Tot 1989 werd er in opvoeding en onderwijs nauwelijks aandacht gegeven aan hoogbegaafdheid.
De Amerikaan Lewis M.Terman (1877-1956) is de meeste bekende vertegenwoordiger geweest van
de opvatting dat een kind dat hoge capaciteiten heeft deze ook zijn hele leven zal behouden. Dit laat
hij zien in capaciteitsmodellen. Vlak voor zijn dood kwam hij erachter dat deze opvatting onjuist is.
Hoge intelligentie is geen garantie voor hoge prestaties. Ook hoogbegaafden hebben behoefte aan
activiteiten op niveau en begeleiding.
Cognitieve componentenmodellen hebben belangstelling voor kwalitatieve verschillen bij
informatieverwerkingsprocessen. Hierin wordt dus niet gekeken naar de prestatie maar naar de
manier van verwerken: QI = Quality of Informatieprocessing
Prestatiegeoriënteerde modellen zijn prestatie gericht, gaan ervan uit dat iedereen in
overeenstemming met zijn mogelijkheden zich kan ontwikkelen. Bovendien kijken ze welke factoren
begaafdheid helpen of juist in de weg staan.
Sociaal- cultureel georiënteerde modellen gaan ervan uit dat begaafdheid alleen tot uiting kan
komen onder bepaalde omstandigheden zoals bijvoorbeeld het juiste politieke klimaat. De aanleg tot
begaafdheid moet aanwezig zijn maar de omstandigheden zorgen ervoor of deze wel of niet tot
uiting komen.
Meerfactorenmodel gaat ervan uit dat er meerdere factoren nodig zijn om hoogbegaafdheid tot
uiting te laten komen. Volgens Joe Renzulli zijn het gezin, school, peers/ ontwikkelingsgelijken
omgevingen die invloed hebben samen met de persoonskenmerken buitengewone capaciteiten,
motivatie en creativiteit.
Hoogbegaafd is wanneer het IQ (Intelligentie Quotiënt) boven de 130 ligt en je behoort tot de
bovenste 5 of 10 procent. Onderwijs aan hoogbegaafden zou zich moeten richten op onderwijs dat
een beroep doet op hun problem finding vermogens. Herhaling en reproduceren in onderwijs is voor
hoogbegaafden funest. Het is ongezond om ontwikkeling af te remmen.
In 1936 kwam Jacob Luning Park in opstand tegen de zotheid der kalenderdogma, namelijk tegen de
opvatting dat iedereen op dezelfde leeftijd dezelfde dingen zou moeten kunnen.
Het is aan te raden om de persoon in zijn geheel in kaart te brengen, wat zijn potenties zijn en wat
daarvan gerealiseerd wordt.
De Amerikanen Howard Gardner en Robert Sternberg hebben er toe bijgedragen dat er een bredere
opvatting over hoogbegaafdheid is ontstaan. In 1938 heeft Gardner een onderscheiding gemaakt in 7
soorten van intelligentie:
In 1999 voegde Gardner daar een achtste intelligentie aan toe Naturalistische intelligentie= bio-
psychologische potentie om informatie te verwerken zoals Charles Darwin had. Ook had hij het nog
, 2
over een existentiële/spirituele intelligentie, maar dat zag hij meer als een half product. Het concept
van de Meervoudige intelligentie van Gardner heeft wereldwijd veel aandacht gekregen. Dit gaat
ervan uit dat als je hoogbegaafd bent op een bepaald gebied dat het dan niet van zelfsprekend is dat
je dan ook op andere gebieden hoogbegaafd bent. Er zijn ook mensen die beweren dat
hoogbegaafdheid bij een persoon impliceert dat er juist wel meerdere intelligenties zijn op meerdere
gebieden. In 1993 schreef hij het boek Creating Minds. Hierin beschrijft hij een aantal beroemde
mensen die hoogbegaafd waren zoals Picasso en Einstein. Deze personen hadden gemeen dat ze een
groot doorzettingsvermogen hadden en gepassioneerd hun doel nastreefden.
Robert Sternberg maakte een onderscheid in drie soorten intelligentie:
1. Analytische intelligentie (kan gemeten worden met IQ test)
2. Creatieve intelligentie (vermogen om verbanden te leggen)
3. Praktische intelligentie (vermogen om je ideëen te realiseren)
In 2000 schrijft Robert Sternberg dat Succesintelligentie het vermogen is om het leven aan te
kunnen. Hierin is motivatie erg belangrijk, maar ook zelfvertrouwen, doelgerichtheid,
risicobereidheid, initiatiefrijk zijn, en geen zelfmedelijden hebben.
In 1916 schreef de Duitser William Stern dat hoogbegaafdheid gaat over potentie en niet over
prestaties. Voor de ontwikkeling van deze potentie heb je steun en begrip nodig van je omgeving,
van je ouders en school.
Talent gaat over de prestatie en begaafdheid over de potentie. Sommige mensen gebruiken de term
hoogbegaafd wanneer een hoog IQ is aan getoond en Talent als er aanleg is maar een minder hoog
IQ. Er zijn bijna geen wetenschappers die een onderscheid maken tussen de termen hoogbegaafd en
talent. Behalve de Canadees Fransoys Gagné. Hij maakte het Differentiated Model of Giftedness and
Talent. (DMGT). Hij zegt dat begaafdheid aangeboren capaciteiten zijn en talent systematisch
ontwikkelde vaardigheden.
Het Amerikaanse Central Office of Education onderscheid 4 manieren dat Hoogbegaafdheid zich kan
manifesteren:
1. Intellect
2. Creativiteit (creatieve mensen zijn vaak hoogbegaafd maar niet alle hoogbegaafden zijn
creatief)
3. Artisticiteit
4. Sociale begaafdheid (empathie, goed kunnen samenwerken, leiderschapskwaliteiten)
De schrijvers van Hoogbegaafdheid bij kinderen voegen hier nog een 5 e manier aan toe: Wijsheid.
Sternberg definieert wijsheid als een goed beoordelingsvermogen, handelen gebaseerd op juist
inzicht, gebaseerd op kennis, ervaring en begrip.
De Hochschule für Musik Felix Mendelssohn Bartholdi onderzocht of talent eerder opspoorbaar was
en meer tot ontwikkeling kon komen wanneer men kleuters intensief muziek en artistiek onderwijs
te bieden. De resultaten waren verbluffend. Het gaat niet perse om stimuleren maar om creativiteit
toestaan.
Hoogbegaafd zijn impliceert dat je veel meer indrukken opneemt dan de gemiddelde mens. Omdat
hoogbegaafden genuanceerd nadenken komen ze soms traag over, ze zijn erg gevoelig en intelligent.
De Amerikaanse Elaine Aron noemt deze gevoeligheid Sensory- Processing Sensitivity. Ook wel HSP
High Sensitive Person genoemd. Het betekent dat je door minimale prikkels geraakt kan worden. De
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mickey69. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.