Gwen Peeters
T-STROOM
VOT25
Samenvatting cognitieve toets module 5
HC Gynaecologie- voortplanting en fertiliteit
Fertiliteit gaat over de vruchtbaarheid.
Subfertiliteit = verminderde vruchtbaarheid
We spreken over subfertiliteit bij:
- Het uitblijven van een zwangerschap: na één jaar proberen zwanger te worden,
terwijl je wel regelmatig in de vruchtbare periode vrijt (coïtus)
Er zit een verschil tussen subfertiliteit (verminderde vruchtbaarheid) en infertiliteit
(onvruchtbaarheid)
Na 1 jaar is 85% zwanger, dus normaal vruchtbaar (toch kan er iets aan de hand zijn). 15%
die na een jaar niet zwanger is, zijn dus verminderd vruchtbaar (dit betekend niet dat er iets
aan de hand is).
In de tuba uterina (eileider) bevindt de bevruchting plaats.
Voorwaarden om zwanger te worden:
1. Eicel (oöcyt)
2. Zaadcellen (spermatozoa)
3. Gemeenschap (coïtus)
4. Eicel en zaadcellen ontmoeten elkaar in de eileider
5. (tuba) waar de bevruchting plaatsvindt
6. Bevruchte eicel gaat naar de baarmoeder (uterus)
Subfertiliteit kan meerdere oorzaken hebben:
- Een onregelmatige of geen menstruele cyclus. Dit kan veroorzaakt worden door
hormonale stoornissen
- Problemen met vrijen
- Leeftijd
- Lifestyle: overgewicht, roken
- Afgesloten eileiders of verklevingen. Dit kan veroorzaakt worden door
geslachtsziekten (met name Chlamydia), maar ook door eerdere buikoperaties,
sterilisatie of door endometriose.
Endometriose is een chronische ziekte waarbij weefsel, dat enigszins lijkt op
baarmoederslijmvlies (endometrium), buiten de cavum uteri (baarmoederholte) voorkomt.
Dit kan bijvoorbeeld op het peritoneum (buikvlies), ovarium (eierstok), blaas & darm
voorkomen. Ook kan het zorgen voor adhesies (verklevingen).
De symptomen van endometriose zijn:
- Dysmenorroe (pijnlijke menstruaties)
- Chronische buikpijn
- Dyspareunie (pijn bij het vrijen)
- Subfertiliteit (verminderde vruchtbaarheid)
1
,Gwen Peeters
T-STROOM
VOT25
Chlamydia is de meest voorkomende SOA.
- 20% heeft symptomatische klachten zoals: fluor (vaginale afscheiding), abnormaal
vaginaal bloedverlies, buikpijn of koorts. Door de herkenning van de klachten kan
de Chlamydia behandeld worden met antibiotica.
- 80% is asymptomatisch. Deze worden dus vaak ook niet behandeld, wat gevaren kan
hebben. Ons eigen afweersysteem kan Chlamydia klaren.
- Chlamydia zorgt niet altijd voor subfertiliteit of infertiliteit.
Verhoogd risico op verminderde vruchtbaarheid:
- Eileider ontsteking (selphingitis, pelvic inflammatory disease: PID)
- Verstopte eileiders (tubae of adhesies (verklevingen))
Geen verhoogd risico op verminderde vruchtbaarheid:
- Cervicitis (baarmoedermond ontsteking)
- Geen schade na Chlamydia
Onderscheid: antistof test in bloed:
- Wel antistoffen na PID (eileiderontsteking), dus verhoogd risico op subfertiliteit
- Geen antistoffen na cervicitis (baarmoedermond ontsteking), dus geen verhoogd
risico op subfertiliteit
Eerdere buikoperaties, leidend tot adhesies (verklevingen), kunnen ook voor subfertiliteit
zorgen. Denk bijvoorbeeld aan:
- Gecompliceerde OK: abces of peritonitis (buikvliesontsteking)
- Appendicitis (geperforeerde blindedarmontsteking)
- Extra-uteriene graviditeit (buitenbaarmoederlijke zwangerschap)
Er is geen verhoogd risico op verminderde vruchtbaarheid bij:
- Ongecompliceerde bovenbuik operaties
- Niet-geperforeerde appendicitis
- Sectio caesarea (keizersnede)
Gesteriliseerd
• Sommige vrouwen krijgen spijt van de sterilisatie
- Risicofactoren voor spijt: o.a. jongere leeftijd ten tijde van sterilisatie, of nieuwe
partner
• Opties bij kinderwens na sterilisatie:
- Hersteloperatie (refertilisatie); tegenwoordig hebben weinig gynaecologen deze
operatieve expertise nog; verwijzen naar collega met operatieve expertise; dit moet
de patiënte zelf betalen
- Reageerbuisbehandeling (in vitro fertilisatie, IVF); dit wordt wel vergoed
Ook het Polycysteus ovarium syndroom (PCO-syndroom) zorgt voor subfertiliteit
Bij vrouwen met PCOS zijn er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok
(ovarium) aanwezig. Normaal ontwikkelen zich in de eerste helft van de menstruatiecyclus
enkele follikels in de eierstokken. Daarvan groeit er meestal maar één zover door totdat deze
knapt (ovulatie). Dat wil zeggen dat het eitje uit de follikel komt en door de eileider wordt
opgevangen, waarna het naar de baarmoeder gaat.
2
, Gwen Peeters
T-STROOM
VOT25
Bij vrouwen met PCOS, worden in de eierstokken meerdere kleine follikels gevormd, die
moeilijk tot groei en ovulatie komen. Hierdoor menstrueren deze vrouwen ook minder vaak,
wat zorgt voor subfertiliteit.
Je voldoet aan het PCOS als je 2/3 symptomen hebt:
- Oligomenorroe (onregelmatige) of amenorroe (afwezige) menstruele cylcus of
eisprong
- Hirsutisme (overmatige haargroei, acné of een vette huid
- Veel follikels in de eierstokken (PCO-ovaria)
Normale ovarium
PCO-ovarium
Oorzaken van subfertiliteit bij een man:
- Verminderde spermakwaliteit; meestal door een onbekende oorzaak. Kan komen
door een eerder doorgemaakte ziekte, operatie aan de geslachtsorganen of door
lifestyle: blootstelling aan warmte, overgewicht of alcohol.
- Problemen met vrijen
Fertiliteitsonderzoeken:
Allereerst: oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO). Is er wat aan de hand? Zo ja, wat? En
kan er een behandeling aangeboden worden om de kans op een zwangerschap te
verbeteren?
Bij de vrouw kijk je naar:
Menstruele cyclus. Door:
- Cyclusanamnese, echo
- Op indicatie: hormonaal onderzoek
• Afgesloten eileiders of verklevingen door:
- Chlamydia: anamnese, echo, Chlamydia antistoffen, (röntgencontrast)
eileideronderzoek
- Eerdere buikoperatie: anamnese, oude OK-verslagen
- Endometriose: anamnese, gynaecologisch onderzoek incl. echo
Een normale tuba zie je niet op de echo. Zie je een hydrosalphinx, dan weet je
gelijk waar het probleem zit. De tuba zit vol met vocht
3
