SAMENVATTING VAN
Hoofdlijnen ruimtelijk bestuursrecht
R.M. Geldhof
Samenvatting van:
Hoofdlijnen ruimtelijk bestuursrecht
Prof. mr. P.J.J. van Buuren
Mr. A.A.J. de Gier
Prof. mr. A.G.A. Nijmeijer
Mr. J. Robbe
Zevende druk
Gedeeltelijke samenvatting
Versie 2
SAMENVATTING VAN HOOFDLIJNEN RUIMTELIJK BESTUURSRECHT
1
,Krimpen aan de Lek, 2010
Voorwoord en leeswijzer
Dit is een gedeeltelijke samenvatting van Hoofdlijnen Ruimtelijk
Bestuursrecht geschreven door Van Buuren et al., zevende druk. Dit werk
2
,is geschreven in het kader van de cursus Planologie 1:
Planningstelselvraagstukken van de opleiding Sociale Geografie en
Planologie, Faculteit Geowetenschappen, Universiteit van Utrecht, van het
collegejaar 2009/2010.
Deze samenvatting is een gedeeltelijke samenvatting, te weten dat het de
hoofdstukken 7 t/m 11 buiten beschouwing laat, omdat deze hoofdstukken
geen betrekking hebben op de voorgenoemde cursus in het collegejaar.
Deze samenvatting beoogt de ietwat droge en saaie inhoud van het boek
makkelijker leesbaar en begrijpbaar te maken door vereenvoudiging van
bepaalde formuleringen en het gebruiken van synoniemen. Indien de lezer
vermoedt dat van een bepaald onderwerp verdiepende kennis vereist is,
dan staat het deze vrij de betreffende passages te raadplegen. Ook zullen
er terloops handige passages op verdiepend niveau aangehaald worden,
echter niet expliciet uitgelegd worden.
Deze samenvatting beoogt op allerlei manieren de leesbaarheid en
‘verteerbaarheid’ van de stof te bevorderen. Onder andere zullen
wetsartikelen en arresten van de RvS weggelaten worden (bijvoorbeeld:
artikel 19j lid 2-4 Nbw 1998). Ook zullen afkortingen inconsequent
gebruikt worden. Doorgaans zullen termen afgekort worden in algemene
zin, en voluit geschreven worden in definities en stellingen om het leren te
vereenvoudigen. Alle afkortingen zijn overeenkomstig met de afkortingen
in het boek.
De hoofdstukken zullen op logische volgorde worden behandeld. Echter, er
is rekening gehouden met de volgorde van te lezen hoofdstukken volgens
de studiewijzer van de cursus. Dit betekent dat het perfect mogelijk is om
te beginnen met hoofdstuk 1 en 13, vervolgens hoofdstuk 12 etc.
Ik heb deze samenvatting hoofdzakelijk geschreven om plezier te beleven
aan het leren van deze droge stof. Eventuele vragen en/of opmerkingen
over verbeteringen kunnen gestuurd worden naar rob.geldhof@planet.nl.
Verantwoording
3
,Deze samenvatting biedt geen garantie op een goed resultaat op het
tentamen. Ik ben niet verantwoordelijk te houden voor eventuele slechte
resultaten.
Inhoudsopgave
4
,Samenvatting van… Pagina
1. …Algemene inleiding 6
2. …De gemeentelijke structuurvisie 9
3. …Het bestemmingsplan 10
4. …De bestemmingsplanprocedure 13
5. …De beheersverordening 15
6. …Het gemeentelijke projectbesluit (…) 16
12. …Ruimtelijke ordening van provincie en Rijk 18
13. …Wet- en regelgeving in aanverwante sectoren 21
1. Algemene inleiding (p. 1 t/m 18)
Dit hoofdstuk betrekt zich vooral op een introductie op het ruimtelijk
bestuursrecht. Enkele karakteristieken van het ruimtelijk bestuursrecht
komen aan de orde, maar ook geschiedenis, spanningsvelden en
5
,(grond)wettelijke bepalingen. Het leren van dit hoofdstuk is handig met
aantekeningen of sheets van het eerste hoorcollege op 27 april 2010,
omdat enkele definities uit het boek achterwege worden gelaten omdat
deze behandeld zijn in de colleges.
Karakteristieken
1) Ruimtelijk bestuursrecht is het recht dat betrekking heeft op de
ruimtelijke ordening. Dit omvat alle wetten die direct betrekking hebben
op de RO, maar ook wetten of artikelen daaruit vanuit andere sectoren,
zoals milieuwetgeving (H13). RO speelt een rol in alle sectoren van de
overheid, en wordt daarom een facet genoemd binnen die sectoren. RO is
daarom facetplanning (voor een handig diagram en uitgebreid overzicht
zie Spit & Zoete 2009.) Echter, de structuurvisie van de nieuwe Wro
2008 tracht sector- en facetplanning te combineren doordat ze
enerzijds een product zijn van de sector Ruimtelijke Ordening, en
anderzijds proberen een integrale (lees: alle sectoren) afweging
te maken van ruimtelijke belangen.
2) Ieder planologisch proces kent in beginsel drie fasen: bestemming,
inrichting en beheer. De feitelijke planningopgave zit in de fase
bestemming. Echter, zowel in de praktijk als in de wet is er geen duidelijke
scheiding te ontdekken in deze drie fasen. Dit wordt duidelijker
beschreven in Spit & Zoete 2009 (“Een cyclisch-iteratief proces”).
Uitgangspunten
1) In de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden staat opgenomen
dat het Rijk zich moet verplichten aan ruimtelijke ordening te doen. Dit
staat vermeld in artikel 21. Een nadere invulling van dat artikel is niet
gespecificeerd, en laat dus veel ruimte over. Verder is artikel 14 van
belang, daarin staat dat de staat niet zomaar iemand mag onteigenen van
bezittingen (dus ook grond).
2) Het Nederlandse planningstelsel gaat uit van het principe van
toelatingsplanologie. Dit is het principe dat de wettelijk bindende
bestemmingsplannen nooit zullen zeggen wat er moet, alleen wat er
niet moet. Zo zal een bestemmingsplan voor een woonwijk niet bevatten
dat de eigenaar van de grond een woonwijk moet realiseren. Echter, al het
andere is hem verboden, dus blijft er niets anders over dan woningbouw.
Het loont de volledige paragraaf 1.3.2 te lezen.
3) Spanningsvelden in het planningstelsel vindt men in de
planningstelselvraagstukken van rechtszekerheid vs. flexibiliteit en
centralisatie vs. decentralisatie. De colleges en de opdacht
behandelen dit aspect uitvoeriger dan het boek.
Drie niveaus
6
, RO wordt in Nederland in beginsel op drie niveaus bedreven. Door het Rijk,
de provincies en door de gemeenten. Het eerste hoorcollege nuanceert
deze bewering echter aanzienlijk. Van oudsher ligt het zwaartepunt bij
de gemeenten, echter, er is sprake van een tendens tot centralisatie,
dus het Rijk wordt belangrijker. De Wro biedt in hoofdlijnen de volgende,
belangrijkste planvormen:
Het Rijk: Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) en structuurvisie
De provincie: verordeningen en structuurvisie
De gemeente: bestemmingsplan en structuurvisie
Een structuurvisie is een strikt indicatief plan, een ‘uitgewerkt idee
of ideaal’, en is niet wettelijk bindend, daarom bestaat er ook geen
hiërarchie tussen structuurvisies. Dat betekent dat een gemeente dus
geen rekening hoeft te houden met de structuurvisie van de provincie. De
AMvB, verordeningen en bestemmingsplannen kennen wél een strikte
hiërarchie.
Zie ook paragraaf 1.4 voor een verdieping op het begrip
bestemmingsplan, hier staat in 3 alinea’s hoe het bestemmingsplan
bindend is voor burgers.
Geschiedenis
Ik twijfel over het belang van deze paragraaf. De geschiedenis staat
uitvoerig beschreven maar ik betwijfel of het gevraagd zal worden op het
tentamen. Ik zal de hoofdlijnen van dit flinke stuk tekst behandelen. Wat
wel van belang is voor het tentamen is de geschiedenis van de
planologische kernbeslissingen en de eerste Rijksstructuurvisie, oftewel de
Nota’s. Deze stof hoort bij hoofdstuk 12 en het daarbij behorende college
van 29 april.
Woningwet 1901 – Het begin van de wettelijke RO in Nederland. Bood
gemeenten de mogelijkheid grond te ‘reserveren’ (lees: bestemmen) voor
wegen, grachten en pleinen ten behoeve van uitbreiding. Grote
gemeenten moesten, kleine mochten, een uitbreidingsplan maken voor
deze wegen e.d. Ook bood Ww1901 onteigeningsmogelijkheden.
Wetswijziging 1921 – In het uitbreidingsplan mocht de overige grond nu
ook bestemd worden, en bouwaanvragen die in strijd waren met deze
bestemmingen mochten worden afgewezen. Ontstaan limitatief-
imperatieve stelsel (zie toelatingsplanologie).
Wetswijziging 1931 – Het uitbreidingsplan werd gesplitst in een globaal
plan van hoofdlijnen (een soort structuurvisie) en een
uitbreidingsplan met bestemmingen (een soort groot
bestemmingsplan). Laatstgenoemde versie was verplicht voor stukken
grond waar bouw op stapel stond.
7
