Samenvatting
SGZ - Samenvatting Hoofdstukken + Begrippenlijst met definities
Dit document bevat een samenvatting en uitleg van de behandelde begrippen uit het boek. Aan het eind zit een begrippenlijst per hoofdstuk met de definities
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Stress, Gezondheid en ZiekteHoofdstuk 1: Welke basisprincipes van het menselijk functioneren zijn belangrijk?
1. Stress verschilt bij mensen en dieren. Dit komt omdat dieren alleen Acute fysieke stress
ervaren, wanneer ze bijvoorbeeld achtervolgd worden door een roofdier, en mensen meer
leiden aan chronische fysieke stress. Deze vorm van stress komt voor wanneer je meer
fysieke inspanning moet leveren voor iets gedurende een langere tijd. Een boer die
bijvoorbeeld voor een langere tijd steeds verder moet lopen voor eten, omdat zijn eigen
gewassen door dieren zijn vernield, leidt aan chronisch fysieke stress. Het lichaam van mens
en dier is prima in staat een acute fysieke stressresponse te leveren om bij een dreigend
gevaar weg te komen. Ook de chronisch fysieke stressresponse kan het lichaam redelijk goed
aan.
2. Een mens kan dus last hebben van Acute fysieke stress, weg moeten springen voor een auto,
of chronische fysieke stress, het verder moeten lopen voor hetzelfde water. Een derde vorm
is psychische en sociale stress. Deze vorm is kenmerkend voor mensen en bestaat eigenlijk
alleen in ons hoofd. De stressrespons van psychische/sociale stress lijkt op die van fysieke
stress, alleen zal er na enige tijd uitputting optreden, omdat het lichaam niet is gemaakt voor
langere periode van geactiveerde stresssystemen. Door de uitputting kunnen er stress
gerelateerde ziekten ontstaan.
3. Homeostase is het ultieme balans in het lichaam. Als er homeostase optreed heeft elk
mechanisme in het lichaam de optimale waarde bereikt. Het lichaam is constant bezig om in
homeostase te komen/blijven. De theorie achter homeostase stelt dat er een enkele ultieme
waarde is voor alle mechanismen in het lichaam die zorgt voor homeostase. Stressoren halen
ons uit homeostase.
4. Allostase is een uitbreiding op de theorie van Homeostase. Bij Allostase is er niet een
optimale waarde voor alle mechanisme in het lichaam, zoals bij homeostase, maar zijn er
verschillende optimale waarden voor verschillende activiteiten. Zo is er een optimale waarde
tijdens rust, maar ook tijdens fysieke activiteiten. Vb. bij een vocht tekort zou bij homeostase
alleen de nieren aangesproken worden om minder urine aan te maken, bij allostase gebeurd
dit ook, maar het onttrekt ook vocht uit andere lichaamsdelen en zorgt ervoor dat je dorst
krijgt.
5. Selye deed onderzoek bij ratten en kwam tot twee conclusies:
- Het lichaam hanteert gelijke responsen voor uiteenlopende stressoren. Dit noemde hij
het algemene aanpassingssyndroom, dit wordt nu de stress-response genoemd.
- Stressoren die te lang aanhouden kunnen tot ziekte leiden.
6. Bij een stressresponse worden er verschillende lichamelijke reacties ingang gezet, namelijk:
- Als eerst moet er Glucose worden gemobiliseerd, deze zorgt voor energie.
- Vervolgens wordt de glucose door het opvoeren van de hartslag, bloeddruk en
ademhaling razendsnel door het lichaam vervoerd.
- Het sympathisch zenuwstelsel wordt geactiveerd, terwijl andere processen in je lichaam
worden stopgezet (spijsvertering, groei en voortplanting). Ook je immuunsysteem zal
tijdelijk worden onderdrukt. De energie die hierbij vrijkomt wordt gebruikt om je
sympathisch systeem harder te laten werken.
- Het parasympatisch zenuwstelsel wordt tijdelijk uitgeschakeld (gaat over de
spijsvertering, groei en voortplanting).
- Ook de perceptie van pijn kan tijdelijk onderdrukt worden. Denk aan een soldaat die
tijdens een gevecht niet doorheeft dat hij/zij gewond is geraakt.
- Naast deze fysieke veranderingen treedt er ook verandering op in je cognitieve en
sensorische vaardigheden. Zo worden bepaalde delen van je geheugen beter, om te
kunnen bepalen of je zo’n situatie al hebt meegemaakt en worden je zintuigen scherper.
