Faint Praise (2007) - Gail Pool
Introduction: The Reviewer’s Lament
Boekrecensies kwamen in Amerika aan het eind van de achttiende eeuw op. En in alle tijden
verkeerde de recensiepraktijk in crisis. De criticus ligt altijd onder vuur, ongeacht of zijn recensies
goed of slecht zijn. Gail Pool stelt dat boekrecensies ertoe doen. Niet alleen voor iedereen die er
direct mee in aanraking komt, maar óók voor de mensen die de recensies niet lezen. Recensies
bepalen namelijk welke boeken worden gelezen, bijvoorbeeld in boekenclubs en op scholen en
hebben ook invloed op welke boeken literaire prijzen winnen. Pool vraagt zich af hoe ze erop kan
vertrouwen dat recensies haar naar goede boeken zullen leiden als the New York Times Book Review
zelfs een erg beperkte selectie bespreekt: vrijwel enkel boeken van grote commerciële uitgeverijen
en sommige genres worden vrijwel nooit besproken.
Wat een recensie precies betekent, is nooit helemaal duidelijk. Vanuit historisch perspectief gaan
recensies over nieuwe boeken. Virginia Woolf stelde in haar boek Reviewing dat aan het einde van
de achttiende eeuw er een onderscheid ontstond tussen kritiek en recensies. Kritiek gaat over het
verleden en werkt met principes (theorieën), terwijl recensies over boeken van nu gaan. Kritiek is
dus ook voor een gespecialiseerd publiek, terwijl recensies voor een algemeen publiek bedoeld zijn.
Bij kritiek worden overigens boeken besproken die hun waarde in het verleden al hebben bewezen,
terwijl er bij recensies boeken aan bod komen waar niemand nog iets over weet. Dat is ook het
moeilijke: waar baseer je je oordeel op? Er zijn criteria om een boek te beoordelen, maar deze
verschillen per persoon en soms ook per boek. Een recensent moet in zijn recensie, al dan niet
expliciet, duidelijk maken welke criteria hij hanteert voor zijn eindoordeel van het boek. Wat Gail
Pool met dit onderzoek wil bestuderen is hoe recensenten boeken uitkiezen en hoe ze die boeken
vervolgens behandelen. Ze gaat niet in op of het oordeel van de recensent klopt of niet. Dan zou je
alleen maar gericht zijn op het oordeel, terwijl een goede recensie veel meer is dan dat. Gail Pool wil
met dit boek ingaan op oplossingen om de recensiepraktijk te verbeteren. Ook staat de vraag
centraal hoe het kan dat slechte recensies voortkomen uit goede intenties.
Unnatural Selection
Elk jaar worden er in Amerika meer dan 15.000 boeken uitgegeven en slechts een heel klein deel
daarvan kan worden gerecenseerd. Elke boekensectie van een krant heeft zo zijn eigen agenda. Zo
moeten de boeken die worden besproken aansluiten bij het publiek van deze krant. Er moet
bijvoorbeeld aandacht worden besteed aan lokale schrijvers. Sommige categorieën, zoals
zelfhulpboeken en romantische boeken, worden meestal bij voorbaat al uitgesloten om te
recenseren. Een recensent heeft een prominente rol in beslissingen over welke boeken er worden
besproken én hoe lang elke recensie mag zijn. Een probleem is dat een redacteur nooit tijd heeft om
zelf alle boeken te lezen en dan te beslissen van welke boeken hij het waard vindt om besproken te
worden, al helemaal niet omdat de meeste redacteuren op boekenredacties in hun eentje zijn. Vaak
moeten redacteuren hun keuze dan ook baseren op informatie van buitenaf. Dat begint bij
informatie die ze krijgen van de uitgever (en dat is natuurlijk bevooroordeeld). Voor een uitgever is
het een soort competitie om te zorgen dat hun uitgegeven boeken in recensies worden besproken.
Eén ding om dat te doen is blurbs op de kaft te zetten van toonaangevende schrijvers of bekende
mensen. Een reden waarom boeken van grote uitgeverijen vaker worden besproken, is ook omdat zij
veel meer communiceren naar de boekenredacties. Zo hebben ze bijvoorbeeld een catalogus waar
alle informatie over een boek en auteur instaat, waar de recensenten en redacteuren veel aan
hebben.
In de trade press worden boeken voor de publicatie al besproken. Dit is iets waar de traditionele
media zich ook op kan baseren. Verder is dit bedoeld voor boekverkopers en bibliotheken om in te
schatten welke boeken ze moeten inslaan. De informatie is minder bevooroordeeld dan de
, informatie van uitgeverijen. Een nadeel is wel dat deze besprekingen vaak gericht zijn op
verkoopcijfers. Een recensent in een krant hoeft zijn ruimte niet per se te besteden aan boeken die
slecht zijn, maar waarschijnlijk wel goed zullen verkopen. Boeken van grote auteurs worden sowieso
gerecenseerd, omdat redacties weten dat lezers dit willen lezen. Verder zijn er weinig boeken die
per definitie wel of niet worden besproken. Het gebeurt vaak dat recensenten de gewilde recensie-
exemplaren om een of andere reden niet kunnen ontvangen. Dit heeft soms te maken met een
slechte organisatie bij de uitgeverij. Maak vaak stuiten redacteuren op veel vijandigheid vanuit de
uitgeverij, bijvoorbeeld omdat het om een ‘kleine recensie’ buiten het centrum (New York) gaat.
Redacteuren gaan het dan maar doen met de boeken die ze wél in hun bezit hebben.
Waar het om gaat, is boeken uit te zoeken die een grote kwaliteit hebben, of het nou om populaire
of minder populaire boeken gaat. Pool stelt echter dat, hoe moeilijk het ook is om de parels eruit te
vissen, er ook een hoop misgaat.
Vermin (ongedierte), Dogs, and Woodpeckers (spechten)
In Amerika krijgt een recensent tussen de $100 en $400 betaald voor een recensie, niet zo
aantrekkelijk dus. De positie van een recensent is ambivalent. Enerzijds is het een prestigieuze baan,
omdat je een groot podium krijgt om jouw mening over boeken te etaleren. Anderzijds worden
recensenten gezien als ongedierte, of zelfs erger: als mislukte schrijvers. Toch is het een gewilde
baan. Redacties zitten nooit om (goede) recensenten verlegen. Het is gek dat met een overschot aan
recensenten, er een tekort aan goede recensies is. Wie zijn nu eigenlijk de recensenten? Traditioneel
werd er onderscheid gemaakt tussen professionals en amateurs, waarbij de eerste groep zijn geld
verdient met recenseren en de tweede niet. Maar deze tweedeling is niet houdbaar, omdat de
meeste recensenten hun geld grotendeels verdienen met een andere baan, maar toch zoveel
recensies schrijven dat ze gezien zouden kunnen worden als professionals. Een andere categorie zijn
de lezersreviews. Over het algemeen worden deze gezien als amateurs, maar dat is niet altijd het
geval. Het kunnen in hun werk ook professionals zijn die in hun vrije tijd op het internet
lezersreviews plaatsen. Wanneer is iemand gekwalificeerd als recensent? Er bestaat geen formele
opleiding voor recenseren en dat maakt deze vraag moeilijk om te beantwoorden. Eigenlijk bepaald
iemand zelf dat hij een recensent is. Om in de recensiewereld binnen te dringen, is het belangrijk om
gewoon te gaan publiceren, heel laagdrempelig, en je zo omhoog te werken.
Vaak zijn recensenten zelf schrijvers. Het komt dan voor dat zij weliswaar erg goed schrijven, maar
dat zij geen goede criticus zijn. Vaak recenseren zij vanuit het oogpunt van een schrijver in plaats van
een lezer. Bovendien zijn ze vaak zacht in hun oordelen, omdat ze weten hoe het is om gerecenseerd
te worden. Vaak is het ook nog eens een ongegeneerde manier van zelfpromotie. Chong zegt dat we
recensenten nodig hebben die zichzelf primair als recensent zien, en dus niet dat werk erbij doen
naast hun werk als romancier of academicus. Een probleem is dat het vrijwel onmogelijk is om te
leven van enkel recenseren, omdat het zo weinig betaalt. Ook kan het vele lezen en schrijven
afbreuk doen aan de kwaliteit van de recensies. Het is bovendien zwaar om een fulltime recensent te
zijn, omdat veel mensen denken dat recenseren iets is ‘wat iedereen kan’. Je wordt dan niet serieus
genomen. We moeten ook afrekenen met het idee dat recensenten ‘mislukte schrijvers’ zijn en hun
wraak willen botvieren op auteurs die het wel gemaakt hebben. Mensen kunnen het écht leuk
vinden om te recenseren. Vaak zijn recensenten hierdoor ook zachter dan het boek verdiend, omdat
ze bang zijn te worden beticht van wraakzucht.
The Match
Bij de publicatie van een eerste boek maken auteurs zich vaak zorgen over of hun boek wel zal
worden gerecenseerd. Bij latere publicaties maken auteurs zich vooral zorgen over wie hun boek zal
recenseren. Er moet een goede match tussen recensent en boek bestaan. Een probleem is dat
redacteuren boeken toekennen aan recensenten, maar dat zij vaak niet heel veel informatie hebben
over de recensent in kwestie. Een recensent moet achtergrondkennis hebben over het onderwerp
van het boek. Vaak zijn het dan academici waar je op uitkomt, maar het probleem is dat zij heel