Arbeidsovereenkomstenrecht
Week 1: Elementen arbeidsovereenkomst
Loon, arbeid en gezag (gedurende zekere tijd) arbeidsovereenkomst
Zzp’ers zijn ondernemers, werken niet op basis van een arbeidsovereenkomst maar op
basis van een opdracht (worden ook freelancers genoemd)
Payroll is wel in dienst van op basis van een arbeidsovereenkomst
Toetsen of sprake is van een arbeidsovereenkomst (toen)
• HR Groen/Schroevers: Wat tussen partijen heeft te gelden, wordt bepaald door hetgeen
hun bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond, mede in aanmerking genomen de
wijze waarop zij de overeenkomst feitelijk hebben uitgevoerd en aldus daaraan inhoud
hebben gegeven.
De kwalificatie van partijen zelf is van belang, maar niet doorslaggevend.
Het gaat om het ‘totale plaatje’ (= holistische benadering) (alle omstandigheden van
het geval)
Vanaf 2020 een nieuw toetsingskader, Groen Schroevers is genuanceerd!
HR 2020: partijbedoeling doet er niet toe!
HR 6 november 2020, X/Gemeente Amsterdam
“Art. 7:610 BW omschrijft de arbeidsovereenkomst als de overeenkomst waarbij de ene
partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon
gedurende zekere tijd arbeid te verrichten. Indien de inhoud van een overeenkomst voldoet
aan deze omschrijving, moet de overeenkomst worden aangemerkt als een
arbeidsovereenkomst. Niet van belang is of partijen ook daadwerkelijk de bedoeling hadden
de overeenkomst onder de wettelijke regeling van de arbeidsovereenkomst te laten vallen.
Waar het om gaat, is of de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de
wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst. Anders dan uit het arrest
Groen/Schoevers wel is afgeleid, speelt de bedoeling van partijen dus geen rol bij de bij de
vraag of de overeenkomst moet worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst.”
partijbedoeling speelt geen rol meer bij de vraag of de overeenkomst moet worden
aangemerkt als arbeidsovereenkomst.
Wat doet er wel toe?
HR: “De hiervoor in 3.2.2 bedoelde kwalificatie van een overeenkomst moet worden
onderscheiden van de – daaraan voorafgaande – vraag welke rechten en verplichtingen
partijen zijn overeengekomen. Die vraag dient te worden beantwoord aan de hand van de
Haviltexmaatstaf. Nadat de rechter met behulp van die maatstaf de overeengekomen
rechten en verplichtingen heeft vastgesteld (uitleg), kan hij beoordelen of die overeenkomst
de kenmerken heeft van een arbeidsovereenkomst (kwalificatie).”
Toetsen of sprake is van arbeidsovereenkomst (nu)
Dus twee stappen:
1. Eerst uitleg van de overeengekomen rechten en plichten met Haviltexnorm. (weke
rechten en plichten hebben ze afgesproken)
2. Dan kwalificatie (beoordelen of die overeenkomst de kenmerken heeft van een
arbeidsovereenkomst).
Arbeid, Loon & Gezag
Hoe zit het bijv. met platformwerk?
Eigen modelovereenkomsten, anders bij verschillende bedrijven.
,Deliveroo-zaken (tot nu toe)
Ktr. A’dam 23 juli 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:5183
Deliveroo-bezorger is geen werknemer. Was aangespannen door 1 deliveroo
maaltijdbezorger die vond dat hij een arbeidsovereenkomst had met Deliveroo. Maar die
zaak heeft die verloren, rechter vond het geen arbeidsovereenkomst dus de zaak had die
verloren.
Rb A’dam 15 januari 2019, ECLI:NL:RBAMS:2019:198
Deliveroo-bezorger = werknemer, dit keer was de zaak aangespannen door FNV
namens Deliveroo bezorgers. Hier zei de rechter weliswaar is de werknemer vrij om te
beslissen wanneer die inlogt, de rit accepteert etc. als die eenmaal wordt geaccepteerd,
wordt die wel erg gestuurd. Er is wel sprake van gezag, want de app berekend welke
route je het beste kan doen en op basis daarvan word je betaald. Je kan verschillende
beloningen krijgen als je bijvoorbeeld in de avond bezorgd. Deze rechter kwam tot de
conclusie dat er wel een arbeidsovereenkomst is.
Hof Amsterdam 16 februari 2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:392
Deliveroo-bezorger = werknemer, Deliveroo die procedeert verder na de rechtbank
en het Hof zegt wel sprake van arbeidsovereenkomst het zijn wel werknemers.
Gezagscriterium (“in dienst van”)
Het is niet noodzakelijk dat WG de inhoud van de werkzaamheden bepaalt (de uni
bepaalt niet hoe de docent moet lesgeven, en hoe die moet nakijken. Het is dus niet
zo dat als de werkgever niet constant instructies geeft dat er geen sprake is van een
arbeidsovereenkomst)
Voldoende is dat WG aanwijzingen kan geven die de WN moet opvolgen
- Instructiebevoegdheid (dat de werkgever bevoegd is instructies te geven)
- Of bijv. dat de WN gebonden is aan de orderegels van de organisatie
Niet alleen partijen zelf, maar ook ‘derden’ kunnen claimen dat er sprake is van een
AO. Denk aan de Arbeidsinspectie, een pensioenfonds, de fiscus, etc.
Rechtsvermoeden bestaan arbeidsovereenkomst
Art. 7:610a BW: bestaat een vermoeden van een arbeidsovereenkomst, dus werknemer kan
deze dingen aantonen om hard te maken dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst het
is slechts een vermoeden en kan door de werkgever worden weerlegd!
• Arbeid tegen beloning
• 3 achtereenvolgende maanden
• Iedere week of 20 uur per maand werken
• Maar: Weerlegbaar rechtsvermoeden
• Derde kan zich er niet op beroepen
Europees werknemersbegrip
De kwalificatie werknemer of zelfstandige is in de eerste plaats een nationale zaak.
Maar door rechtspraak van HvJ EU over EU Richtlijnen ontstaat er een Europees
werknemersbegrip.
Dit is ook in beweging! Zie bijv. de Yodel-zaak (april 2020)
Kwalificatie “zelfstandige” naar nationaal recht sluit niet uit dat een persoon
aangemerkt wordt als “werknemer” naar Unie-recht. (de kwalificatie is in eerste
instantie een nationale zaak)
Ook hier is essentieel dat gedurende zekere tijd in een ‘gezagsverhouding’ arbeid
wordt verricht.
Pennings (hoogleraar): “iemand is werknemer indien hij onder leiding van een
ander handelt wat betreft onder meer de vrijheid om zijn tijdschema en de plaats en
de inhoud van zijn werk te kiezen, tegen loon prestaties verricht, en tijdens de duur
van de arbeidsverhouding is opgenomen in de onderneming van die werkgever,
waarmee hij een economische eenheid vormt. (Alleen toepassen in Eu zaken)
Kennisclip week 1: Elementen arbeidsovereenkomstenrecht
,Overeenkomst tot het verrichten van arbeid: de 3 belangrijkste manieren om te werken:
Bij alle drie de overeenkomsten is er sprake van werk door een instructie. Je kan niet zomaar
doen waar jij zin in hebt. En bij alle typen overeenkomsten is er ook sprake van een
beloning. De eerste twee nemen steeds meer toe, dat zijn mensen die als zelfstandige
werken (als aannemer of opdrachtgever) dat betekent dat jij niet onder het bereik van het
arbeidsrecht valt. In sommige gevallen kunnen ook zelfstandige onder het bereik van een
bepaald artikel vallen, maar de hoofdregel is dat als jij geen arbeidsovereenkomst hebt je
dus ook niet valt onder de artikelen van het arbeidsovereenkomstenrecht.
Overeenkomst van opdracht (vaak restcategorie) indien het niet gaat om een aanneming van
werk of arbeidsovereenkomst, zal het wel een overeenkomst tot opdracht zijn.
Voorbeelden van werk buiten het arbeidsrecht
• Werk verricht door:
• Zelfstandige ondernemers • Freelancers
• Vrijwilligers
• Stagiaires
• Ambtenaren* (zie echter wet normalisering rechtspositie ambtenaren Wnra)
• Werk in bijstand (wordt van je verwacht dat je werk doet valt buiten de
arbeidsovereenkomst)
• Werk door gedetineerden
• Huishouden en zorg voor kinderen/familie
De elementen van de arbeidsovereenkomst Art. 7:610 BW
In dienst van gezag
Arbeid (kan ook loon in natura of dienst die je terugkrijgt)
, Arbeid kan zijn ‘vrijwel iedere willekeurige bezigheid, moeite kostend of niet, van
geestelijke of lichamelijke aard’.
Beschikbaar zijn om arbeid te verrichten kan ook arbeid zijn.
Wel moet er sprake zijn van een reële prestatie (moet wel iets opleveren aan de
werkgever) aan de werkgever.
En: persoonlijke arbeid!
Persoonlijke arbeid
Artikel 7:659 BW: ‘De werknemer is verplicht de arbeid zelf te verrichten; hij kan zich
daarin niet dan met toestemming van de werkgever door een derde doen vervangen.’
Zie bijv. PostNL-uitspraken over het al dan niet bestaan van een
arbeidsovereenkomst veel van die zaken zijn gestrand op het punt persoonlijk
arbeid. De rechter vond in veel van die zaken dat zij zich konden laten vervangen,
dus geen verplichting om de arbeid zelf te verrichten!
Element ‘in dienst’ (gezagsverhouding)
Gezag heb je alleen maar bij de arbeidsovereenkomst! Bij aanneming van werk en
overeenkomst tot opdracht is er geen sprake van een gezagsverhouding, dat zijn
zelfstandige zijn niet in dienst van. Hoe meer gezag des te minder vrijheid en andersom.
Week 2: Flexibele arbeid