7. Een langdurige stressresponse is wel schadelijk voor het lichaam.
1
,Hoofdstuk 2: wat gebeurt er in het lichaam tijdens stress?
1. Het autonome zenuwstelsel kan worden onderverdeeld in het Sympathische en het
Parasympatische zenuwstelsel. Beide systemen beginnen in het ruggenmerg en lopen
praktisch naar elke plek in je lichaam, zoals organen, bloedvezels en zweetklieren.
2. Tijdens de stressresponse wordt het Sympathische zenuwstelsel geactiveerd en het
Parasympatische zenuwstelsel gedeactiveerd.
3. De hersenstructuur die kan worden gezien als basis voor de hormoonhuishouding is de
Hypothalamus.
4. De twee hormonen die een belangrijke rol spelen bij een stressresponse zijn Epinephrine
(Adrenaline) en Norepinephrine.
5. De lichaamseigen stof, geproduceerd door de bijnieren, die vrijkomt als de lichamelijke
stressresponse in werking wordt gesteld is Glucocorticoïden.
6. Het verschil in werking tussen Epinephrine en Glucocorticoïden is dat Epinephrine al binnen
enkele seconden werkt en Glucocorticoïden pas na enkele minuten tot een paar uur werken.
Je zou kunnen stellen dat Glucocorticoïden de werking van Epinephrine overneemt. Beide
worden uitgescheiden door de bijnieren en kunnen de uitscheiding van elkaar ook ingang
zetten.
7. Alle stressoren leiden niet tot een vergelijkbare stressrespons, omdat de snelheid en de
hoeveelheid van het sympathisch systeem en de Glucocorticoïden variëren per stressor.
Daarnaast worden niet altijd alle andere endocriene componenten van de stressrespons
geactiveerd. Sommige lichaamsdelen zullen niet op de ene en wel op de andere stressor
reageren. Dit heeft te maken met de sensitiviteit voor beide stressoren.
Hoofdstuk 3: Hoe reageert het hart op stress?
1. De Cardiovasculaire activatie die plaatsvindt bij een stressreactie verloopt las volgt:
- Door de hulp van het Sympathisch zenuwstelsel en wat Glucocorticoïden is het vrij
gemakkelijk om het Cardiovasculaire systeem te activeren.
- Als eerst gaat je hart sneller slaan, door het Sympathisch zenuwstelsel te activeren en
het Parasympatisch zenuwstelsel te remmen.
- Glucocorticoïden zorgen ervoor dat er neuronen in de hersenstam geactiveerd worden.
Deze zorgen op hun beurt ervoor dat de Sympathische arousal gestimuleerd wordt door
de effecten van Epinephrine en Norepinephrine op de hartspier te vergroten.
- Het sympathisch zenuwstelsel zorgt er tevens voor dat je bloed met meer kracht door je
aderen stroomt. Hierdoor pompt het ook met meer kracht tegen de hartwanden en gaan
deze met meer kracht kloppen.
Voor de activatie van het Cardiovasculaire systeem moet dus eerst je hartslag ophoog.
- Daarna is het van belang dat het bloed door je lichaam wordt verspreid. De aderen
ontspannen zodat er meer bloed doorheen kan.
2. Langdurige stress heeft de volgende negatieve effecten op het cardiovasculaire systeem:
door een regelmatige activering van een stressrespons raken je hart en vaten sneller
versleten. Bij chronische stress gaat ook je bloeddruk chronisch omhoog. Wanneer het heel
vaak gebeurd dat je hartslag en bloeddruk omhoog gaan als gevolg van stress, wordt de kans
op harten vaatziekten groter. Stress zorgt er voor de je bloed, met behulp van Epinephrine ,
kleveriger wordt en vaten raken zo sneller beschadigd. Dit met gevolg dat vet, cholesterol en
glucose zich aan deze beschadigde bloedvaten gaan hechten.
3. Stress zelf kan niet leiden tot een hartaanval, maar het kan wel de kans op een hartaanval
vergroten. Langdurige stress heeft veel nadelige gevolgen voor het lichaam. Bij chronische
stress raken je hart en bloedvaten sneller versleten waardoor de kans groter wordt op hart-
en vaat ziekte. Je bloedvaten kunnen zo sneller beschadigen waardoor er CRP wordt
aangemaakt die de beschadiging hersteld. Dit zorgt er echter ook voor dat o.a. cholesterol
2
, aan je bloedvaten blijft kleven. Ook wordt je bloed kleveriger, waardoor je aderen sneller
kunnen dichtslippen. Als er dan een plaque afbreekt (trombus) doordat je bloed harder door
je vaten moet stromen kan je een hart- of herseninfarct krijgen.
4. De Vodoodood is een fenomeen waarbij iemand dood gaat als gevolg van een
beheksing/voodoo bezwering. Dit fenomeen heeft twee verklaringen. De eerste verklaring
werd gegeven door Richter. Hij dacht dat dit het gevolg was van een over-activatie van het
Parasympatisch systeem. De persoon in kwestie heeft de wil om te leven opgeeft, omdat
deze ervan overtuigd is te zijn vervloekt. Hierdoor wordt de Vaguszenuw overmatig
gestimuleerd, waardoor de hartslag steeds langzamer gaat slaan tot dat deze uiteindelijk
stopt. Een andere verklaring werd gegeven door Cannon. Hij stelde juist dat het kwam door
te veel activatie in het Sympathisch zenuwstelsel. De vervloekte persoon zich zo veel zorgen
gaat maken dat de langdurige stressresponse de bloedvaten doet samentrekken. Hierdoor
daalt de bloeddruk, totdat de persoon overlijdt. Cannon heeft waarschijnlijk gelijk bleek uit
onderzoek.
Hoofdstuk 4: Wat is het effect van stress op diabetes en het metabolisme?
1. Bij stress wordt de acute energiebehoefte vervult door energie te halen uit vet, de lever of
uit spieren die niet gebruikt worden. Bij acute stress heb je namelijk geen tijd om eerst wat
te eten, of om deze voeding om te zetten in energie.
2. Gedurende de stressresponse stopt de voedingsopslag en de energie die hierdoor vrijkomt
wordt gebruikt voor andere belangrijkere processen. Zoals bijvoorbeeld weg kunnen rennen
van een dreiging.
3. Stress kan wel leiden tot problemen met de stofwisseling, omdat het vaak activeren van een
stressresponse veel energie kost. Je lichaam moet het energieopslagproces omkeren en dat
kost energie, zo raak je dus meer energie kwijt. Je kan er ook sneller moe van raken, omdat
je minder energie hebt. daarnaast is het ook slecht voor je spieren, omdat er bij elke
stressresponse proteïne uit de spieren worden gehaald en deze onvoldoende kunnen
herstellen als je vaak een stressresponse hebt.
4. Mensen met diabetes hebben door de ziekte al meer vetzuren en glucose in hun bloed en
minder insuline. Tijdens een stressresponse komt er nog meer glucose in het bloed waardoor
de kans op Atherosclerose toeneemt. Door insuline te spuiten proberen ze het
insulinegehalte op niveau te houden. Te veel insuline is echter ook niet goed, omdat dat er
voor kan zorgen dat er te weinig energie naar de hersenen gaat met als gevolg dat iemand in
shock of zelfs een coma terecht kan komen. De glucocorticoïden zorgen ervoor dat vetcellen
minder gevoelig worden voor insuline en deze zorgen ervoor dat o.a. spieren en de lever ook
minder gevoelig ervoor worden. Stress zorgt dus voor meer weerstand tegen insuline.
5. Insuline-resistente diabetes is diabetes die op latere leeftijd ontstaat. Het gaat hier niet om
een tekort aan insuline, maar bij een fout van de cellen om te reageren op insuline.
6. Het metabool syndroom is een stofwisselingsziekte en stress speelt hier wel een rol bij,
omdat stress effect heeft op heel veel van de waarde in het lichaam waar het metabool
syndroom over gaat (verhoogd insulinelevel, verhoogd glucoselevel, verhoogde bloeddruk
(systolisch en diastolisch), insulineweerstand, teveel LDL, te weinig HDL, te veel vet of
cholesterol in het bloed) en tast deze ook een beetje aan.
Hoofdstuk 5: Wat is de relatie tussen stress, eetlust en maagzweren?
1. Stress kan eetpatronen veranderen, omdat onzekerheid over eten als een stressor gezien kan
worden. Ook het bewust kiezen om je eetpatroon aan te passen (zoals bij anorexia) wordt
gezien als stressor. Bij twee-derde van de mensen leidt stress tot hyperfagisch en bij een-
derde tot hypofagisch. Hyperfagisch is het krijgen van meer eetlust tijdens stress en
hypofagisch is het krijgen van minder eetlust tijdens stress.
3
, 2. Het hormoon dat de eetlust remt is leptine. Tijdens een stressrespons zorgen de
Glucocorticoïden er voor dat de hersenen minder gevoelig worden voor Leptine, waardoor
de eetlust niet verminderd.
3. Tijdens stress zorgt het sympathisch zenuwstelsel voor de remming van de eetlust, terwijl
het de aanmaak van glucocorticoïden de eetlust juist versterkt. Bij een kortdurende stressor
is hierdoor sprake van een verlaagde eetlust, terwijl de eetlust bij een langdurige stressor
juist wordt versterkt.
4. Bij stress worden er meer glucocorticoïden uitgescheiden en deze zorgen voor de opslag van
vet in de (onder)buik. Glucocorticoïden hebben dit effect alleen als het insulinelevel hoog is
in het lichaam. Als je bij een bepaalde stressor meer glucocorticoïden uitscheidt dan de
meeste andere mensen bij die stressor (mensen met een appelfiguur tegen over mensen met
een peerfiguur), heb je een grotere eetlust tijdens het herstel van de stressresponse, je slaat
vet meer op in je (onder)buik en daardoor loop je meer kans op het metabool syndroom en
op hart- en vaatziekte.
5. Er bestaan twee soorten maagdarmstoornissen. Organische en Functionele. Bij organische
stoornissen kunnen doctoren iets vinden wat niet goed functioneert, maar bij functionele
stoornissen kunnen ze dat niet. Deze tweede vorm is ook zeer gevoelig voor stress. Een
voorbeeld van zo’n stoornis is het geïrriteerde darm syndroom ook wel bekend als IBS of
spastische darm. De patiënt heeft veel last van buikpijn die verlicht wordt na de ontlasting.
Andere symptomen zijn diarree en constipatie. Grote, chronische stressoren kunnen de kans
op het krijgen van IBS vergroten en de al bestaande klachten van IBS verergeren. Stress kan
ervoor zorgen dat je minder pijn voelt in je huid en spieren, maar juist meer in je
ingewanden, dit is ook zo bij IBS. Daarnaast is je Sympathisch zenuwstelsel overactief bij IBS,
dit zorgt voor samentrekkingen van de darmen tijdens stress.
6. De grootste veroorzaker van maagzweren is een bacterie en niet stress zoals veel mensen
denken. Zo’n 85-100% van de maagzweren in westerse landen is het gevolg van de bacterie.
Toch is het niet alleen de Heliobacter die de zweren veroorzaakt. Het blijkt dat maar 10% van
de mensen geïnfecteerd is met die bacterie.
7. De Hydrochlorische zuren in je maag zorgen er samen met het samentrekken van je maag
voor het afbreken van je voedsel. Om je maag te beschermen tegen deze agressieve zuren zit
er op je maagwand meerdere laagjes met slijm. Daarnaast wordt er Bicarbonaat
uitgescheiden om de maagzuren te neutraliseren. Tijdens de stressresponse worden er
minder beschermde zuren uitgescheiden en het laagje van de maagwand dunner. Dit is geen
probleem tot je jezelf gaat belonen met iets te eten. Je Sympathisch zenuwstelsel zette je
maag stil, om energie vrij te maken, en deze is nog niet terug naar zijn natuurlijke staat. Je
vergroot door zo kort op de stressor te eten de kans op een maagzweer. Veel korte periode
van stress is daarom ook erger dan een langere periode, omdat tijdens een langere periode
je Parasympatische zenuwstelsel langer blijft uitgeschakeld. Stress kan ook kleine infarcten
veroorzaken in de maag waardoor er weefsel dood gaat. Dit dode weefsel is een bouwstof
voor zweren. Ook ben je tijdens stress minder immuun waardoor je vatbaarder bent voor de
Heliobacter bacterie.
Hoofdstuk 6: Hoe beïnvloedt stress de groei?
1. Stress bij de moeder tijdens de zwangerschap zorgt voor uitscheiding van meer
glucocorticoïden in haar lichaam. Deze gaan van haar ook naar de foetus. De foetus leert zo
dat de buitenwereld stressvol is, waardoor de glucocorticoïdengehalte de rest van zijn/haar
leven verhoogd zal zijn. Dit leidt tot een grotere kans op het krijgen van het metabole
syndroom.
2. Stress heeft invloed op de lengtegroei van een opgroeiend kind, omdat stress de groei remt.
Het parasympatisch zenuwstelsel wordt onderdrukt, waardoor er minder groeihormonen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merelperquin. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen