Samenvatting voor het AFP examen van de opleiding Doktersassistent. Bevat de informatie geleerd in de 3 studiejaren. Boeken: Anatomie & Fysiologie voor het mbo, geneesmiddelenkennis voor Doktersassistenten, Inleiding medische kennis voor Doktersassistenten & medische kennis voor Doktersassistenten.
MANNELIJKE GESLACHTSORGANEN
Urinebuis (urethra):
• Bij de zaadlozing komt het sperma door de urine buis naar buiten
• De urinebuis voert ook urine af
Eikel:
• Aanraken van de eikel is vaak de prikkel waardoor een man opgewonden raakt
• Top van de penis
Voorhuid:
• Bescherming van de eikel
• Een dunne huidplooi over de eikel
Urineblaas:
• Hierin wordt urine tijdelijk opgeslagen
Zaadblaasje:
• Geeft vocht af aan de zaadcellen die in de zaadleiders zitten
• Achter de blaas
Prostaat:
• Samen met de zaadblaasjes voegt de prostaat vocht toe aan de zaadcellen.
• Dat vocht bevat voedingsstoffen voor de zaadcellen
Zaadleiders (ductus deferens)
• Deze vervoeren de zaadcellen
• Bij de prostaat komen ze uit in de urinebuis
Zaadbal (testes)
• Produceert elke dag miljoenen zaadcellen
• Begint te werken als een jongen ongv. 13 jaar is.
• In de balzak
Balzak (scrotum)
• Temperatuur is iets lager dan in de buikholte. Dat is
gunstig voor de ontwikkeling van de
• zaadcellen
Zwellichaam:
• Vullen zich met bloed waardoor ze groter en steviger worden
• In de schacht van de penis
Bijbal (epididymis)
• De zaadcellen beschermen en bewaren, zaadcellen ondersteunen in de ontwikkeling en groei
1
, VROUWELIJKE GESLACHTSORGANEN
Orgaan/naam Functie Ligging
Groei en rijping van een eiblaasje (follikel) →
Eierstokken → ovaria Liggen in de buikholte, tegen de rand van het
hier ontwikkelen de eicellen kleine bekken
De aanmaak van geslachtshormonen, o.a.
oestrogeen en progesteron
Follikelcellen van rijpende eicellen produceren oestrogeen, dit gebeurt o.i.v. FSH dat in de
hypofyse gemaakt word
Eileiders → tubae uterina Transporteren van een bevruchte eicel Buizen aan de zijkanten van de baarmoeder
Baarmoeder → uterus Een bevruchte eicel te laten innestelen Ligt in het kleine bekken, tussen de blaas en
de endeldarm
Ontwikkeling embryo, bescherming foetus en Bestaat uit de baarmoederhals (cervix) en
uitdrijving kind lichaam van de baarmoeder
Vagina (schede) Verbinding tussen baarmoeder en
buitenwereld
Vulva: Bevind zich aan de buitenkant en bestaat uit meerdere structuren:
Venusheuvel → mons veneris Gebied in de vorm van een driehoek, waar het schaamhaar groeit
Buitenste schaamlippen → labia majora Twee dikke huidplooien vanaf de venusheuvel naar de anus
Binnenste schaamlippen → labia minora Twee dunne onbehaarde huidplooien, liggen aan de binnenzijde van
de buitenste schaamlippen
Voorhof → vestibulum vaginae Het gebied dat omringd wordt door de binnenste schaamlippen
Clitoris De plaats waar kleine schaamlippen aan bovenkant met elkaar
verbonden zijn
PATHOLOGIE VROUWELIJKE GESLACHTSORGANEN
MAMMACARCINOOM
Borstkanker komt voor bij 1 op de 8 à 9 vrouwen in NL.
• BRCA 1 en BRCA 2 → genen die een rol kunnen spelen bij borstkanker
Belangrijke vroege verschijnselen:
• Voelbare knobbel, verandering van vorm of symmetrie, naar binnen getrokken tepel
Behandelmogelijkheden:
• Operatie, Chemo, Bestraling
Myoom: Goedaardige tumoren van spiercellen in de wand van de baarmoeder
2
,ONTWIKKELING VAN GESLACHTSCELLEN
CHROMOSOMEN :
Een chromosoom is een structuur die het erfelijk materiaal (DNA) van een organisme draagt.
• Alle lichaamscellen bevatten 46 chromosomen → 23 paren
Diploïde cellen → één chromosoom is van de moeder afkomstig en één van de vader (46 chromosomen)
Haploïde cellen → geslachtscellen die de helft van de chromosomen bevatten (23 chromosomen)
Gameten → geslachtscellen
VERSCHIL MITOSE EN MEIOSE
Mitose = de ‘gewonde celdeling’
• er ontstaan nieuwe dochtercellen die gelijk zijn aan de moedercel en die weer in staat is om zich
verder te delen
Meiose = reductiedeling. Delingsproces dat voortplantingscellen produceert.
