3. Inleiding
Dubbeldiagnostiek, iemand is psychisch ziek en nu ook nog eens verslaafd. Dubbeldiagnostiek is een
begrip waarvan veel mensen niet weten wat het is op het eerste moment, terwijl een verslaving erg
vaak gepaard gaat met psychische klachten. Er kan van een dubbele diagnose gesproken worden
wanneer iemand behalve met een psychische aandoening, ook kampt met een verslaving. Nu zijn
“psychische aandoening” en “verslaving” twee erg grote begrippen. Een psychische aandoening kan
namelijk van alles zijn, iemand kan bijvoorbeeld een psychose, schizofrenie of PTSS hebben. Ook een
verslaving is erg breed aangezien iemand aan bijna alles wel verslaafd kan raken. Daarom heb ik er
voor gekozen om in te gaan op een dubbeldiagnose waarbij PTSS in combinatie met een
drugsverslaving is geconstateerd.
Eerst wilde ik mijn PWS alleen over verslaving houden, omdat ik verslaving erg interessant vind. Ik
vraag mij vaak af hoe dit nu eigenlijk werkt en wat de gevaren hier van zijn, maar alleen verslaving
vond ik als onderwerp niet origineel, te makkelijk en ik wilde meer uitdaging en mij meer verdiepen
in hoe een verslaving voor een bepaalde categorie mensen is. Na lang en goed nadenken kwam ik op
dubbeldiagnose, waarbij iemand last heeft van psychische klachten en een drugsverslaving. Toen was
ik al een stukje dichterbij. Maar aangezien psychische klachten van alles kunnen zijn, koos ik er voor
om speciaal in te gaan op mensen met PTSS en een drugsverslaving. Ik heb zelf twee jaar lang PTSS
gehad en dit heeft erg veel impact gehad op mij. Ik ben in die twee jaar erg weinig op school geweest
en het waren twee lange jaren met erg veel verdriet. Ondanks alles ben ik hier nu nog steeds en zit ik
nu in mijn examenjaar mijn PWS te schrijven. Ik koos PTSS dus ook omdat mijn PWS zo een stukje op
mij zou aansluiten. Ondanks dat ik gelukkig grotendeels op het rechte pad ben weten te blijven zou ik
het heel goed begrijpen als iemand met PTSS dit niet doet en drugs begint te gebruiken, om voor het
verdriet te vluchten. Mijn eigen ervaringen met deze specifieke psychische klacht hebben mij laten
zien hoe lastig het is om er als iemand met PTSS telkens weer boven op te moeten komen en hoe
groot de verleiding dan is om even te willen ontstappen aan de realiteit. Ik kon mij daarom ook goed
inbeelden dat iemand met PTSS ook verslaafd, in dit geval drugsverslaafd, zou raken en hoe lastig het
dan ook weer is om dát probleem aan te durven vechten. En wanneer iemand dan eindelijk van de
drugs af zou zijn, wat een gevecht iemand dan nog aan zal moeten gaan met zichzelf. Dit alles zette
mij ook aan het denken. Met al dit denken ben ik tot de volgende hoofdvraag gekomen;
“Welke effecten heeft het wegvallen van drugsgebruik, wanneer eerder een dubbeldiagnose is
vastgesteld van PTSS in combinatie met een drugsverslaving en hoe wordt deze drugsverslaving bij
een patiënt met deze diagnose weggenomen?”
Ik wil weten hoe de drugsverslaving effect heeft op de PTSS en wat hier nu eigenlijk allemaal wel niet
bij komt kijken. Zelf verwacht ik dat de PTSS erger zal worden door de klap die iemand ineens weer
krijgt wanneer de drugs wegvalt en enkel de harde realiteit overblijft. Ik denk dat de drugsverslaving
bij een patiënt met een dubbeldiagnose, van PTSS en een drugsverslaving, weggenomen zal worden
door iemand te laten afkicken en daarna clean te houden. Dit denk ik door eerder onderzoek dat ik
samen met mijn vader heb gedaan uit interesse naar verslaving. Ik heb hier toen ook een
spreekbeurt over gegeven en ik ben toen samen met mijn vader gaan kijken naar hoe een verslaving
nu eigenlijk werkt. Naar aanleiding van mijn hoofdvraag heb ik dan ook de volgende deelvragen op
weten te stellen;
“Wat wordt er verstaan onder dubbeldiagnostiek?”
