Rechtsgeschiedenis (week 1)
Romeinen:
- De Twaalftafelen wet, volk kwam in opstand en eiste geschreven regels. De
eerste juristen ontstonden.
Keizer Justinianus is een belangrijk persoon in de rechtsgeschiedenis. Hij ontwierp
de Codex (wet) van Justinianus. De oude wetten vervielen en nieuwe wetten gingen
in.
Europa in de middeleeuwen:
- Romeinse Rijk viel = de kennis verdween. Bronnen veranderden en werden
onbetrouwbaar.
Karel de Grote hield zich bezig met oude literatuur en omringde zichzelf met
mensen die hier verstand van hadden.
1100: Bologna begon met een Rechterlijke Universiteit. Studenten bestudeerden
wetteksten en werden Magister (meester). Deze kennis werd verspreid door
studenten die na de studie terugkeerden naar hun thuisland.
Straffen werden uitgevoerd om mensen te waarschuwen en herhaling te voorkomen
(recidive).
De Franse Revolutie:
- Napoleon en Montesquieu (Trias Politica) waren belangrijk.
Wetgevende macht: regering en het parlement.
Uitvoerende macht: alleen de regering.
Rechtsprekende macht: de rechters.
Nulla poena: straffen alleen op grond van goed bewijs (legaliteitsbeginsel).
Napoleon verovert Nederland en voert Franse wetten in. Hij speelde hierdoor een
grote rol in de juridische geschiedenis (code civiel).
,Code civiel: herbenoeming van de eerdere Code Napoleon waarin Napoleon de
wetgeving liet bundelen.
De 19e eeuw:
- Ontstaan van natiestaten.
Carl von Savigny: een van de belangrijkste juristen ooit, grondlegger van Duits
wetboek. De BGB was heel georganiseerd en overzichtelijk.
Grondwetten ontstaan (1814), er moest sterke verdediging tegen Frankrijk komen en
de monarchie moest worden hersteld.
1840: Iedere nieuwe wet moest nu 2 handtekeningen krijgen, 1 van de koning en 1
van de verantwoordelijke minister (strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid).
1848: laatste grote grondwetswijziging, deze grondwet werd de basis voor nu.
1870: sociale kwestie, klassenjustitie. Door wetten verbeterde de situatie.
Tweede Wereldoorlog:
- De Nederlandse Rechtsgeleerdheid werd verboden en docenten mochten het
niet meer onderwijzen. Veel docenten accepteerden Duitsland en zijn
rechtssysteem niet en gingen stiekem door met lesgeven.
Opkomst van de EU:
- Samenwerking om oorlog te voorkomen.
Basisbegrippen (week 2)
Het objectieve recht omvat de rechtsregels die door de overheid zijn vastgesteld of
erkend, met het doel de samenleving te ordenen. Het objectieve recht wordt ook het
positief recht of geldend recht genoemd.
Onderscheid privaatrecht – publiekrecht
Het privaatrecht regelt verhoudingen tussen burgers onderling en het individueel
belang staat voorop, het publiekrecht regelt de verhouding tussen de overheid en
de burgers waarbij het algemeen belang centraal staat.
, Privaatrecht (burgerlijk recht) regelt voor natuurlijke personen en rechtspersonen
het recht. Gedurende het gehele leven is de mens drager van rechten en plichten.
Een rechtspersoon is een organisatievorm die aan het rechtsverkeer mag
deelnemen (art. 2:5 BW).
Rechtspersonen kunnen zijn:
- Een stichting,
- Een vereniging,
- Een naamloos vennootschap (nv),
- Een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bv).
Onder het publiekrecht valt ook het Staats- en Bestuursrecht, het Strafrecht en het
recht van de EU.
Bestuursrecht:
- De overheid voert wetten uit (milieu, sociale verzekeringen),
- Bij de uitvoeringen nemen de bestuursorganen besluiten,
- Gemeente: College van B&W,
- Provincie: College van gedeputeerde staten,
- Rijksoverheid: ministers.
Strafrecht:
- Krijgt hiermee te maken bij het plegen van een strafbaar feit,
- Zaak tussen verdachte en de samenleving (OM/OvJ).
Nuancering van het onderscheid
Soms wordt de verhouding tussen burger en overheid door het privaatrecht
geregeld, wanneer de overheid als rechtspersoon aan het rechtsverkeer deelneemt.
Het publiekrecht is dus van toepassing als de overheid een specifieke
overheidshandeling verricht, iets wat alleen de overheid kan doen.
Voor het onderscheid is de wijze van rechtshandhaving ook belangrijk. De
handhaving van regels die tot het privaatrecht behoren wordt aan de partijen zelf
overgelaten. De handhaving van regels die tot het publiekrecht horen, is voor de
overheid.
Onderscheid materieel recht – formeel recht
Het materiele recht bevat regels die rechten en plichten vormen tussen burgers
onderling, burger en overheid en overheden onderling. Regels waar iedereen
dagelijks mee te maken heeft.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robin-mayvanroest. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