Bestaat uit twee celdelingen:
• meiose I & meiose II
meiose I
• Profase I: het membraan verdwijnt en er wordt een spoelfiguur gevormd
• Metafase I: spoeldraden hechten zich aan de centromeren van de chromosomen
• Anafase I: spoeldraden worden korter, trekken de homologe chromosomen uit elkaar
• Telofase I: De cel gaat zich insnoeren, waardoor 2 dochtercellen ontstaan. Deze zijn haploïd
Meiose II
Meiose II is hetzelfde als gewone celdeling. Er vindt geen verdubbeling van erfelijk materiaal plaats.
HORMONALE REGULATIE
De hormonen die de geslachtsklieren (gonaden) stimuleren, worden gonadotrofinen genoemd. Ze worden
gemaakt door de hypofyse.
• LH: Luteïniserend hormoon
• FSH: Follikel stimulerend hormoon
De eierstokken produceren vooral vrouwelijke geslachtshormonen:
• Oestrogeen
• Progesteron
DE MENSTRUATIECYCLUS
De menstruatiecyclus bereid het lichaam voor op een mogelijke zwangerschap
• Een cyclus duurt ongeveer 28 dagen
• Per cyclus komt er één eicel vrij in de eileider
• Er treden veranderingen op in de eierstokken en baarmoeder
3
, De cyclus is wordt verdeeld in 2 fasen:
• De eerste fase: folliculaire fase
- FSH zorgt voor de groei van eiblaasjes in de eierstokken
- Hoe groter de blaasjes, hoe meer aanmaak van oestrogeen
- FSH en LH zorgen ervoor dat er één rijp eiblaasje ontstaat → Graafse follikel
- Oestrogeen boven bepaalde waarde, LH neemt toe → de graafse follikel knapt: eisprong
• De tweede fase: luteale fase
- Begint na de eisprong & duurt van dag 14 – 28
- Lege eiblaasje = gele lichaam (corpus luteum)
- LH zorgt dat gele lichaam progesteron gaat aanmaken
- Progesteron is nodig om baarmoederhalsslijmvlies in stand te houden
- Eicel niet bevrucht → gele lichaam sterft na paar dagen
- Baarmoederslijmvlies sterft af en laat los → bloeding
De veranderingen in de eierstokken worden geregeld door FSH en LH.
De veranderingen in de baarmoeder worden gereguleerd door de
geslachtshormonen, die in de eierstokken worden gemaakt. Deze cyclus wordt
verdeeld in 3 fasen:
• De bloedingsfase (menstruatiefase)
• De opbouwfase (proliferatiefase)
• De afscheidingsfase (secretiefase)
BEVRUCHTING
Bevruchte eicel
• Bevruchting vind plaats bij het begin van de eileider
• Transport van de eicel gaat heel langzaam
• Bij bevruchting duurt het 5 dagen voordat de eicel in de baarmoeder aankomt
• De embryo nestelt zich in de baarmoederwand
Vervolgens:
• Het eitje wacht tot het bevrucht wordt (blijft 12 uur in leven)
• Gebeurt dit niet→ eicel sterft af en wordt door je lichaam opgeruimd
• De bekleding van de baarmoederwand wordt in da geval zo’n 14 dagen later door je lichaam
afgescheiden met wat bloed → menstruatie
PROBLEMEN EN ZIEKTE TIJDENS ZWANGERSCHAP/BEVALLING
Problemen tijdens de bevalling door:
• Dwarsligging of stuitligging
• Placenta of navelstreng ligt voor de baarmoeder uitgang
• Opgerolde navelstreng
• Verkleurd vruchtwater (moet helder zijn)
• Perineumscheur → Uitscheuren
Ziekte tijdens de zwangerschap
• In de eerste 3 maanden:
o Misselijkheid, overgeven, smaak verandering
o Gespannen borsten, slaperigheid
o Stemmingswisselingen, trekkende/zeurende pijn in liezen
• Tijdens de gehele zwangerschap:
o Veel plassen → toegenomen urine productie
o Overvloedige vaginale afscheiding
o Obstipatie
• In de laatste paar maanden: Kan slecht tegen warmte, Slecht slapen, pijn in rug of bekken
• In de tweede helft: Zuurbranden en/of opgeblazen gevoel, Vettige huid, acné Harde buiken,
Veranderde ademhaling
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Doktersassistenteinopleiding. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
