Samenvatting Nederlands 1
Hoofdstuk 1: “Luisteren en spreken”
1. Vakdidactiek van luisteren en spreken
1.1. Wat is luisteren en spreken?
Luisteren en spreken is een heen en weergaan van
vaardigheden waarbij communicatie interactie
wordt. Ze worden gespreksvaardig.
Luisteren is een activiteit waarbij je zelf de keuze
gaat maken om dit te doen. Je bent in staat om
eigen interpretaties te maken aan het gehoorde. Bij
het luisteren kan je zien of je dat zinvol vindt of niet.
Luisteren is een belangrijk aspect maar heeft geen prominente plaats in de basisschool.
Spreken en luisteren zijn een va de meest fundamentele vaardigheden van mensen.
Iedereen heeft geleerd om te luisteren en te spreken. Ze zijn zo fundamenteel dat je er niet
voor kan kiezen om ze niet aan te leren.
Je gaat kinderen leren luisteren, spreken en gesprekswaardig maken Er zal interactie zijn
tussen de leerlingen.
1.2. Luisteren en spreken: basisvaardigheden voor communicatie
Bij communicatie is er altijd een zender, boodschap en ontvanger. Het is een dynamisch
proces doordat je van beide kanten een reactie of gebeuren kan krijgen. Hierdoor is één vast
communicatieschema vaak niet correct. Als je een boodschap hoort ga je hierop in.
Luisteren heeft perspectieven:
- Keuze je kan kiezen horen niet gelijk aan luisteren
- Activiteit vaardigheid die je kan oefenen
- Interpretatie hoe je de boodschap opneemt
- Zinvol hangt af van hoe belangrijk het is
1.2.1. Deelvaardigheden bij luisteren
Luisteren in zijn geheel is een actief proces.
Je hoort iets waardoor je gaat gaan luisteren. Hierbij neem je waar wat er gezegd wordt en
ga je decoderen vanwaar het komt, wat de context is … Hierbij hang je een oordeel eraan
waaraan je beslist als het nuttig is of niet. Als het nuttig is kan je aan communicatie doen.
Je kan op verschillende manieren gaan luisteren
- Doen alsof
- Empathisch luisteren
- Waanemen = onbewust
o Auto langs de weg
o Muziek in de auto
- Waarnemend denken, interpreteren en decoderen
o Nadenken over onbewuste prikkels
o Soort liedje in de auto
o Interpretatie
- Waarnemend denken, beoordel, integreren
o Het is je favoriete liedje
o Koppelt een beoordeling aan het geluid
- Communiceren
o Je reageert erop
o Je vraagt om het luider te zetten
o Je zingt mee
1.3. Spreken
1.3.1. Enkele deelvaardigheden
- Communicatie vaardigheden (hoofdvaardigheid)
o Spreektechnische vaardigheden (fundamenten voor hoofdvaardigheid)
o Taalvaardigheid (fundamenten voor hoofdvaardigheid)
o Taalbeschouwelijke vaardigheden (fundamenten voor hoofdvaardigheid)
Om tot een goed resultaat te komen werk je van onder naar boven!!
Je kan spreken om verschillende redenen
- spreken om mening uit te drukken
- spreken om iets te weten
- spreken om te oefenen
- spreken om te antwoorden
, 1) Communicatieve vaardigheden
Dit is pas effectief als de onderliggende fundamenten bereikt zijn of je er goed kan over
nadenken.
Fundamenten = zijn de vaardigheden waarover taalgebruikers moeten beschikken om als
volwaardig lid van een taalgemeenschap te kunnen functioneren. Het is belangrijk om de
taalgebruiker te leren taal hanteren in diverse situaties.
Je leert ook rekening houden met de 9 factoren die een rol spelen in elke
communicatiesituatie. Zo verwerf je een efficiënte communicatieve competentie
- Wie? (zender, spreken, schrijver)
- Wat? (boodschap)
- Waarover (relatie boodschap, werkelijkheid)
- Aan wie? (ontvager, luisteraar , lezer)
- Bedoeling? (doel)
- Hoe?
- In welke omstandigheden (situatie)
- Weg en middelen? (kanaal)
- Effect? (effect)
Communicatieve vaardigheden komen pas uit als je de onderliggende fundamenten hebt en
er kunt over nadenken Je weet wat je hoort en kan wat je wil zeggen verwoorden in de
juiste context (juiste zinsbouw, woordenschat …)
Enkele gespreksvormen:
1. Monoloog
- Herformuleren van het gehoorde
- Beschrijven van het geziene
- Spreekbeurt
- Improvisatie
2. Dialoog Kan pas als je de communicatieve vaardigheden bezit
- Interview
- Gesprekjes met 2
3. Polyloog
- Informatiespel
- Telefoontje
- Bouwen van een verhaal via kettingverhaal
- Klasgesprek
- Kringgesprek
- Onderwijsleergesprek
, 2) Spreektechnische vaardigheden
De spreektechnische vaardigheden zijn voornamelijk je ademhaling, stem geven en
verzorgen, articuleren, accentueren en intoneren.
Onderdeel taalvaaridgheden voor tips!
3) Taalvaardigheden
Hoort samen met taalbeschouwelijke vaardigheden
4) Taalbeschouwelijke vaardigheden
Je denkt na over de bouwstenen van taal
- Fonetisch/ fonologisch :
o Herkennen en vormen van rijmwoorden
o Woorden met/ zonder bepaalde klank
- Morfologisch:
o Samenstellingen met lettergrepen/ woorden
o Woordveld vanuit morfologie
o Verkleinwoorden juist gebruiken
- Syntactisch:
o Vraagzin juist formuleren
o Vlot spreken zonder herhaling
o Woordgroepen/ zinnen verlengen
- lexicaal-semantisch:
o Classificeren
o Vergelijken
o Associëren
o Synoniem
o Homoniem
2. De praktijk
De generieke doelen:
- Een mondelinge boodschap verwerken
- Een mondelinge boodschap overbrengen
- Actief deelnemen aan een gesprek
Concreet houdt dit in dat leeerlingen doorheen dit gebeuren een actieve/ wisselende rol
moeten hebben. Wanneer ze passief deelnemen, wordt de grondgedachte van luisteren/
spreken voorbijgegaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JarneVerplanken. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.