Hoofdstuk 4
Hanteren van de relatie
Dak- en thuislozen
Kwalificatie 4 volgens SPH-opleidingsprofiel:
‘Communicatieve vaardigheden hanteren in complexe situaties, waarbij de warden, normen
en belangen van de cliënt, het cliëntsysteem en de omgeving divers en strijdig kunnen zijn.
Professionele nabijheid, durf en creativiteit worden ingezet om de relatie met de cliënt op te
bouwen, te hanteren en te beëindigen’.
Kenwoorden van de kwalificatie
- communicatieve vaardigheden
- relatie met de cliënt opbouwen, hanteren en beëindigen
- lef en creativiteit
- professionele nabijheid
- complexe situaties
- diverse tegenstrijdige waarden, normen en belangen
- het cliëntsysteem en de omgeving
Beschrijving van de doelgroep
In 2007 deed de federatie Opvang onderzoek naar het aantal dak- en thuislozen in
Nederland. Uit de uitkomsten bleek dat er in dat jaar 72.000 mensen gebruikmaakten van
voorzieningen van de leden van de federatie, de landelijke brancheorganisaties voor
maatschappelijke opvang. Voorzieningen zijn bijvoorbeeld de dagopvang, vrouwenopvang,
nachtopvang, crisisopvang, 24-uursopvang, woonvoorzieningen en projecten voor begeleid
en beschermd wonen. Ongeveer 16.000 mensen maakten gebruik van de voorzieningen
voor vrouwenopvang. Deze doelgroep komt in dit hoofdstuk niet aan bod, het gaat dus om
56.0000 mensen.
Onder dak- en thuislozen vind je zwerfjongeren, ex-gedetineerden, drugsverslaafden,
alcoholisten en mensen met verstandelijke of psychiatrische beperkingen. Al deze
doelgroepen hebben specifieke kenmerken en problemen. Toch spreken we van dak- en
thuislozen als één doelgroep als het gaat om mensen die geen (t)huis hebben.
Onder (t)huis wordt verstaan:
- eigen ruimte hebben (fysieke domein) van waaruit privacy gewaarborgd is en;
- sociale relaties uitgebouwd kunnen worden (sociale domein) en;
- waar wettelijke aanspraak op gemaakt kan worden (wettelijke domein).
Feantsa, de Europese federatie van organisaties die met thuisloze mensen werken, heeft
een typologie van thuisloosheid en sociale uitsluiting op het gebied van huisvesting
ontwikkeld (Ethos-typologie). Deze typologie onderscheidt mensen die:
- dakloos zijn;
- thuisloos zijn;
- instabiel gehuisvest zijn of;
- inadequaat gehuisvest zijn.
De meeste mensen raken dakloos door relatieproblemen, huurschulden, doordat ze
weglopen uit voorzieningen of omdat er na ontslag uit de gevangenis geen woonruimte
voorhanden is. Vaak komen mensen niet direct in de opvangvoorzieningen terecht. Ze
zwerven een tijdje rond, logeren soms bij vrienden of familie en vinden soms voor een
periode inadequate huisvesting (zie tabel volgende pagina).
1
, In Nederland heeft de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) deze typologie
vertaald in een woonladder met verschillende treden.
Daklozen Leven in de openbare ruimte (op straat)
Maken gebruik van de nachtopvang
Thuislozen Wonen in een opvanghuis of hostel
Wonen in een tijdelijke woning
Verblijven langdurig in instituten (detentie, psychiatrie)
Instabiel gehuisvesten Wonen in een geoormerkte woning met begeleiding
Wonen onvrijwillig tijdelijk bij familie
Wonen zonder geldig huurcontract (illegale onderhuur)
Dreigen uit huis gezet te worden (door schulden/overlast)
Inadequaat gehuisvesten Wonen in tijdelijke constructies (slooppanden, caravans)
Wonen in een woning die ongeschikt is verklaard
Feiten en cijfers
De branchegegevens van de federatie Opvang deed onderzoek naar de 56.000 mensen die
in 2007 een beroep op hun voorziening deden. Het leverde de volgende gegevens op:
Sekse en leeftijd 75% is man. Daarvan is:
- 52% tussen de 31-50 jaar oud
- 20% ouder dan 50 jaar
- 16% jonger dan 25 jaar
- 12% tussen de 25-30 jaar
Etnische herkomst Van 49% van de cliënten is de herkomst onbekend. Van de 51%
waarvan de afkomst wel bekend is staat:
- 28% geregistreerd als autochtoon
- 23% als (niet-westerse) allochtoon
Schulden Vrijwel alle cliënten hebben schulden, variërend van 150 euro tot
60.000 euro. Het gemiddelde bedrag aan schulden is ongeveer
12.000 euro.
verslaving 40 tot 50% van de cliënten van maatschappelijke
opvangvoorzieningen hebben te maken met verslaving. Het gaat
dan om problematisch gebruik van alcohol, harddrugs of softdrugs,
maar ook om polygebruik: het gebruik van alcohol, drugs en
medicijnen door elkaar.
Wolf (2007) vat de diverse kenmerken van dak- en thuislozen samen door te stellen dat zij
allen laag scoren op alle condities van sociale kwaliteit. Zij definieert die condities als:
- sociaaleconomische zekerheid. De mate waarin mensen toegang hebben tot materiële en
omgevingsbronnen die nodig zijn voor participatie en veiligheid.
- sociale cohesie. De mate waarin relaties, gebaseerd op waarden, normen en identiteiten,
worden gedeeld en onderling verband hebben.
- sociale inclusie. De mate waarin mensen toegang hebben tot en geïntegreerd zijn in
diverse instituties en sociale relaties van het dagelijks leven.
- sociale empowerment. De mate waarin capaciteiten en handelingsmogelijkheden worden
ondersteund en versterkt door sociale structuren en relaties.
Ontwikkelingen en trends
Nog tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw werden dak- en thuislozen opgevangen
door kerken, kloosters en vrijwilligers die afhankelijk waren van giften van de Kerk en
particulieren, al dan niet aangevuld met een kleine gemeentesubsidie. Die subsidies uit de
Welzijnswet droegen ertoe bij dat instellingen meer professionals in dienst konden nemen.
De sector ging professionaliseren, zodat men behalve bed, bad en brood ook begeleiding
kon bieden.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnneliekeRenes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.