Leerstof LP5 uitgewerkt
Inhoud
Leerstof LP5 uitgewerkt..........................................................................................................................1
Leerdoelen..........................................................................................................................................2
Kanker benaming..............................................................................................................................15
Spiritueel vlak...................................................................................................................................16
Coloncarcinoom................................................................................................................................17
Exacerbatiemanagement..................................................................................................................21
CVA...................................................................................................................................................23
Kwetsbaarheid bij ouderen...............................................................................................................31
Pijn....................................................................................................................................................35
Venapunctie.....................................................................................................................................38
Infusie: perifere canule.....................................................................................................................41
Neurorevalidatie...............................................................................................................................44
1
,Leerdoelen
De student verwoordt wat het verschil is tussen curatieve en palliatieve zorg.
Bij curatieve zorg is het doel de patiënt genezen en bij palliatieve zorg is er geen mogelijkheid
tot genezing dus is het doel van palliatieve zorg de patiënten een zo comfortabel mogelijk
levenseinde te bieden.
De student legt uit wat palliatieve zorg inhoudt en weet welke thema’s van belang zijn in de
palliatieve fase.
Palliatieve zorg is de zorg voor mensen met een ongeneselijke en levensbedreigende ziekte.
De mensen die palliatieve zorg ontvangen bevinden zich vaak al in het laatste stadium van
hun leven. Het doel van palliatieve zorg is om de patiënt te helpen een zo comfortabel
mogelijk levenseinde tegemoet te gaan.
Een belangrijk thema bij de palliatieve zorg is de kwaliteit van leven van een patiënt, ook is
de kwaliteit van het sterven een belangrijk thema in de palliatieve zorg.
De palliatieve zorg kijkt naar de veerkracht van de patiënt en de veerkracht van hun
omgeving.
Er moet een goede afstemming zijn tussen de zorgverleners en de betrokkene.
De student kent de meest voorkomende symptomen bij cliënten in de palliatieve fase en kan
inschatten welke mensen een verhoogd risico hebben op deze symptomen en kan deze herkennen in
de fase van vroegsignalering.
De meest voorkomende symptomen bij mensen die zich in de palliatieve fase of terminale
fase van hun leven bevinden zijn: vermoeidheid, pijn, gebrek aan energie, zwakte, gebrek aan
eetlust, gespannenheid, gewichtsverlies.
De volgende stappen onderneemt men als men een symptoom in de palliatieve fase wil
analyseren:
o Neem altijd een zo volledig mogelijke anamnese af met aandacht voor alle dimensies
(lichamelijk, psychisch, sociaal en existentieel).
o Verricht een gericht lichamelijk onderzoek.
o Overweeg het gebruik van passende meetinstrumenten.
o Doe op indicatie aanvullend onderzoek.
o Maak bij de keuze voor aanvullende diagnostiek een afweging van haalbaarheid en
therapeutische consequenties, mede in het licht van de wens van de patiënt, zijn of
haar verblijfplaats, de lichamelijke toestand en de levensverwachting.
De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘slaapproblemen’ in de palliatieve fase.
Predisponerende factoren: bepaalde vormen van kanker, een slechte lichamelijke toestand,
lagere sociaaleconomische status, slaapproblemen in de familie of voorgeschiedenis,
voorgeschiedenis met een andere psychopathologie.
Uitlokkende factoren: ongewenste slaaphouding, onvoldoende behandelde of behandelbare
lichamelijke symptomen (pijn, mictieproblemen, dyspnoe), verstoring van dag-en-nachtritme
bij neurologische aandoeningen, onrust, piekeren, depressie, spanning, angst, bijwerkingen
van medicatie (opioïden), bijwerkingen van middelen en omgevingsfactoren.
Onderhoudende factoren: als slaapproblemen bestaan kunnen ze worden onderhouden door
gedrag (frequente verandering slaap- en waaktijden, verstoorde slaaphygiëne en onjuist
gebruik van medicatie) en inadequate gedachten.
De student legt uit wat de verschillende stadia van palliatieve zorg inhouden (ziektegerichte-,
symptoomgerichte palliatie, palliatie in de stervensfase, nazorg).
Ziektegericht: De ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is.
2
, Symptoomgericht: De focus ligt op het verlichten en onder controle houden van de
symptomen. De bedoeling is dat de kwaliteit van leven van de cliënt zo goed mogelijk is.
Stervensfase: In deze fase verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van
sterven. Deze fase duurt meestal slechts een paar dagen, de laatste dagen voor het
overlijden.
Nazorg: De nazorg voor naasten na het overlijden van de client wordt meestal ook gezien als
onderdeel van de palliatieve zorg. De naasten hebben tijd en ruimte nodig om het overlijden
van hun dierbare te verwerken.
De student is op de hoogte van aandachtspunten en complicaties bij de venapunctie.
