Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis van het Publiekrecht (GPR)
- Vak
- Instelling
- Boek
Samenvatting van het gehele boek: - Blokboek 1 en blokboek 2 - te kennen data, begrippen en personen
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 124 pagina's
Voorbeeld 10 van de 124 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
-
College aantekeningen Geschiedenis van het publiekrecht (HBR30) Blokwijzer Geschiedenis van het publiekrecht Deel 2
-
Tijdslijn van alle te kennen data 2022-2023
-
Vergelijking grondwetten + essayvraag
12 beoordelingen
Door: lunavandendriessche • 1 maand geleden
Door: caesmare • 1 maand geleden
Door: deliisilann • 9 maanden geleden
Door: sezenahmed06 • 11 maanden geleden
Door: rechtenstudentvan2005 • 11 maanden geleden
Door: viola37 • 1 jaar geleden
Door: Arya123 • 1 jaar geleden
Verkoper
Volgen
jani123
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
DEEL 1 OUVERTURE: HET WESTERSE CONSTITUTIONELE MODEL .................................................................. 51 DE HAASTIGE TRIOMFTOCHT VAN HET WESTERSE CONSTITUTIONELE MODEL ................................................................. 5
1.1 Het Charter voor een Nieuw Europa en einde van de Koude Oorlog ................................................... 5
1.1.1 De Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa tussen Helsinki en Parijs .............................. 5
1.1.2 Francis Fukuyama en het einde van de geschiedenis .................................................................................. 5
1.1.3 Gorbatsjovs hervormingen in de Sovjet-Unie .............................................................................................. 6
1.1.4 Gorbatsjov en het einde van de Koude Oorlog............................................................................................ 6
1.1.5 Het Gemeenschappelijke Europese Huis en de ineenstorting van het communisme in Oost- en Centraal-
Europa 6
1.1.6 Het vraagstuk van De Duitse eenmaking ..................................................................................................... 7
1.1.7 De Duitse eenmaking en de strijd om Europa ............................................................................................. 8
1.1.8 Democratie als mensenrecht en de Conferentie van Kopenhagen ............................................................. 9
1.1.9 Het Charter voor een Nieuw Europa als grondslag voor de politieke en juridische orde van Europa na de
Koude Oorlog ................................................................................................................................................................ 9
1.2 Het westerse constitutionele model: opzet cursus en begrippen ........................................................ 9
1.2.1 De hoofdlijn van ‘Geschiedenis van het Publiekrecht’ ................................................................................ 9
1.2.2 Constitutie en constitutioneel recht .......................................................................................................... 10
1.2.3 De soevereine staat ................................................................................................................................... 10
1.2.4 Nationaal en internationaal recht ............................................................................................................. 11
1.2.5 Constitutionalisme en rechtsstaat ............................................................................................................. 11
1.2.6 De traditionele opvatting over de rechtsmacht van de overheid ............................................................. 11
1.2.7 De moderne opvatting over de rechtsmacht van de overheid ................................................................. 12
1.2.8 Grondrechten, scheiding der machten en democratie tussen verleden en toekomst .............................. 13
DEEL 2 DE DYNASTIEKE VORSTENSTAAT VAN HET ANCIEN RÉGIME (C. 1500-1775) .................................... 14
2 DE CRISIS VAN DE RESPUBLICA CHRISTIANA EN DE OPKOMST VAN DE SOEVEREINE STAAT (C. 1500- 1661) ....................... 14
2.1 De abdicatie van keizer Karel V ......................................................................................................... 14
2.2 De middeleeuwse orde van de christenheid: vectoren van verdeeldheid (4) .................................... 14
2.2.1 De pluralistische politieke en juridische orde van de christenheid ........................................................... 14
2.2.2 De feodaliteit ............................................................................................................................................. 14
2.2.3 Het heerlijk stelsel ..................................................................................................................................... 15
2.2.4 Judicium parium ........................................................................................................................................ 16
2.2.5 De opkomst van de steden en het stadsrecht ........................................................................................... 16
2.3 De middeleeuwse orde van de christenheid: elementen van eenheid............................................... 16
