Nederlands Literatuurgeschiedenis 18e eeuw, 19e eeuw, fin de siècle
Paragraaf 20:
In de 17e eeuw waren in Europa de ‘absolute monarchieën’ ontstaan: koninkrijken waarin alle macht
bij de vorst berustte. Ook in de 18e eeuw bepaalde het absolutisme de Europese politiek. In de 18 e
eeuw was de welvaart groter dan in de 17 e eeuw. De bevolking van Europa nam in snel tempo toe,
vooral in het oosten, en de burgerij ontwikkelde zich tot de sterkste klasse in economisch opzicht.
Tegen het eind van de eeuw wisten ze in sommige landen steeds meer politieke macht te veroveren
ten koste van de absolute monarchen.
In de Republiek der Verenigde Nederlanden was geen vorst. Nadat de mannelijke lijn uitstierf in huis
Oranje werd het ambt overgenomen door leden van het huis Nassau. In de Republiek bleef een
statenbond met een Staten-Generaal aan het hoofd en geen vorst. In de 2 e helft van de 18e eeuw
ontstonden in de Republiek twee politieke stromingen. De patriotten streefden naar meer
democratie, de prinsgezinden waren de aanhangers van de stadhouders uit het huis van Oranje. De
culturele stroming van de 18e eeuw was de verlichting die vooral in Frankrijk en Engeland bloeide.
Paragraaf 21:
Met de nieuwe stroming: de verlichting, wilde men aangeven dat in de 18 e eeuw het gevoel ontstond
dat de wereld langzaam maar zeker duidelijk, helder, ‘verlicht’ aan het worden was. In de 18 e eeuw
ontstond hieruit de opvatting dat de menselijke ratio (verstand) in staat was alles op te lossen.
Vanwege dit rationalisme wordt de verlichting ook wel aangeduid met termen als ‘tijdperk van de
rede’ of ‘age of reason’.
Op religieus gebied hingen veel verlichtte denkers het deïsme aan: de opvatting dat er wel een
opperwezen bestaat, maar dat de verering daarvan in de vorm van een godsdienst zinloos is. Daarom
verdedigde Voltaire de gelijkheid van alle godsdiensten en propageerde de idee der tolerantie
(verdraagzaamheid): ieder mens moet kunnen denken en geloven wat hij wil en overheden hebben
daar niets mee te maken.
De trias politica was de opvatting dat de uitvoerende macht (regering), de wetgevende macht
(parlement) en de rechterlijke macht gescheiden moeten zijn. Dit betekent dat de regering
gecontroleerd wordt door vertegenwoordigers van het volk en dat rechters kunnen oordelen aan de
hand van wetten en onafhankelijk van wat de overheid wenst. Het streven naar grotere vrijheid
kwam op economisch terrein tot uiting in het ontstaan van het liberalisme: de overheid moet zich zo
weinig mogelijk bemoeien met de economie, maar moet die overlaten aan het marktmechanisme,
het spel van vraag en aanbod, dat gereguleerd wordt door de onderlinge concurrentie van de
producenten.
De meeste denkers in de 18e eeuw waren positief ingestemd. Men ging ervan uit dat de mens in
wezen goed is en dat verkeerd gedrag voortkomt uit gebrek aan kennis van het goede; als men het
goede leert, dan zal hij ook daarnaar gaan handelen. Vandaar het grote belang dat men in de
verlichting hechtte aan onderwijs en opvoeding.
Paragraaf 23, 24, 25, 26, 27:
De verlichte prozaliteratuur is in essentie didactisch: literatuur was een middel om de lezer nieuwe
ideeën en opvattingen te bieden en de taal ervan is daarom duidelijk en zakelijk. Het grootste
didactische werk is de encyclopédie, waaraan talrijke geleerden meewerkten onder leiding van Denis
Diderot.
Het overheersende genre op het episch-didactisch literatuur gebied was het imaginaire reisverhaal:
een tekst waarin men een reis beschrijft die nooit heeft plaatsgevonden, maar waarin de schijn
wordt opgehouden dat het om een echte reis gaat. De reis voerde door allerlei verzonnen landen
met verschillende bestuursvormen, zeden en gewoonten, waardoor de auteur kon laten zien wat
volgens hem wel of niet juist was. In een satiren wordt gebruik gemaakt van spot. Wanneer de
hoofdpersoon terecht komt in een ideale wereld die als voorbeeld dient voor onze wereld wordt zo’n
verhaal een utopische roman of utopieën genoemd. De robinsonade: een roman over een of meer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meikeschepers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