• Aandachtspunten
o Zorg dat de arm waarin geprikt wordt voldoende ondersteund wordt. Hiermee
beperk je de kans op onverwachte bewegingen.
o Wanneer bloed afgenomen wordt met een gesloten systeem en de cliënt zelf de
punctieplaats afdrukt, hoeven er geen handschoenen worden gedragen. Dit protocol
gaat uit van die situatie.
o Kies bij voorkeur een bloedvat op de onderarm of in de elleboog, liefst de
oppervlakkige ader. De bloedvaten op de hand zijn beweeglijker en kwetsbaarder
dan de vaten op de onderarm.
o Stuw bij voorkeur niet langer dan 1 minuut. Geef de arm minimaal 2 minuten rust
voordat eventueel opnieuw gestuwd wordt.
o Desinfecteer de huid bij bloedafname voor kweek en bij cliënten met een
verminderde weerstand.
o Raak de prikplaats na desinfecteren van de huid alleen aan met gedesinfecteerde
(handschoen) vingertoppen.
o Maak een zorgvuldige afweging voor een tweede keer prikken wanneer het een
eerste keer niet lukt. Doe niet meer dan twee prikpogingen. Gebruik dan een andere
plek.
o Reinig en desinfecteer de stuwband na gebruik als deze door meerder personen
gebruikt wordt.
o Bij een cliënt met stollingsstoornissen of een cliënt die antistolling gebruikt, kan het
stelpen van de bloeding langer duren. Druk de punctieplaats langer af of leg zo nodig
een drukverband aan.
Complicaties
Er komt geen bloed in de eerste buis; het bloedvat Trek de buis zover terug dat de onderdruk behouden blijft. Probeer
is niet goed aangeprikt. voorzichtig het bloedvat alsnog goed aan te prikken. Maar 'zoek' niet te
lang met de naald. Dat is pijnlijk en kan weefselschade veroorzaken.
Er ontstaat een bloeduitstorting. Maak de stuwband los en beëindig de handeling. Druk de punctieplaats
goed af.
Ader wordt onvoldoende zichtbaar. Laat de cliënt enkele malen de vuist openen en sluiten bij een
aangelegde stuwband.
Ader voelt hard aan. Zoek een andere geschikte ader.
Ader rolt weg. Fixeer de ader door de hu
De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘vermoeidheid’ in de palliatieve fase.
• De ontstaanswijze van vermoeidheid bij kanker is grotendeels onbekend. Er wordt
verondersteld dat de vermoeidheid primair gerelateerd is aan de onderliggende kanker via
de productie van pro-inflammatoire cytokinen (primaire vermoeidheid). Daarnaast dragen
bijkomende lichamelijke en psychosociale factoren, al dan niet gerelateerd aan de
onderliggende kanker of de gebruikte behandelingen daarvoor, bij aan de ervaren mate van
vermoeidheid (secundaire vermoeidheid). Ook deze secundaire vermoeidheid zou deels door
3
, een inflammatie-reactie kunnen ontstaan. Bij verschillende soorten kanker zijn onder andere
verhoogde concentraties van interleukine-6, interleukine-1 receptor antagonist en
neopterine gevonden. Daarnaast zijn er veranderingen in het serotonine metabolisme en een
ontregeling van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as gevonden. Deze veranderingen zouden
eveneens door cytokinen veroorzaakt kunnen zijn
bleek zien, kringen onder de ogen
regelmatig gapen en in de ogen wrijven
sloomheid of hangerigheid
af en toe indutten of in slaap vallen
snel geprikkeld of geïrriteerd, snel huilen of snel boos
nergens zin in hebben
hoofdpijn
duizeligheid of draaierigheid
gemakkelijker struikelen of iets laten vallen
De student past de stappen van het klinisch redeneren toe bij het symptoom ‘pijn’ in de palliatieve
fase.
Je moet de symptomen van pijn herkennen.
Je moet in kunnen schatten waardoor de pijn kan komen en hoelang de pijn duurt.
Je moet de pijn meten met betrouwbare meetinstrumenten.
Je moet zorgen voor een vermindering van pijn.
De student beoordeelt wat de hiërarchische evidence is van de richtlijnen van het IKNL.
• Er zijn twee soorten methodiek in de richtlijnen: evidence based en consensus based. Deze
twee hebben een compleet andere plek op de piramide van kennishiërarchie.
• Consensus based staat het laagst van de twee omdat consensus based laat zien waar de
meerderheid het mee eens is. Dit is dus vergelijkbaar met mening van meerdere
professionals, wat niet heel hoog op de piramide van kennishiërarchie staat.
• Evidence based staat echter wel redelijk hoog bij de piramide van kennishiërarchie omdat
het gebaseerd is op bewijzen en is dus vergelijkbaar met cohort studies of RCT’s.
De student weet welke ondersteuningsmogelijkheden er zijn voor consultatie van experts in de
palliatieve zorgverlening aan zorgvragers.
4
