temp. aardkorst → stijgt iedere 1000 m met circa 15 tot 30 C en soms in vulkanische
gebieden meer dan 200 C
temp. aardkern → tot ruim 5000 C
druk aardkern → hoog → door gewicht gesteente erboven → daarom vast materiaal
oceanische korst → 8 km dik, zwaar gesteente
continentale korst → 30-40 km dik, licht gesteente
mid-oceanische rug → onderzeese bergketen → door omhoog stromend magma bij breuk in
de aardkorst → effusief
diepzeetrog → smalle, diepe kloof doordat oceanisch deel onder onder continentaal deel
duikt (subductie)
convectiestromen:
→ gesteente in aardmantel verwarmd → wordt licht → stijgt op
→ bestaat uit vloeibaar, taai gesteente uit mantel
→ veroorzaakt bewegen van aardplaten
→ warmte wordt verplaatst
2.2 Platentektoniek en aardbevingen
platentektoniek → het bewegen van platen. 3 manieren:
convergent: naar elkaar toe
→ 2 continentale platen → ontstaan plooiingsgebergte
→ 2 oceanische platen → ouder korst meest afgekoeld → zwaarder → duikt onder andere
divergent: uit elkaar
→ 2 oceanische platen → kan mid-oceanische rug ontstaan
→ 2 continentale platen → ontstaan horsten/slenken
transform: langs elkaar
subductie → het wegduiken van de oceanische korst
ontstaan divergente breuken → magma komt tegen aardkorst aan naar boven → neemt
stukken aardkorst mee bij zijdelings wegstromen → aardkorst breekt → magma stroomt als
lava naar buiten → ruimte direct gevuld met lava → wordt basalt → nieuwe oceaanbodem
verdwijnen oceaanbodem → duikt in aardmantel
, transform/convergent → zwaarste aardbevingen → blijven door ruwheid even vast zitten →
jarenlange spanning komt in 1 keer vrij → ook ontstaan aardverschuivingen, tsunami’s (bij
aardbeving in oceaan)
hypocentrum → exacte plek van aardbeving in korst
epicentrum → plaats aan oppervlak boven aardbevingshaard
schaal van richter → meet hoeveelheid vrijgekomen energie bij aardbeving
2.3 Vulkanisme
eruptietypen:
explosief → hevige uitbarsting, bij subductiezones
taaie magma beweegt omhoog → gassen komen vrij → explosie → gasdruk daalt → lava
naar buiten → herhaling van dit → ontstaan afwisselende lagen → stratovulkaan
effusief → rustige uitbarsting, bij divergentie, hotspots
explosief vulkanisme vulkanen vormen:
stratovulkaan → steil, magma stroperig/vol gassen, hoge druk, basalt
calderavulkaan → enorme krater, magma stroperig/vol gassen
magmakamer loopt leeg bij uitbarsting, waardoor bovenliggende gesteentelagen instorten of
top van vulkaan weggeblazen
aardbeving bij explosief vulkanisme:
1. magma stroomt naar magmakamer
2. magmakamer zet uit
3. steeds meer druk op bovenliggende gesteente
effusief vulkanisme vulkanen vormen:
spleetvulkaan → magma omhoog door divergentie, flauw, magma dun/weinig gassen
schildvulkaan → midden op aardplaat, flauw, magma dun/weinig gassen,hotspot
hotspot → stijgende bellen van mantelgesteente op grens van aardkern en aardmantel →
aardkorst zwak → breekt → magma naar buiten
aardplaat verschuift over hotspot → ontstaan vulkaaneilanden
2.4 gesloopt gesteente
verwering → het uit elkaar vallen van gesteente onder invloed van weer, planten, zuren
exogeen proces → kracht die van buitenaf op de aardkorst inwerkt
2 soorten verwering:
1. mechanisch (fysisch) → samenstelling verandert niet
2. chemisch: samenstelling verandert
Mechanische verwering:
vorstverwering → in koude gebieden met voldoende neerslag → water in scheuren en
breuken, ijs zet uit, scheuren worden groter/gesteente breekt af
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bovanhoornaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