2.3.1 De opkomst van de pauselijke monarchie en het klassieke kerkelijk recht ............................................... 17
2.3.2 De erfenis van het Romeinse Rijk en het Romeins recht ........................................................................... 17
2.4 De ineenstorting van de respublica Christiana en de crisis van de Europese orde (c. 1500-1660) .... 17
2.4.1 De Reformatie en het einde van de geloofseenheid ................................................................................. 18
2.4.2 De ontdekking en verovering van een Nieuwe Wereld ............................................................................. 18
2.4.3 De militaire revolutie en de opkomst van de soevereine, dynastieke vorstenstaat .................................. 18
3 HET ANCIEN RÉGIME ONDER LODEWIJK XIV: DE DYNASTIEKE VORSTENSTAAT (1661- 1715) ........................................ 21
3.1 ‘Le roi danse’: Lodewijk XIV en de mythe van het absolutisme ......................................................... 21
3.2 Koningschap en standenmaatschappij .............................................................................................. 22
3.2.1 Orde, hiërarchie, familie en eer ................................................................................................................. 22
3.2.2 De functie van het koningschap ................................................................................................................ 23
3.2.3 De dynastieke staat ................................................................................................................................... 23
3.3 De uitbouw van het militaire en bureaucratische apparaat van de staat ......................................... 24
3.3.1 La vénalité des offices................................................................................................................................ 24
3.3.2 De oorlogsmachine .................................................................................................................................... 25
3.3.3 Regering en bureaucratie .......................................................................................................................... 25
3.3.4 De rechtsmacht ......................................................................................................................................... 26
4 HET ANCIEN RÉGIME ONDER LODEWIJK XIV: WETGEVING EN ABSOLUTISME ............................................................... 27
4.1 Lodewijk XIV voor het Parlement van Parijs ...................................................................................... 27
4.2 Reformatie, Contrareformatie en absolutisme ................................................................................. 27
1
, 4.2.1 Het protestantse politieke denken ............................................................................................................ 27
4.2.2 Jean Bodin en de leer van de soevereiniteit van de staat ......................................................................... 29
4.2.3 Bossuet en de absolutistische ideologie van Lodewijk XIV ........................................................................ 30
4.3 Lodewijk XIV en de wetgeving ........................................................................................................... 30
4.3.1 De koninklijke ordonnanties ...................................................................................................................... 30
4.3.2 Lodewijk XIV en de parlementen ............................................................................................................... 31
4.4 Lodewijk XIV tussen dynastie en natie .............................................................................................. 32
5 DE BRITSE REVOLUTIE (1640-1701) ................................................................................................................. 34
5.1 De onthoofding van Karel I (1649) en de voorafspiegeling van de moderne natiestaat ................... 34
5.2 De Tudors en de vroege Stuarts (1485-1640): constitutie en maatschappelijke breuklijnen ............ 35
5.2.1 De Engelse constitutie tijdens de late middeleeuwen en onder de Tudors .............................................. 35
5.2.2 3 maatschappelijke breuklijnen die koning en parlementen van elkaar verdeelden ............................... 35
5.3 Vorstelijk absolutisme en de opkomst van de historische jurisprudentie .......................................... 37
5.3.1 Het vorstelijke absolutisme onder Jacobus I en Karel I (1603-1640) ......................................................... 37
5.3.2 Edward Coke en de opkomst van de historische jurisprudentie ............................................................... 39
5.4 Burgeroorlog (1640-1649) en Commonwealth (1649-1660) ............................................................. 41
5.5 De Restoratie onder Karel II en Jacobus II (1660-1688) ..................................................................... 42
5.6 De Glorious Revolution en de uitbouw van de parlementaire monarchie (1688-1701) .................... 43
DEEL 3 NATIESTATEN EN WERELDRIJKEN (C. 1775-1914) ............................................................................ 46
6 DE AMERIKAANSE REVOLUTIE (1763- 1791) ...................................................................................................... 46
6.1 ‘Appeal to Heaven’: de Boston Massacre en de scheuring in het Britse rijk ...................................... 46
6.2 De Britse kolonies in Noord-Amerika tot het einde van de Zevenjarige Oorlog (1606-1763)............ 46
6.2.1 De dertien kolonies.................................................................................................................................... 46
6.2.2 Het bestuur van de dertien kolonies en de relatie met de Britse kroon ................................................... 47
6.3 De Stamp Act en de constitutionele crisis binnen het Britse rijk ....................................................... 47
6.4 Onafhankelijkheid: volkssoevereiniteit en externe zelfbeschikking ................................................... 50
6.5 Staatsvorming: volkssoevereiniteit en interne zelfbeschikking ......................................................... 51
6.5.1 De grondwetten van de dertien staten (1776-1780) ................................................................................. 51
6.5.2 De Articles of Confederation (1777-1781) ................................................................................................. 52
6.5.3 De Constitution of the United States of America (1787) ........................................................................... 53
6.5.4 De Federalist en de Bill of Rights (1787-1791) ........................................................................................... 54
7 DE FRANSE REVOLUTIE (1789-1815) ................................................................................................................ 56
7.1 De dag dat twee revoluties elkaar ontmoetten ................................................................................ 56
7.2 De lange aanloop naar de revolutie (1763-1789) ............................................................................. 56
7.2.1 De Zevenjarige Oorlog en het conflict tussen koning en parlementen onder Lodewijk XV ....................... 56
7.2.2 De pogingen tot hervorming onder Lodewijk XVI en de Amerikaanse Revolutie (1774-1786) ................. 57
7.2.3 De invloed van de verlichting en het politiek denken ............................................................................... 58
7.2.4 De laatste stuiptrekkingen van de absolute monarchie (1786-1789) ........................................................ 59
7.3 De revolutie en de constitutionele monarchie (1789-1792) .............................................................. 61
7.3.1 Van Staten-Generaal tot Nationale Vergadering (mei tot juli 1789) ......................................................... 61
7.3.2 De afschaffing van de feodaliteit en de Déclaration des droits de l’homme (augustus 1789) .................. 62
7.3.3 De Nationale Vergadering als constituante (september 1789-juni 1791) ................................................. 63
7.3.4 De vlucht naar Varennes en de constitutionele monarchie (juni 1791-augustus 1792) ............................ 64
7.4 De Republiek (1792-1799) en het regime van Napoleon (1799-1815) .............................................. 67
7.4.1 Zeven jaar van politieke onrust ................................................................................................................. 67
7.4.2 De Conventie (1792-1795) ......................................................................................................................... 67
7.4.3 Het Directoire (1795-1799) ........................................................................................................................ 68
7.4.4 Het regime van Napoleon Bonaparte (1799-1814/1815) .......................................................................... 69
7.4.5 De geboorte van de natiestaat .................................................................................................................. 70
8 DE BELGISCHE REVOLUTIE EN DE VORMING VAN EEN BURGERLIJKE NATIESTAAT (1814-1914) ...................................... 72
8.1 De revolutionair die de opstand miste .............................................................................................. 72
8.2 De Restauratie in Frankrijk en de Julirevolutie (1814-1830) ............................................................. 72
8.2.1 De Restauratie van de Bourbondynastie en het Charte octroyée (1814) .................................................. 72
2
, 8.2.2 Het politieke en constitutionele denken van de liberale oppositie ........................................................... 73
8.2.3 De Julirevolutie .......................................................................................................................................... 75
8.3 De opkomst van de moderne natiestaat ........................................................................................... 75
8.4 Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ......................................................................................... 77
8.5 De Belgische Revolutie (1831-1839) .................................................................................................. 78
8.5.1 De radicale fase van de Belgische Revolutie (augustus-oktober 1830) ..................................................... 78
8.5.2 De constitutionele fase van de Belgische Revolutie (oktober 1830-februari 1831) .................................. 80
8.5.3 De internationale fase (1831-1839) ........................................................................................................... 82
8.6 De burgerlijke natiestaat (1831-1914) .............................................................................................. 83
9 IMPERIALISME EN KOLONIALISME (1798- 1920) ................................................................................................. 85
9.1 De Eerste Opiumoorlog (1839-1842) ................................................................................................. 85
9.2 De tweede fase van het westers imperialisme .................................................................................. 85
9.2.1 Europese expansie van de vijftiende tot de twintigste eeuw .................................................................... 85
9.2.2 Determinanten van imperialisme en kolonisatie ....................................................................................... 86
9.3 China, het westers imperialisme en het internationaal recht ........................................................... 87
9.3.1 Het westers imperialisme en de vorming van het moderne internationaal recht ..................................... 87
9.3.2 De confucianistische visie op staat en internationale relaties ................................................................... 90
9.3.3 China en de confrontatie met het westers internationaal recht ............................................................... 91
9.4 De kolonisatie van Congo (1885-1960) ............................................................................................. 91
9.4.1 Het Congres van Berlijn (1884-1885) ......................................................................................................... 91
9.4.2 Congo Vrijstaat en Belgisch Congo ............................................................................................................ 92
9.5 De Volkenbond en het mandaatsysteem........................................................................................... 93
DEEL 4 DE OORLOG OM DE WERELD EN DE PAX AMERICANA (1914-HEDEN).............................................. 94
10 DE RUSSISCHE REVOLUTIE (1917-1991) ........................................................................................................ 94
10.1 Het einde van de Sovjet-Unie ............................................................................................................ 94
10.2 De oorlog om de wereld en de strijd tussen de grote ideologieën .................................................... 95
10.3 Karl Marx en de communistische ideologie ....................................................................................... 96
10.4 Lenin en het regime van de Februarirevolutie in Rusland ................................................................. 97
10.4.1 Socialisme, oorlog en revolutie in Rusland tot maart 1917 ....................................................................... 97
10.4.2 De Februarirevolutie (maart-augustus 1917) ............................................................................................ 98
10.5 De Oktoberrevolutie en de vorming van de Sovjet-Unie (1917-1924) ............................................. 100
10.5.1 De Oktoberrevolutie ................................................................................................................................ 100
10.5.2 De eerste consolidatie van de ‘dictatuur van het proletariaat’ (november 1917-juni 1918) .................. 101
10.5.3 Van de burgeroorlog tot de Nieuwe Economische Politiek (1918-1924)................................................. 102
10.6 De totalitaire Sovjetstaat van Stalin tot Gorbatsjov (1924-1985) ................................................... 103
11 DE ATLANTISCHE REVOLUTIE I: INTERNATIONAAL RECHT EN MENSENRECHTEN (1917-1991) .................................. 105
11.1 Het Atlantisch Charter (1941) ......................................................................................................... 105
11.2 Wilson, de Eerste Wereldoorlog en de Volkenbond: de valse start van de Atlantische revolutie ... 106
11.2.1 Amerikaans exceptionalisme en de Monroedoctrine .............................................................................. 106
11.2.2 Wilson en de vredesconferentie van Parijs (1919) .................................................................................. 106
11.2.3 Het Convenant van de Volkenbond en collectieve veiligheid .................................................................. 107
11.2.4 De Volkenbond en de internationale rechtsorde in het interbellum (1920-1939) .................................. 107
11.3 Roosevelt en de Verenigde Naties ................................................................................................... 108
11.3.1 De weg naar San Francisco ...................................................................................................................... 108
11.3.2 Het Handvest van de Verenigde Naties en het systeem van collectieve veiligheid ................................. 110
11.4 De tweedeling van Europa en de Koude Oorlog .............................................................................. 111
11.4.1 Van Potsdam tot de Trumandoctrine (1945-1947) .................................................................................. 111
11.4.2 De organisatie van de verdediging van West-Europa (1947-1957) ......................................................... 111
11.4.3 De verdediging van het Westen en het internationaal recht .................................................................. 112
11.5 De internationale bescherming van de mensenrechten .................................................................. 114
12 DE ATLANTISCHE REVOLUTIE II: DE SOCIALE WELVAARTSSTAAT........................................................................... 115
12.1 De doorbraak van de sociale welvaartsstaat .................................................................................. 115
12.2 Duitsland onder en na Bismarck ...................................................................................................... 116
3
,12.3 De New Deal en zijn constitutionele implicaties .............................................................................. 117
12.3.1 Het sociaaleconomische beleid onder de New Deal................................................................................ 117
12.3.2 De New Deal: constitutionele gevolgen en contestatie ........................................................................... 118
12.4 Hans Kelsen en het nieuwe constitutionele denken ........................................................................ 119
12.5 Grondrechten en sociale welvaartsstaat in de Bondsrepubliek Duitsland ...................................... 120
4
, GPR
DEEL 1 OUVERTURE: HET WESTERSE CONSTITUTIONELE MODEL
1 De haastige triomftocht van het westerse constitutionele model
1.1 Het Charter voor een Nieuw Europa en einde van de Koude Oorlog
1.1.1 De Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa tussen Helsinki en Parijs
Helsinki 1975 Parijs 1990 (big 5: VS, Sovjet, GB, FR, DE)
Vreedzaam samenleven: Strijdbijl van koude oorlog begraven + nieuwe
- Westers blok vrije democratie (VS) constitutionele ordering Europa = Charter voor een
- Communisitisch oostblok (Sovjet-unie) Nieuw Europa eenwording EU (Europe whole and
free George. HW Bush)
⇒ VW’en voor vrede in EU:
- Overname westers model meerpartijen democratie (enige werkzame model)
- Mensenrechten
- Rechtsstaat
- Vrijemarkteconomie
1.1.2 Francis Fukuyama en het einde van de geschiedenis
= Amerikaanse politieke filosoof, schreef artikel in The national Interest met titel “The end of history?” die de
historische betekenis vd val van communisme in Oost-EU duidde
- Einde vd strijd: liberale democratie communisme en fascisme
- Liberale democratie kreeg klassenstrijd kapitalisten arbeiders + eco ongelijkheid onder controle
(hfdstk 12)
- Neergang communisme = liberale democratie blijft over + enige werkzame model = logisch eindpunt
ideologische evolutie mensheid
- Refereert naar Hegel (filosoof)
⇒ Politiek beantw steeds meer aan wetmatigheden vd markt + moet zich bezighouden met technische
beleidskwesties
Thomas buergenthal (20ste eeuw)
- Emigreerde naar VS rechten mensenrechtenspecialist
- Schreef slotdocument democratie rechtsstaat en mensenrechten = basis Charter Nieuw Europa
George H.W. Bush (20ste- 21ste eeuw)
- Gevechtspiloot WO II
- Later in politiek lid republikeinse partij
- Vice-president Ronald Reagan + zelf president VS
- Vader latere president George W. Bush
Michaël Gorbatsjov (20ste eeuw)
- Lid communistische partij + laatste sovjet leider
- Doel: veregaande economische en politieke liberalisering
- Droeg macht over aan russische president Boris Yeltsin na ontbinding USSR
François Mitterand (20ste eeuw)
- Eerste socialistische president 5e repubuliek FR
Helmut Kohl (20ste-21ste eeuw)
- Bondskanselier BRD
- Zorgde samen met Bush voor Duitse eenmaking BRD breidde uit van W-DE naar DDR + Berlijn
5
, Margaret Thatcher (20ste-21ste eeuw)
- Leider conservatieve partij VK + premier VK tot haar val tijdens CVSE-bijeenkomst in Parijs 1990
1.1.3 Gorbatsjovs hervormingen in de Sovjet-Unie
Binnenlandsbeleid G:
1. Perestroika (herstructurering) = economische hervormingen
- Bedrijven konden steeds meer zichzelf managen, productie bepalen, grondstoffen inkopen en
producten verkopen
- GEVOLG: planeconomie w verlaten (vrijemarkteco was geen bewuste doelstelling)
2. Glasnost (openheid) = politieke hervormingen
- Debat toelaten in en buiten de partij (weg met bureaucratie)
- GEVOLG: toename persvrijheid, vrijheid van vereniging, voorzichtige democratische
hervormingen
- Gedeeltelijke vrije verkiezingen nieuw federaal parlement resultaat: blok conservatieven
blok liberale hervormers eenzame middenpositie G
- Onafhankelijk verklaring Litouwen
1.1.4 Gorbatsjov en het einde van de Koude Oorlog
3e poot van G hervormingsbeleid = nieuwe politieke denken in internationale aangelegenheden (betere relatie
met Westen):
Eerste fase 1985-1988
Bilaterale relatie VS USSR verbeteren
Hoe? Rechtstreeks in dialoog gaan met Amerikaanse president Reagan
Resultaat?