“Hoe werkt een verslaving eigenlijk?”
,“Wat is PTSS?”
“Wat is de relatie tussen een drugsverslaving en PTSS, komen er bijwerkingen of verergert de PTSS?”
“Hoe wordt de drugsverslaving behandeld bij een patiënt die ook PTSS heeft?”
“Hoe gaat het over het algemeen met patiënten die na de dubbeldiagnostiek, waarbij een
drugsverslaving en PTSS een rol spelen, wanneer ze van de drugs af zijn?”
Ik ga achter deze antwoorden komen door middel van interviews met deskundigen en
literatuuronderzoek. De interviews zullen gedaan worden bij Antes (Kliniek A, LooDDs 1-2). Ik
verwacht, door interviews te doen met mensen die allemaal verschillend tegen deze dubbeldiagnose
aankijken, een duidelijk beeld te krijgen over hoe dit nu eigenlijk in elkaar steekt. Mijn deelvragen
zijn eigenlijk allemaal kleine vragen, die steeds maar weer opbouwen naar mijn grote hoofdvraag. Zo
komen we dus steeds een stukje dichterbij en gaan we steeds dieper in op de dubbeldiagnostiek. Aan
het einde van dit PWS is dubbeldiagnostiek niet meer een ‘onbekend’ begrip, zoals de meeste
mensen het nu nog zien. Aan het einde weten we wat de drugs nu eigenlijk voor schade aanricht.
2
,4. Werkwijze
Om op de vraag “Welke effecten heeft het wegvallen van drugsgebruik, wanneer eerder een
dubbeldiagnose is vastgesteld van PTSS in combinatie met een drugsverslaving en hoe wordt deze
drugsverslaving bij een patiënt met deze diagnose weggenomen?” antwoord te kunnen geven wordt
er in dit PWS voor gekozen om door middel van de deelvragen steeds een stukje dichter bij het
antwoord op de hoofdvraag te komen. Hierbij zal er op de zes deelvragen natuurlijk ook antwoord
moeten worden gegeven. Dit ben ik van plan om niet allemaal op dezelfde manier te doen. Er zal
namelijk gebruik worden gemaakt van verschillende bronnen. Per deelvraag zullen de volgende
bronnen gebruikt worden:
“Wat wordt er verstaan onder dubbeldiagnostiek?”
Hierbij zal op internet gezocht worden. Er zal op zoek worden gegaan naar informatie over hoeveel
mensen er last hebben van dubbeldiagnostiek en dan ook specifiek dubbeldiagnostiek waarbij PTSS
en een drugsverslaving een rol spelen. Ook zal er worden gezocht naar wat er aan de
dubbeldiagnostiek gedaan kan worden en waar iemand dan eventueel heen kan wanneer er
dubbeldiagnostiek is geconstateerd.
“Hoe werkt een verslaving eigenlijk?”
Hierbij zal er naar een video op YouTube van Els Noorlander worden gekeken. Deze is gevonden bij
het verdiepen in het onderwerp. Deze video is van dezelfde psychiater als de psychiater waarmee
een interview gehouden zal worden. Ook zal er dus een interview met een psychiater bij Antes
(kliniek A, LooDDs 1-2) gedaan worden, waarin gevraagd wordt hoe er met een verslaving omgegaan
wordt.
“Wat is PTSS?”
Hierbij zal er op internet worden gekeken naar onder andere de klachten bij PTSS, de aantallen van
mensen die PTSS hebben, hoe er PTSS kan worden opgelopen en hoe er met de PTSS kan worden
omgegaan. Ook zal er een interview zijn met een meisje van 16 dat PTSS heeft gehad. Er zal ook een
interview zijn met een psychologe bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2) . Er wordt ook gebruik gemaakt
van eigen ervaringen met PTSS. Het doel van de interviews is om er achter te komen hoe het is om
PTSS te hebben, hoe er mee om gegaan kan worden en welke behandelingen er mogelijk zijn bij een
patiënt met PTSS.
“Wat is de relatie tussen een drugsverslaving en PTSS, komen er bijwerkingen of verergert de PTSS?”
Hierbij zal er een interview zijn met een psychologe bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2). Dit om er achter
te komen welke eventuele bijwerkingen er gezien worden wanneer er een dubbeldiagnostiek waarbij
een drugsverslaving en PTSS een rol spelen en om meer duidelijkheid te krijgen over welk effect de
twee ziektebeelden nu eigenlijk op elkaar hebben.
3
,“Hoe wordt de drugsverslaving behandeld bij een patiënt die ook PTSS heeft?”
Hierbij zal eerst gekeken moeten worden naar hoe een verslaving word behandelt wanneer de
patiënt alleen verslaafd is. Dit zal gedaan worden door de video op YouTube te bekijken van de
psychiater Els Noorlander. Hierna zal door middel van een interview met de psychiater bij Antes
(kliniek A, LooDDs 1-2) informatie worden verzameld over hoe de drugsverslaving, bij een patiënt die
ook PTSS heeft, wordt behandeld.
“Hoe gaat het over het algemeen met patiënten die na de dubbeldiagnostiek, waarbij een
drugsverslaving en PTSS een rol spelen, wanneer ze van de drugs af zijn?”
Hierbij zal er veel gebruik worden gemaakt van interviews. Er zal namelijk een interview worden
gedaan met een patiënt bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2) om er achter te komen hoe de patiënt
verwacht dat het met de PTSS zal gaan wanneer de drugsverslaving wegvalt. Er zal ook een interview
worden gehouden met de psycholoog bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2) om er achter te komen hoe
over het algemeen, met patiënten die na de dubbeldiagnostiek waarbij een drugsverslaving en PTSS
een rol spelen, gaat wanneer ze van de drugs afkomen. Ook zal er nog een interview gedaan worden
met een psychiatrisch verpleegkundige bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2) om er achter te komen hoe
er met een patiënt word om gegaan wanneer de drugs wegvalt, maar er wel een dubbeldiagnostiek
van een drugsverslaving met PTSS is geconstateerd.
“Welke effecten heeft het wegvallen van drugsgebruik, wanneer eerder een dubbeldiagnose is
vastgesteld van PTSS in combinatie met een drugsverslaving en hoe word deze drugsverslaving bij
een patiënt met deze diagnose weggenomen?”
Hierbij zullen alle conclusies die worden getrokken bij de deelvragen bij elkaar worden opgeteld en
zal er met behulp van deze eerder getrokken conclusies bij de deelvragen tot een antwoord worden
gekomen voor de hoofdvraag. Dit heet daarom dus ook de conclusie.
Reflectie
Wanneer ik nu kijk naar het behaalde resultaat ben ik erg tevreden. Ik heb erg veel tijd in mijn PWS
gestoken, terwijl dit niet zo voelde. Ik vond het erg interessant om dit PWS te maken, omdat het
doen en laten van mensen mij erg interesseert. Ik vind het erg bijzonder hoe een verslaving te werk
gaat in de hersenen en wat voor symptomen iemand hierbij gaat vertonen. Ook vind ik het erg
interessant om te zien hoe de PTSS en de drugsverslaving een effect op elkaar hebben. Ook is het
opzoeken van alle informatie mij goed afgegaan en ben ik erg blij met de samenwerking met de
psycholoog, psychiater, psychiatrisch verpleegkundige en patiënt bij Antes (kliniek A, LooDDs 1-2).
4
,5. Wat wordt er verstaan onder dubbeldiagnostiek?
Men gebruikt de term dubbeldiagnose wanneer bij iemand zowel een psychiatrische stoornis als
verslavingsproblematiek geconstateerd is. Hierin gaat het niet direct om de twee naast elkaar
bestaande aandoeningen, maar ook om de verslaving en de psychiatrische ziekte die elkaar op een
complexe manier beïnvloeden. Dit elkaar beïnvloeden van een verslaving en psychische ziekte noemt
men ook wel comorbiditeit. (Geestelijkegezondheidszorg, 2011)
Veel mensen weten niet waar het over gaat als ze de term dubbeldiagnostiek horen. Dit is eigenlijk
best vreemd, want relatief veel verslaafden hebben een dubbeldiagnose. Wel twintig tot vijftig
procent van de cliënten in de geestelijke gezondheidszorg heeft een dubbeldiagnose. Hiervan heeft
22 tot 43 procent last van verslavingsproblematiek in combinatie met PTSS. Dit zijn dus eigenlijk best
veel mensen met het zelfde probleem. Hoewel, het zelfde probleem is het natuurlijk niet. In de
periode 2007-2009 waren er maar liefst 77 duizend drugsverslaafden, het aantal mensen met een
drugsverslaving en PTSS lag dus ook erg hoog. (Trimbos, 2013)
In 2000 is er een onderzoek gedaan naar de kenmerken van de cliënten met een dubbeldiagnose.
Daar zijn veel resultaten uit gekomen en de doelgroep waarbij een dubbeldiagnose het meest tot
betrekking is kan als volgt omschreven worden;
- De gemiddelde leeftijd is 36 jaar
- Bijna de helft is ooit dakloos geweest
- Bij de meeste cliënten is er sprake van polydruggebruik
- Schizofrenie en persoonlijkheidsstoornissen komen het meeste voor.
Mensen met een dubbeldiagnose hebben over het algemeen een erg klein sociaal netwerk. Ook zijn
veel van deze mensen in aanraking geweest met criminaliteit.
Mensen waarbij een dubbeldiagnose is geconstateerd kunnen in behandeling gaan bij een instelling
zoals Antes. Hier wordt tijdens de eerste afspraak die een patiënt heeft verschillende onderzoeken
gedaan om te kijken hoe de patiënt het best geholpen kan worden. De hulpvraag, de klachten en de
symptomen worden geïnventariseerd. De afspraak duurt een dagdeel en aan het einde van de
afspraak worden de resultaten van de eerder afgenomen onderzoeken besproken en zal er tot een
behandelvoorstel gekomen worden. Op deze manier is het voor de patiënt snel duidelijk waar hij/zij
aan toe is. Iemand waarbij een dubbeldiagnose geconstateerd is zal terecht komen op de Loodds. De
Loodds is een kliniek voor dubbeldiagnose. Het team van de Loodds behandelt mensen waarvan de
behandeling van de psychiatrische aandoening wordt gecompliceerd door verslavingsproblematiek
en dus gesproken wordt van een dubbeldiagnose. De Loodds richt zich op patiënten die langdurig
afhankelijk zijn van de geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke voorzieningen. De Loodds
krijgt vooral patiënten doorverwezen waarbij eerdere behandeling niet is doorgezet, vaak was dit
omdat er sprake was van een dubbeldiagnose. De Loodds is een gesloten voorziening voor een zeer
specialistische klinische behandeling van een dubbeldiagnose. Er is op de afdeling plek voor dertig
patiënten en een opname duurt maximaal drie maanden. Tijdens een opname worden verschillende
behandelingen in gang gezet om de dubbeldiagnose aan te gaan. Deze behandelingen bestaan onder
andere uit;
- Detoxificatie
- Screening
- Diagnostiek
- Medicatie
- Terugvalpreventie
5
, - Een sterk gestructureerd programma met o.a.
Psycho-educatie
Sociale vaardigheidstraining
Emotieregulatietraining
(Antes, 2018)
Dus om dan terug te komen op de vraag wat dubbeldiagnostiek eigenlijk betekent.
Dubbeldiagnostiek is wanneer er bij iemand zowel psychische problematiek als
verslavingproblematiek is geconstateerd. De psychische problematiek en de verslavingproblematiek
beïnvloeden elkaar op een complexe manier. Hier kan mee omgegaan worden door een behandeling
in een kliniek als Antes op de afdeling de Loodds.
Dus het blijkt dat dubbeldiagnostiek een samenhang is van zowel een psychische problematiek als
een verslavingsproblematiek en daarom luidt het antwoord op deze deelvraag, dat
dubbeldiagnostiek een samenhang is van deze twee ziektebeelden en dat hier mee om kan worden
gegaan door middel van behandeling in een kliniek.
6
, 6. Hoe werkt een verslaving eigenlijk?
“Verslaving is een raadselachtig verschijnsel, er is niemand op de hele wereld die het echt volledig
begrijpt”, zoals psychiater Els Noorlander het mooi verwoordt in haar presentatie over verslaving.
(Dokter E.A. Noorlander Psychiater, 2013)
Om beter te begrijpen hoe een verslaving nu eigenlijk werkt zal eerst de definitie moeten worden
duidelijk gemaakt. Binnen de psychiatrie zijn er 3 manieren om met verslavende stoffen om te gaan;
- Gewoon gebruik onder deze manier van gebruik van stoffen vallen dingen als een blowtje op
zaterdag, een pilsje op een terrasje of een slaaptabletje in een noodsituatie. Van deze manier
van gebruik heeft niemand last.
- Misbruik bij deze manier van gebruik van stoffen ontstaan er problemen. Dit zijn problemen
zoals rijden onder invloed, schoolproblemen door blowen, vechtpartijen, etc.
Op dit punt is het stoppen met gebruik van stoffen nog mogelijk.
- Verslaving (afhankelijkheid) deze manier van gebruik van stoffen verschilt sterk van de vorige
twee manieren. Bij een verslaving is de gebruiker namelijk de greep kwijt op de stof. Hierbij
wordt er gesproken van afhankelijkheid, deze afhankelijkheid wordt in spraakgebruik verslaving
genoemd.
Nu er duidelijk is welke drie manieren van gebruik van stoffen er zijn kan er gekeken worden naar
wanneer er bij een gebruiker daadwerkelijk van een verslaving gesproken kan worden. De volgende
symptomen kunnen duiden op verslaving;
- Tolerantie: er moet steeds meer stof gebruikt worden door de gebruiker om het zelfde effect te
krijgen.
- Abstinentie: als de gebruiker de stof niet gebruikt, dan word de gebruiker ziek.
- Een klein beetje is niet langer mogelijk: het lukt de gebruiker niet meer om nog maar een klein
beetje van de stof te gebruiken. Wanneer de gebruiker een klein beetje van de stof probeert te
gebruiken zal de gebruiker doorschieten en dit zal leiden naar toename in gebruik.
- Stoppen lukt niet: het lukt de gebruiker niet meer om te stoppen met het gebruik van de
stoffen. De gebruiker probeert hierbij te stoppen met gebruikt maar slaagt hier niet in en valt
telkens weer terug in gebruik.
- Gebruik kost meer tijd: de gebruiker besteedt steeds meer tijd aan het gebruiken van de stoffen.
De tijd die de gebruiker eigenlijk aan andere dingen hoort te besteden zal steeds meer verloren
gaan aan zowel het krijgen van de stoffen, het gebruiken van de stoffen maar ook het weer
bijkomen van de stoffen na gebruik.
- Afstemmen van dagelijkse activiteiten: de gebruiker past zijn/haar manier van leven aan
rondom het gebruik van de stof. De gebruiker zal bijvoorbeeld niet meer om gaan met mensen
die niet gebruiken en zal juist mensen gaan opzoeken die ook gebruiken. Ook zullen de hobby’s
waar gebruik niet bij hoort worden afgestoten en hobby’s waar veel gebruikt word worden juist
ontwikkeld. Langzamerhand zal het hele leven van de gebruiker in het teken van het gebruik
komen te staan.
- Door gaan met gebruik: de gebruiker gaat door met het gebruiken van de stoffen ook al is hij/zij
zich er van bewust dat het gebruik erg slecht is voor de gebruiker en dat het gebruik problemen
zal gaan veroorzaken voor de gebruiker.
Wanneer er drie van de bovenstaande symptomen zijn geconstateerd, mag men een gebruiker
verslaafd noemen. (Dokter E.A. Noorlander Psychiater, 2013)
7
