de
gesprekken die je voert en de kennis die je opdoet in vakliteratuur kun je
bijsturen.
2. Nieuwsgierig zijn
Nieuwsgierigheid kun je op verschillende manieren uiten:
1vragen te stellen
2 gericht te zijn op papieren bronnen
3 gericht te zijn op personen en ervaringen
4 handelingen uit te proberen
3. Bedachtzaam zijn
Stilstaan bij wat er gebeurt, nadenken, niet meteen oordelen en van
perspectief wisselen zijn stuk voor stuk aspecten die vallen onder
bedachtzaam zijn.
4. Kritisch zijn
Je gaat niet uit van vaste patronen, maar trekt dingen in twijfel. Een ander
aspect van kritisch zijn is tegenargumenten bedenken
1.2 Methodisch werken, ethiek en reflectief vermogen
Onderzoekend vermogen bestaat uit drie componenten:
1. Een onderzoekende houding
2. Kennis uit onderzoek van anderen toepassen
3. Zelf onderzoek doen
,Ethiek
De onderzoekende houding binnen het veld van zorg en onderwijs heeft een ethische
component; het gaat ook om het voorkomen van ‘schadelijke’ fouten en om de meerwaarde
die iets heeft voor een kwetsbare doelgroep. Ethiek is het onderzoeksgebied dat betrekking
heeft op moreel handelen.
Reflectief vermogen
Reflectie wordt in algemene zin opgevat als ‘nadenken over’. Het doel van reflecteren is
continu te blijven leren. Reflecteren kan ook plaatsvinden nadat een bepaalde gebeurtenis
zich heeft afgespeeld, dan spreken we van ‘reflection-on-action’.
1.3 Waarom een onderzoekende houding zo belangrijk is
1. Opmerkzaam zijn
Wanneer je gemotiveerd en bereid bent om opmerkzaam te zijn, zie en hoor je meer. Je ziet
meer kansen en mogelijkheden om zaken op een plezierige manier voor je doelgroep aan te
pakken. En je neemt ook eerder zorgwekkende ontwikkelingen waar zodat je erger kunt
voorkomen (preventief handelen)
2. Nieuwsgierig zijn
Graag willen weten hoe iets zit, zorgt er vaak voor dat je ook beter weet hoe het zit.
Door veel goede vragen te stellen, kun je meer relevante informatie verzamelen over
situaties die spelen op de werkvloer. Wanneer je meer relevante informatie hebt,
kun je betere en slimmere beslissingen nemen voor jezelf, je collega’s en de
doelgroep waarmee je werkt.
3. Bedachtzaam zijn
Als professional in zorg en onderwijs werk je met mensen. Ieder van ons is geneigd
om aannames of zelfs vooroordelen over mensen te vormen. Vaak kloppen de
aannames en vooroordelen niet en doe je anderen tekort. Een manier om iemand te
begrijpen is je in hem verplaatsen, breder kijken en je oordeel uitstellen. Dit maakt
dat je eerlijker kunt handelen ten opzichte van je doelgroep.
4. Kritisch zijn
Door zo nu en dan je eigen handelen onder de loep te nemen kun je steeds beter en
beter worden. In zorg en onderwijs komen misstanden voor die wellicht niet zouden
voorkomen wanneer professionals kritischer waren geweest. Denk bijvoorbeeld aan
het vastbinden van ‘lastige’ cliënten in de zorg. Denk aan het onvermogen van
sommige leerkrachten om zorgwekkende signalen rond de psychische gesteldheid
van leerlingen op te vangen.
1.3.2 Fouten doorzien
Drie voorbeelden van fouten die mensen van nature maken:
, 1. Je bent ’s avonds alleen thuis en ieder geluidje een inbreker denkt te horen. Je
weet het zeker. Maar het is de wind die je hoort.
2. Mensen vormen stereotypen rond individuen die behoren tot de groepen waar
ze zelf niet toe horen. Zoals: moslims, bankiers en werklozen
3. Mensen kunnen gaan denken dat ze in bepaalde situaties voorbestemd zijn voor
pech en geluk. Want net als iedereen heb je soms de neiging om aan bijzondere
gebeurtenissen bovennatuurlijke krachten toe te kunnen.
1.3.3 Onzekerheid is de enige zekerheid
Wanneer we alles met honderd procent zekerheid weten is een
onderzoekende houding niet nodig. Er zijn mensen die waarheid vooral zien
als datgene wat in een specifieke situatie werkt. Iets is waar als het helpt om
een doel te bereiken en iets is niet waar als het dat doel niet dichterbij
brengt. We noemen dit ‘pragmatisme’.
2.1 Plato en Socrates
Plato was een Griekse filosoof. Hij beschreef de filosofie van een andere
filosoof Socrates (die zelf nooit iets op papier heeft gezet). Socrates had een
voorsprong op zijn omgeving omdat hij niet in staat was te bepalen wat
werkelijk belangrijk en waar is. De mensen waren nogal stellig over wat zij
wisten. Volgens Socrates was het zijn missie om anderen te leren inzien dat
het verstandig is om je aannames niet te betitelen als zekerheid. Hij voerde
dialogen met zijn tijdgenoten waarin hij vragen stelde en zijn gesprekspartner
die vragen met grote stelligheid beantwoordde. Maar bij doorvragen
verdween deze stelligheid omdat de gevolgde redeneringen uiteindelijk niet
bleken te kloppen.
2.2 Hoe leer je een onderzoekende houding aan?
Een onderzoekende houding vergt veel tijd, doorzettingsvermogen en
oefening.
De drie fasen
Er zijn twee verschillende typen motivatie namelijk: intrinsiek en extrinsiek.
Intrinsieke motivatie= als je vanuit jezelf wilt leren, omdat je het gewoon wilt
snappen of kunnen. Extrinsieke motivatie= als je iets wilt leren omdat het
moet, bv vanuit je opleiding of van je ouders.
1. Oriëntatie op jezelf en het thema
2. Bewust oefenen
3. Internaliseren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 199. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,39. Je zit daarna nergens aan vast.