1. INF Verdrag 1987 = ontwapeningsverdrag dat alle middellange afstandraketten uit EU verwijderde
2. START I verdrag 1991 = vermindering van langeafstandsraketten
3. Onderhandeling terugtrekking Rode leger uit Afghanistan
⇒ Einde wapenwedloop + hoop dat koude oorlog in eindfase is
1.1.5 Het Gemeenschappelijke Europese Huis en de ineenstorting van het communisme in Oost- en
Centraal-Europa
Tweede fase vanaf 1988
Relatie met west Europese bondgenoten verbeteren om economische redenen (FR, GB, W-DE) dringend
nodig WANT: eenzijdige focus nucleaire ontwapening + betere relatie VS veroorzaakte onrust in W-EU
G charmeoffensief naar W-EU hoofdsteden:
1. Eenzijdige ontwapening in EU + eenzijdige reductie Sovjetleger in EU + instemming onderhandelingen
NAVO Warschaupact voor ontwapening in EU (GEVOLG: CFE-verdrag)
2. Liberalisering Oost-Europese satellietstaten einde Brezjnev Doctrine (= zusterregime bijstaan met
geweld wnr het dreigde ten val te komen) (Sinatra Doctrine “I did it my way”)
3. Nieuwe visie toekomst EU = gemeenschappelijk Europese huis
3 pijlers:
1. Sovjet-Unie 2. “Huis met vele kamers” = elk 3. Geen tegengestelde militaire
maakt land kan soeverein o.b.v. bondgenootschappen (NAVO
integraal zelfbeschikkingsrecht zijn eigen Warschaupact) 1 organisatie
deel uit van systeem kiezen (G overtuigd voor allen = Organisatie voor
EU dat op LT ied voor veiligheid en samenwerking in EU
communisme zou kiezen)
Tegengesteld aan visie Bush: “Europe Whole and free” heel EU moet w-constitutionele model volgen +
B bepaalt wnr koude oorlog eindigt, niet G!
6
, Recht op externe zelfbeschikking
- Extern: recht van elk volk om een staat te vormen, deel uit te maken met andere volkeren vn een
staat (vb.: Catalonië, Vlaanderen)
Recht op interne zelfbeschikking
- Westerse visie: meerpartijendemocratie waarbij volk bestuurders kiest en weer kan afzetten
- Sovjet visie: volk kan eigen sociaal-economisch, politiek en cultureel stelsel kiezen, maar binnen
logische voortgang van de geschiedenis (feodaliteit, kapitalisme, socialisme, communisme)
(“eenmaal communist, altijd communist”)
⇒ tegengestelde visie te zien in slotakte Helsinki
1.1.6 Het vraagstuk van De Duitse eenmaking
- 1945: conferenties van Jalta en Potsdam = VS, GB, Sovjet-unie regelen
tijdelijke bezetting DE FR, GB, VS krijgen elk deel vh westen Sovjet-
Unie krijgt oosten + Berlijn ook in 4 bezettingszones verdeeld
⇒ De onmogelijkheid om een compromis over DE te vinden leidde tot
koude oorlog
- 1947: bizonia
- 1949: FR, GB, VS vormen Bondsrepubliek Duitsland (BRD) Sovjet-Unie
vormt Duitse Democratische republiek (DDR)
- 1952 Duitslandverdrag tussen BRD en drie westerse bezettingsmogendheden = herstel soevereiniteit
DE met enkele uitz (BRD behield recht om finale beslissingen te nemen over toekomst DE, grenzen land
+ statuut Berlijn)
- 1954: W-DE herbewapent zich + wordt lid NAVO
- 1955: O-DE richt Warschaupact op
Instellingen
W-DE O-DE
- 1948 Raad van Europa - 1949 Comecon
- 1949 NAVO - 1955 Warschaupact
- 1950 EGKS
- 1955 EEG
W-EU verenigen + verdedigen tegen Economische samenwerking in Oostblok
communistische overname
Twee visies op EU en Duitse eenmaking
Visie Gorbatsjov Visie Bush en Kohl
Denken vanuit ‘Duitse vraagstuk’ Zaak van zelfbeschikking
- Rechten van de vier overwinnaars van de - Intern: democratische keuze van het
Tweede Wereldoorlog Duitse volk
- Vredesverdrag? - Extern: keuze voor welke staat (en
allianties)
Eerst transformatie van Europa, dan pas Duitse Duitse eenmaking als sleutel tot bevrijding van
eenmaking Centraal-Europa van Sovjet-onderdrukking
7
,1.1.7 De Duitse eenmaking en de strijd om Europa
3 factoren die bijdroegen tot snelle oplossing van het Duitse vraagstuk
1. Alliantie tussen Bush en Kohl 4 december 1989 NAVO top in Brussel
- Bush steunt Duitse eenmaking op voorwaarde dat DE binnen de NAVO en de EG blijft (ijzeren
akkoord)
2. Compromis over Duitse eenmaking Europese integratie tss Kohl en Mitterand
- Franse steun aan eenmaking in ruil voor versnelling monetaire integratie van Europa: Verdrag
van Maastricht (1992)
3. Toenemende zwakte Gorbatsjov en Sovjet-Unie
- Onlusten in Baltische landen, eenzijdige onafhankelijkheidverklaring Litouwen, falen van G Eco.
Hervormingsbeleid
3 cruciale momenten in onderhandelingsproces over de eenmaking
1. Februari 1990 akkoord over 2 + 4
2 DE’s beslissen onderling op + 4 bezettingsmogendheden onderhandelen samen met 2 DE’s
democratische wijze over de over internationale VW’en eenmaking: grenzen DE, militaire
vraag/vorm/timing vd eenmaking afspraken, Berlijn?, lid van internationale instellingen?
2. Maart 1990 verkiezingen binnen DDR (resultaat: overwinning centrumlinkse coalitie)
- Links blok: langzaam proces van samensmelting van beide landen tot nieuw land
⇒ einde DDR en BRD, nieuwe staat (artikel 146)
- Kohl blok: snelle eenmaking door opname DDR binnen BRD
⇒ gebieden die vroeger onder Duitse rijk behoorde k bij BRD aansluiten (artikel 23)
⇒ voordeel want DE bleef lid van int.org. (Raad van EU, EG, NAVO)
3. Mei-juli 1990 Gorbatsjov aanvaard dat keuze voor alliantie valt onder beginsel van zelfbeschikking
3 oktober 1990 eenmaking van Duitsland
Februari 1945 Top van Jalta
Juli-augustus 1945 Top van Potsdam
Maart 1947 Trumandoctrine: begin koude oorlog
1949 Oprichting van de NAVO en Raad van Europa
1949 Stichting van BRD en DDR
1950 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
1951 Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
1957 Oprichting van de Europese Gemeenschappen (EEG en Euratom)
1975 Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa in Helsinki
1985 Verkiezing van Gorbatsjov tot secretaris- generaal van de CPSU (begin hervormingen Sovjet-Unie)
9 november 1989 Val van de Berlijnse Muur
3 oktober 1990 Eenmaking van Duitsland
21 november 1990 Charter voor een Nieuw Europa getekend in Parijs
8
,1.1.8 Democratie als mensenrecht en de Conferentie van Kopenhagen
Respect voor mensenrechten = 1 vd principes opgenomen in slotakte Helsinki
Vb.: recht om te rechten, te migreren, vrijheid van godsdienst, inperking censuur kranten/radio als iedereen
dit respecteert dan zullen de landen naar elkaar toe groeien + vrede in EU versterken
BUPO 1966 (art. 25) democratie = mensenrecht (Sovjet-Unie tekent dit in 1975, maar is geen democratie??)
MAAR verschillende betekenissen onder begrip ‘democratie’
- Westen: meer partijenstelsel met vrije verkiezingen, ied kan deelnemen aan verkiezingen
- Sovjet-Unie: interne zelfbeschikking cf. het beginsel dat het volk zijn stelsel mag kiezen en eenmaal
gekozen voor het communisme kan dat niet meer ongedaan gemaakt w
Agreement to dissagree: aanvaard dat W en SU andere betekenis aan democratie gaven
Conferentie van Kopenhagen geen agreement to dissagree meer, westerse meerpartijendemocratie = enige
aanvaarde vorm in EU!
- Thomas Buergental = voornaamste auteur vd slotverklaring (tekst later basis voor Charter nieuw EU)
- = het recht van eenieder om zich kandidaat te stellen bij verkiezingen, om zich te verenigen, gelijke
toegang tot media en vrij campagne voeren (geen twijfel meer over betekenis)
1.1.9 Het Charter voor een Nieuw Europa als grondslag voor de politieke en juridische orde van
Europa na de Koude Oorlog
⇒ Visie gaat van pluralistische democratieën naar westers model democratie door CVSE (≠ bindend verdrag)
- WEL: vastlegging grondslagen voor nieuwe politieke en juridische ordening EU
- Hierdoor definitief einde koude oorlog + VW’en voor een “Europe Whole and Free”
⇒ ALLE landen van EU nemen hetzelfde constitutionele model aan!
Onlosmakelijk met elkaar verbonden (je kan het ene niet hebben
1. Democratie (meer partijen)
zonder het andere):
2. Rechtstaat
- Ware democratie niet zonder vrijheid van meningsuiting
3. Respect voor mensenrechten
- Geen mensenrechten & rechtstaat zonder democratie
4. Vrijemarkteconomie
( gedwongen collectivisering bij communisme)
1.2 Het westerse constitutionele model: opzet cursus en begrippen
1.2.1 De hoofdlijn van ‘Geschiedenis van het Publiekrecht’
Westerse constitutionele model ontstond in EU, maar verspreid door imperialisme, kolonisatie, dekolonisatie
- ≠ zuiver EU product EU heeft voortdurend invloeden van andere continenten ondergaan
- Andere landen namen het model niet klakkeloos over, maar paste het aan adhv eigen sociale,
economische, politieke en culturele noden
9
, 1.2.2 Constitutie en constitutioneel recht
Constitutie
- Elke georganiseerde politieke gemeenschap, zoals een soevereine staat heeft het
- Afgeleid van Latijnse term “constituere” = oprichten
- = geheel van regels, gebruiken en processen die de organisatie en werking van de overheid binnen deze
politieke gemeenschap bepalen, inclusief de grondbeginselen van de verhouding tussen de overheid en
de leden
⇒ GW in materiële zin
Constitutioneel recht
- = Wanneer bovenstaande regels een afzonderlijke rechtstak vormen
- Onderdeel van het publiekrecht
- Term “constitutional law” geïntroduceerd door Jeremy Bentham
Functies
1. Grondvesten politieke gemeenschap + bepalen welke de OH instellingen zijn
2. Samenstelling + bevoegdheden van de instellingen
3. Onderlinge verhoudingen instellingen en verhouding tav burgers
4. Volgens welke procedures instellingen werken
Privaatrecht Verhoudingen tussen onderdanen onderling
⇒ Horizontale verhoudingen: gelijkheid en wilsautonomie burger centraal
Publiekrecht Verhoudingen tussen OH org. onderling + OH en onderdanen
⇒ Verticale verhoudingen: gezag OH is bepalend
Termen gaan terug op romeins recht (in digesten van Justinianus)
D. 1.1.1.2 (...) ‘Het publiekrecht betreft de inrichting van de algemene aangelegenheden van Rome, het
privaatrecht de individuele belangen. Sommige aangelegenheden zijn immers van openbaar [publicum]
belang en andere van privaat [privatum] belang. Het publiekrecht handelt over de eredienst [in sacris],
priesters en magistraten (...)’.
Grondwet Speciale wet die de belangrijkste regels van de constitutie omvat en doorgaans ook boven
andere, gewone wetten staat
⇒ grondwet in formele zin (eigenlijke GW)
Landen zonder GW (vb.: VK, Israël) constitutie bestaat uit een verzameling van wetten, OK’s
tss vorsten en onderdanen (zoals Magna Carta), gewoonterecht, uitspraken van rechtbanken
en rechtsleer
1.2.3 De soevereine staat
Ontstaan
- In EU en verspreid via kolonisatie en dekolonisatie
- Uit feodale vorstenstaten (late ME), ontwikkelde zich tijdens NT in versch fasen tot voldragen klassieke
vorm = de natiestaat
- Montevideo Conventie 4 VW’en om over staat te k spreken:
1. Permanente bevolking
2. Afgebakend grondgebied
3. Regering
4. Mogelijkheid om relaties met andere staten aan te gaan (speelde grote rol om als staat te k
functioneren in internationale gemeenschap) (vandaag staten nog steeds eigen appreciatieruimte
over erkenning nieuwe staat vb.: Kosovo door 80-tal landen niet erkend)
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jani123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €30,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85443 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen