College aantekeningen
College aantekeningen Public Management
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
samenvatting van colleges Public Management B&O jaar 2
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 35 pagina's
Voorbeeld 4 van de 35 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
PUBLIC MANAGEMENTHOORCOLLEGE 2
ANTECEDENTEN VAN NPM
NPM blijft omstreden, moeten we op een bepaalde manier weer van NPM af zien te
komen? Wat zijn de problemen van NPM?
Maar eerst hoe is het geboren? Hoe is het ontstaan?
Mevrouw Rent: meest gelezen auteur in Amerika, held van het neoliberalisme.
Immigrant vanuit Rusland, had hele extreme ideeën. Ieder mens is louter
verantwoordelijk voor zijn eigen leven. Bedreef filosofie. Virtue of selfishness. Nooit
goed om iets aan iemand anders te vragen. Soort sekte die ook zo leefde. Alles is
een markt, alles wordt afgerekend.
NPM als resultante van:
a. Politieke ontwikkelingen
b. Sociaal-economische trends
c. Inzichten vanuit kennis en cultuur
Implicaties voor de inhoud van NPM
a. Harde kern is ‘marktdenken’
b. Maar in talloze varianten
NEOLIBERALISME
● Jaren dertig: herijking van het klassieke liberalisme
● Neoliberalisme is er niet vanzelf, dat moet worden gemaakt. Het gaat over
vrijheid, van individuen; ondernemen; markten > neoliberalisme geeft aan dat
het niet vanzelfsprekend is.
● 1933: bijeenkomst van alle liberale denkers in Europa: Vraag: Had de markt
gelijk over kapitalisme? Er was grote armoede, beurzen stortte in elkaar. Blies
het kapitalisme zichzelf op? We moeten veel meer in de publieke sector (zorg,
onderwijs) markt creëren. Er moet meer markt komen. Geboorte
neoliberalisme.
● Eerst vooral een protest tegen toenemende (keynesiaanse) regulering van
kapitalisme (na de crisis in de jaren dertig vorige eeuw)
● Daarna, vanaf de jaren zeventig een reëel alternatief voor het sociaal
gereguleerde kapitalisme.
AYN RAND: THE VIRTUE OF SELFISHNESS
● Mens is primair gericht op eigenbelang en moet dat om ethische redenen ook
zijn (afhankelijkheid is principieel verwerpelijk). Sociaal darwinistisch,
, wanneer men niet voor zichzelf kan zorgen zal diegene dus sterven.
(neoliberaal denken)
● Iedere interventie in deze individuele autonomie is taboe, de staat is een
amoreel monster
● Politiek moet volledig vrije markten mogelijk maken en waarborgen
TERZIJDE: DAT ZAG ADAM SMITH TOCH ANDERS
(Liberalisme wordt snel gelinkt aan Adam Smith, die de principes van de markt heeft
uitgelegd)
Theory of Moral Sentiments:
- Klassieke liberalisme - besef van interdependentie. > Je zult altijd een sociaal
verband nodig hebben, wordt steeds groter in deze wereld. We hebben
interdependenties die internationaal zijn. (Migratie) Transnationaal.
- Voorwaarde voor vrije markt is de aanwezigheid van maatschappelijkheid
(empathie en onderling vertrouwen). Je moet je kunnen inleven in een ander,
besef van een gemeenschap waar mensen bepaalde behoefte hebben.
- Wordt door neoliberale politiek juist nek omgedraaid (ondoorzichtige
producten, plunderen van de toekomst, steeds ten koste van staten en dus
burgers)
KERNPUNTEN NPM
1. Niet langer ‘laissez faire’, (Laisser-faire is een in de economie gebruikelijke uitdrukking
voor de vrijheid van productie en (handels)verkeer; letterlijk is de betekenis ongeveer "maar op
zijn beloop laten, maar laten gaan, de vrije hand laten") maar activistisch, zo niet
agressief.
2. Gericht op afbouw staat en omsmeden sociale verbanden in marktrelaties
3. Publieke sector is een ‘bedrijf’.
4. Mensbeeld: homo hyper economicus
Paul Verhaege; de ziekmakende fictie van het autonome individu
TUSSENCONCLUSIES
Neoliberalisme sentiment creëerde in de jaren 80 draagvlak voor:
a. Aanval op ‘government’ (Thatcher: there is no such thing as society’)
b. Programma’s van vergaande deregulering, liberalisering en marktwerking >
sectoren die zichzelf gaan reguleren.
c. Nieuwe generatie politici en economen (Alan Greenspan, Milton Friedman)
SOCIAAL-ECONOMISCHE CONTEXT
● Jaren 80: ernstige crisis verzorgingsstaat, nationaal en internationaal
● Oplopende volumes van zorgafhankelijke burgers (WW, WAO, Bijstand,
Ouderdom)
, ● Lubbers premier - jaren 90: Nederland is ziek > alle regelingen bleken niet
haalbaar, het sociale paradijs moest hervormd/afgebouwd worden. Het was
niet meer beheersbaar, mensen werden calculerende burgers, passief en lui,
het werd toch wel geregeld. (morele kritiek, WAO)
● Betaalbaar? Vicieuze cirkel van stagnerende economie en stijgende
collectieve lasten
● Beheersbaar? Cultuur van passiviteit calculerend, gedrag misbruik van
collectieve regelingen.
NEDERLAND: PAARSE POLITIEK (1994-2002)
● Historisch Novum… Liberalen en socialisten in één coalitie (VVD + PVDA)
● Impliciete deal: (neo)liberalen krijgen ‘hun markt’, socialisten krijgen ‘hun
verzorgingsstaat’, want paars gaat de uitvoering daarvan efficiënter maken ->
NPM
● Alle nobele sociale diensten (zorg, onderwijs etc.) kunnen we behouden, door
hem efficiënter in te richten door marktwerking. Kleinere staat.
Idem in Engeland, Tony Blair (Anthony Giddens) -> Third Way Politics
Gaan niet meer in de verzorgingsstaat voor gelijkheid in uitkomsten, maar gelijkheid
van kansen. Burgers hebben recht op gelijke kansen. Mag maatschappelijke
ongelijkheid uitkomen. > Neoliberaal programma
Eigenlijk heeft het paarse kabinet het heel goed gedaan, economisch ging het ook
veel beter. Maar het werd vooral gezien als een technocratische machine.
Neoliberalisme werd beleefd als koud, afstand nemen van saamhorigheid. Fortuyn:
BV Nederland
PROGRAMMATISCHE LIJNEN (Paarse politiek)
1. Staat moet aantoonbaar presteren
2. Daarbij uitgaand van een calculerend mens- en organisatiebeeld
3. Wat leidt tot aanpak van de bureaucratie en NPM-achtige maatregelen in de
gehele publieke sector (eigen risico’s in regelingen, verzelfstandiging,
quasi-markten, prestatiecontracten, en zo meer)
WETENSCHAP EN CULTUUR: TEGEN DE BUREAUCRATIE.
BUREAUCRATIEMODEL WEBER
● Een uitgekiende mix van rationaliteit en rechtsstatelijkheid
● Hiërarchisch systeem van competenties
● Ingebed in regels, die handelen coördineren en legitimeren
‘The means of carrying community action into rationally ordered societal action’ -
Weber
, AANZWELLENDE KRITIEK BUREAUCRATIE
● (hiërarchie) langzaam, ouderwets, verspilling van talent
● (regelgeleid) inert, stroperig, geen verantwoording van doelen, prestaties
● (inputfinanciering), verkwisting, x-inefficiency
● (politieke primaat), introvert, autistisch, naïef
REINVENTING GOVERNMENT
OSBORNE & GAEBLER, 1992
● An American Perestrojka (revolutie)
● Death of Bureaucracy
● 3 E’s - efficiency, effectivity, economy
Run Government Like a Business
Kan dat? Tegenwerpingen?
PUBLIC MANAGEMENT HOORCOLLEGE 3
MODELLEN VAN NPM
KORTE TERUGBLIK
● Bureaucratie in 30 jaar geleidelijk verdrongen/aangevuld door NPM
● Dat is: een managementprogramma voor de publieke sector, ontleend aan principes
uit het bedrijfsleven
● Grenzen tussen publiek en privaat vertroebelen
● Mogelijk? Veel problemen
Waar komt dit gedachtegoed vandaan?
● Opbloei van een politieke utopie: neoliberalisme
● Reactie op de crisis van de verzorgingsstaat
● Nieuwe wetenschappelijke ideeën over ‘post bureaucratisch’ organiseren
Drie keer argumenten voor ‘zuinig, doelmatig, effectief’..
What money can’t buy - Michael J. Sandel
Amerikaan, vraagstuk; wat gebeurd er als wij in steeds meer levensgebieden markt
introduceren. Voorbeelden: We moeten voor alles wachten, zwerver inhuren om in de rij te
gaan staan. Corruptie Argument: het karakter van dat evenement veranderd, van een ding
waar iedereen naartoe kan, tot een manifestatie van de rijken. Die kunnen laten zien dat ze
het kunnen betalen. Karakter van de bijeenkomst veranderd.
Gezondheidszorg: wachtlijsten voor, is het gewenst dat mensen met veel geld zich bovenaan
de wachtlijst kopen?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelbrouwer1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62774 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen