Dit is een samenvatting van alle hoorcolleges en de literatuur van NOBA-project die daarbij bekeken moest worden. Ook is het artikel (Policy relevance of personality) dat tot de stof behoorde samengevat. Ik heb een 9,2 gehaald op het tentamen. Ik hoop dat je er iets aan hebt en succes met leren!
Persoonlijkheidspsychologie
Week 1: introductie van persoonlijkheidspsychologie
Hoorcollege 1:
Persoonlijkheid gaat over verschillen tussen mensen (inter).
Persoonlijkheid: karakteristieke set van gedragingen, cognities en emotionele patronen die
voortkomen uit biologische- en omgevingsfactoren. (Corr & Gerald, 2009)
Persoonlijkheid: verzameling van psychologische kenmerken (of trekken) en psychologische
mechanismen die een individu typeren, die op een relatief duurzame manier georganiseerd
zijn, en die de interactie van een persoon met- en diens aanpassing aan – de intrapsychische,
fysieke en sociale omgeving beïnvloeden. (Larsen & Buss, 2001)
- Psychologische kenmerken: hoe mensen van elkaar verschillen, het gemiddelde van
een persoon (gemiddelde neiging).
- Mechanismen: processen -> informatie verwerken dmv. Input (vaak omgeving) -
beslisregel (als -> dan) -output (uiteindelijk gedrag)
- Relatief duurzaam: persoon draagt persoonlijkheid met zich mee in de loop van de
tijd en van ene situatie naar andere. Consistent over situaties. Relatief duurzaam over
tijd (Hoe je meestal bent. Bv. persoonlijkheidstest)
- Interactie: kenmerken en mechanismen kunnen effect hebben op leven van mensen.
Geen passieve wezens.
- Beinvloeden:
o Perceptie: hoe we omgeving ‘zien’. Andere mensen nemen dezelfde dingen
anders waar.
o Selectie: de manier waarop we situaties (over onszelf) uitkiezen (bv.
Studiekeuze en plek in collegezaal).
o Evocatie: de reacties die we bij anderen teweegbrengen -> vaak onbewust
(bv. Opvoeding: druk kind (onbewust, is gewoon persoonlijkheid van het kind)
= meer controle).
o Manipulatie: manieren waarop we opzettelijk anderen proberen te
beïnvloeden.
- Aanpassing aan intrapsychische, fysieke en sociale omgeving: Intrapsychisch: ‘’in de
geest’’ (dromen, verlangens, herinneringen)
‘Ieder mens is in bepaalde opzichten, zoals alle andere mensen, zoals sommige andere
mensen, zoals geen ander mens’ (Henry Murray)
Drie niveaus:
- Menselijke natuur. Nomothetisch (universeel)
- Individuele/ groepsverschillen
- Individuele uniekheid: (bv. Niemand anders heeft precies hetzelfde eetpatroon).
Idiografisch (uniek). (Bv. Manier van praten, hobby´s etc.)
,Nomothetisch: over alle mensen, vaak meer over statistiek. -> idiografisch (uniekheid)
Individuele verschillen: gaat meer over een schaal, je kunt dezelfde scoren hebben als
iemand anders. Dit is dus anders dan individuele uniekheid.
Persoonlijkheidsonderzoek gaat om beschrijven, uitleggen en toepassen.
Verdeling van persoonlijkheidstrekken: vaak worden mensen in hokjes gestopt terwijl er
meer een normaalverdeling geldt. Het is niet zo dat je bv. Helemaal introvert of helemaal
extravert bent. De meeste mensen zitten hiertussen in -> normaalverdeling.
Lexicale benadering:
- Lexicale hypothese: alle belangrijke individuele verschillen zijn in de loop der tijd
gecodeerd in de natuurlijke taal.
- ‘Trek’-termen zijn belangrijk voor mensen in de communicatie met anderen.
Synoniemfrequentie: hoeveel bijvoeglijke naamwoorden er zijn voor kenmerk. 3 zou
belangrijker zijn dan 1.
Interculturele universaliteit: hoe belangrijker een individueel verschil is in menselijke
transacties, hoe meer talen er een term voor zullen hebben.
Persoonlijkheid adjectieven woordenboek -> verminderen (sommige woorden weghalen)
-> gegevens zelfrapportage -> factoranalyse (correlaties) over antwoordpatronen -> label
de factoren (bv. vriendelijkheid).
Doordat persoonlijkheid niet zwart/wit (bv. Uiterlijk? Intelligentie?) is zijn er veel
verschillen in schatting bij lexicale benadering.
Big five/ vijf factoren:
- OCEAN:
Openheid
Consciëntieusheid (ordelijkheid)
Extraversie
Vriendelijkheid
Neuroticisme
Lage score op emotionele stabiliteit -> goede emotionele stabiliteit. Dus ook Big Five op
schaal.
Big five kenmerken zijn soms ook adaptief bij lagere/ ´slechtere´ scores. Hebben dus soms
een voordeel.
Big six -> HEXACO (+ integriteit (eerlijkheid-bescheidenheid)): is wel bewijs voor maar andere
zeggen dat integriteit meer onder vriendelijkheid valt. Hier zijn dus discussies over.
Domeinen – menselijke natuur
‘Aspecten’
Facetten – individuele uniekheid
,Goede punten big five/ big six:
- Bijna alles omvattende beschrijvend model van eigenschappen
- Structuur voor onderzoek en praktijk
- De brede domeinen omvatten en organiseren veel meer specifieke deelkenmerken
- Goede voorspellers van levensuitkomsten
Zwakke punten:
- Mogelijke ontbrekende factoren, zoals: positieve evaluatie, negatieve evaluatie,
mannelijkheid/vrouwelijkheid, religiositeit of spiritualiteit, aantrekkelijkheid
- Afkomstig uit Angelsaksische/Germaanse culturen en talen. Niet altijd intercultureel
repliceerbaar (vooral Openheid & Integriteit)
- Nuttig voor onderzoekers en leken, maar we weten nog steeds niet waarom deze
vijf/zes factoren überhaupt naar voren zijn gekomen
- Alleen beschrijvend en zonder verklaring
Literatuur:
Persoonlijkheid: karakteristieke manieren waarop mensen van elkaar verschillen.
Persoonlijkheidskenmerken weerspiegelen de basis dimensies waarop mensen van elkaar
verschillen. Mensen kunnen laag, gemiddeld of hoog scoren op een specifieke eigenschap.
De kenmerken weerspiegelen continue distributies: het gaat om een continue/ normaal
verdeling. Niet over twee verschillende soorten mensen.
Drie criteria voor persoonlijkheidskenmerken:
1) Consistentie: individuen moeten enigszins consistent zijn in alle situaties in hun
gedrag met betrekking tot het kenmerk.
2) Stabiliteit: individuen zijn in de loop van tijd ook enigszins stabiel in hun gedrag in
verband met het kenmerk.
3) Individuele verschillen: het moet iets zijn dat niet vrijwel ieder individu doet zoals
spreken maar spraakzaamheid kan bijvoorbeeld wel.
Lexicale hypothese komt af van Allport en Odbert.
The big five heet ook wel het vijf factor model. Scores op de big five kenmerken zijn
onafhankelijk. De ene score zegt vaak niets over de score op een andere eigenschap.
Eigenschappen zijn belangrijk en interessant omdat ze stabiele gedragspatronen beschrijven
die gedurende lange tijd aanhouden. Zo doen gewetensvolle mensen het vaak beter op
school en leven zij gezonder. Persoonlijkheid kan dus ook helpen bij voorspellen.
Er zijn facetten van eigenschappen, subtraits. Dit zijn persoonlijkheidseenheden op een lager
niveau en die specifieker zijn dan de big-five. Er zijn geen basis facetten die gelden voor de
big-five. Zo kun je facetten als warm en actief bij extraversie zetten. Facetten geven dus een
specifieker beeld over een persoon en kunnen dus ook beter voorspellen.
, De big five is niet het enige model. Zo had Eysenck een model bedacht met maar twee
hoofddimensies: neuroticisme en extraversie. Ook is er na de big five het HEXACO-model
gekomen. Deze voegt eerlijkheid-nederigheid toe als een zesde dementie (mensen die hier
laag op scoren zijn manipulatief, narcistisch en egocentrisch en mensen die hoog scoren zijn
oprecht, eerlijk en bescheiden.).
Er zijn veel meer eigenschappen die verder gaan dan de big five zoals optimisme,
zelfvertrouwen etc. Ook hier zijn niet alle eigenschappen momenteel nog populair.
Walter Mischel stelde eind jaren zestig dat consistentie van persoonlijkheid niet zo
indrukwekkend is. Er zijn misschien geen algemene eigenschappen die gedragingen met
elkaar verbinden. Brede persoonlijkheidskenmerken zouden misschien ook alleen maar een
illusie kunnen zijn. -> persoon-situatie debat (persoonlijkheid vs. situatie). Mischel vond dat
psychologen moesten focussen op kenmerkende reacties van mensen in specifieke situaties.
Gedrag kan in verschillende situaties verschillen en ligt ook aan de manier waarop situatie
wordt waargenomen volgens Mischel.
Het klopt dat gedragingen van een persoon per situatie anders kunnen zijn maar
persoonlijkheid bestaat wel degelijk. Er komen algemene neigingen naar voren. Het gaat om
hoe een persoon gemiddeld genomen is. Persoonlijkheidskenmerken geven een indicatie
over hoe mensen zich gemiddeld zullen gedragen maar zijn minder goed in het voorspellen
in een bepaalde situatie. De meeste moderne persoonlijkheidsonderzoekers zijn het erover
eens dat er plaats is voor brede persoonlijkheidskenmerken en voor de kleinere eenheden
zoals die bestudeerd door Walter Mischel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maartje21. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.
