Medische kennis
Les 1
Aantekeningen: urineretentie
Het verschil in incidentie tussen mannen en vrouwen wordt, naar men aanneemt, in
belangrijke mate verklaard doordat de vrouwelijke urethra korter is en daarnaast dichter bij
de anus en in de vulva uitmondt. De coïdtus is hiernaast een belangrijke bevorderende
factor voor het ontwikkelen van urineweginfecties bij vrouwen
Uresepsis= nierbekken ontsteking als gevolg van bacteriën in het bloed
Urine uit een plaszakje is alleen geschikt om een urineweginfectie uit te sluiten.
Pollakissurie= vaak plassen
Strangurie= pijn bij het plassen
Dysurie= pijnlijke aandrang
Indeling urineweginfecties
Ouder dan 12 jaar
1. Gezonde, niet-zwangere vrouwen
2. Risicogroep (grotere kans op complicaties)
- Mannen
- Zwangeren
- Diabetes mellitus of verminderde weerstand
- Afwijkingen aan de nieren of urinewegen
- Neurologische blaasstoornissen
- Verblijfskatheter
3. Patiënten met tekenen van weefselinvasie met onderscheid tussen:
- Vrouwen
- Mannen
Tekenen van weefselinvasie: koorts, rillingen, algemeen ziekzijn, flank- of perineumpijn,
acute (toename van) verwardheid/delier
Jonger dan 12 jaar
4. Met onderscheid tussen patiënten
- Zonder tekenen van weefselinvasie
- Met tekenen van weefselinvasie
Voorlichting
Blaasontsteking komt veel voor, is niet besmettelijk, kan vanzelf genezen en kan af en
toe terugkomen
Algemene adviezen bij (recidiverende) cystisis
- Veel drinken
1
, - Blaas geheel leegplassen
- Bij aandrang de mictie niet uitstellen
- Spoedige lediging van de blaas postcoitum
- Indien van toepassing: gebruik van condooms/pessaria met spermadoddende
glijmiddelen heroverwegen
Met antibiotica zijn de klachten vaak iets eerder weg, hoewel ze tot enkele dagen na
afloop van de behandeling kunnen blijven bestaan
Urinecontrole is niet nodig als klachten weg zijn. Alsnog urineonderzoek indien nog
steeds klachten 3-5 dagen na start kuur
Laat bij risicogroepen de patiënt contact opnemen bij verergering van het
ziektebeeld of geen verbetering binnen 2 dagen
Bij aanhoudende klachten na een tweede kuur: kweek (via dipslide) +
resistentiebepaling
Nierinsufficiëntie
Dialyseren kan op 2 manieren
Hemodialyse
Peritoneale dialyse
Hemodialyse
Voor hemodialyse is een speciale toegangspoort tot slagader nodig (shunt)
3x per week 4 uur dialyseren (doodmoe naar huis, de volgende dag uitrusten en de
dag erna weer in de speciale taxi terug om het bloed te laten verschonen)
Dorst, omdat de vochtinname per dag gemaximaliseerd is
Verminderde weerstand
Wanneer kweken?
- Bij personen uit een risicogroep
- Zwangere
- Kinderen jonger dan 12 jaar
- Patiënten met afwijkingen aan de nieren of urinewegen
- Patiënten met een urineweginfectie met tekenen van weefselinvasie
Geneesmiddelenkennis
Meest voorkomende aandoening waarbij antibiotica wordt gebruikt is nier- of
blaasontsteking.
Darmontsteking (cystitis):
Veroorzaakt door een normale darmbacterie
Meestal vanzelf over
Kan af en toe terug komen
Adviezen cystitis:
2
, - Veel drinken
- Bij aandrang plassen niet te lang uitstelling
- Blaas goed leeg plassen
- Na gemeenschap plassen
4 hoofdgroepen behandeling urineweginfecties
1. Gezonde, niet-zwangere vrouwen ouder dan 12 jaar
Behandeling:
1e keus: 5-daagse kuur nitrofurantoïne
2e keus: eenmalige dosis fosfomycine
2. Patiënten behorend tot een risico (o.a. mannen, zwangeren, patiënten met
diabetes, afwijking aan nieren of luchtwegen, verblijfskatheter etc.)
Behandeling:
1e keus: 7-daagse kuur nitrofurantoïne
2e keus: voor zwangeren-> 5-daagse kuur amoxicilline/clavulaanzuur
rest van de groep-> trimethoprim
3. Mannen of vrouwen met bij de cystitis ook algemeen klachten als koorts, rillingen,
algemeen ziekzijn en/of flank- of perineumpijn
Behandeling:
1e keus: ciprofloxacine
4. Patiënten jonger dan 12 jaar al dan niet met algemene klachten
Behandeling
1e keus: afhankelijk van klachten keus gemaakt tussen nitrofurantoïne,
amoxicilline/clavulaanzuur of trimethoprim/sulfamethoxazol
Contact opnemen als:
Groep 1: klachten binnen 3-5 dagen na start van kuur onvoldoende afnemen
Alle andere groepen: bij verergering van het ziektebeeld of als er binnen 2 dagen geen
verbetering optreedt
Fosfomycine
Deze stoffen worden snel via de nieren uitgescheiden, waardoor er hoge concentraties in de
urine en dus in de blaas terechtkomen.
Triagewijzer: Urinewegproblemen
Adviezen:
Urinewegproblemen:
Veel drinken, plas de blaas goed leeg, stel bij aandrang het plassen niet uit, direct plassen na
geslachtsgemeenschap (vrouw)
Contactadvies:
3
, Contact opnemen bij koorts, bloederige urine of hevige pijn. Contact op nemen met de eigen
huisarts:
bij klachten na afloop van de kuur;
bij ongecompliceerde UWI zonder verbetering na twee dagen;
na driemaal een ongecompliceerde UWI in een jaar.
Achtergrondinformatie:
Urineweginfectie (UWI):
De meeste patiënten met een urineweginfectie hebben klachten tijdens het plassen. Ze
plassen vaak kleine beetjes, het doet pijn of geeft een branderig gevoel. Soms zit er bloed in
de urine of is er krampende pijn onder in de buik. Meestal blijft een urineweginfectie
beperkt tot een oppervlakkige ontsteking van het slijmvlies van de blaas, zonder koorts. Dat
is een blaasontsteking. Naarmate de leeftijd vordert, is de kans op een urineweginfectie
groter. Voor vrouwen meer dan voor mannen. Waarschijnlijk komt dit doordat vrouwen een
korte urethra (plasbuis) hebben, waardoor bacteriën snel in de blaas kunnen komen. Bij
vrouwen kan een incidentele urineweginfectie zonder koorts spontaan genezen.
Antibioticum wordt echter aanbevolen, omdat het om een hinderlijke aandoening gaat die
dan sneller geneest. Onderzoek naar onderliggende oorzaken is niet noodzakelijk.
Gecompliceerde urineweginfectie:
Patiënten met een UWI die gepaard gaat met koorts. Of UWI bij mannen, zwangeren,
kinderen en patiënten met afwijkingen aan de nieren of urinewegen, met een verminderde
weerstand (onder wie diabeten) of een verblijfskatheter.
Abnormale genitale afscheiding:
Kan bij zowel mannen als vrouwen op een infectie wijzen (waaronder soa). Nader onderzoek
is noodzakelijk.
Andere onderzoekmethodes:
De leukotest is in de huisartsenpraktijk onvoldoende betrouwbaar. Geen andere sticks (pH-
waarde, eiwit of erytrocyten) gebruiken, dat verandert namelijk niets aan het beleid. Kweek
en resistentiebepaling worden aangeraden bij gecompliceerde urineweginfecties, of
wanneer twee blind ingezette behandelingen van een ongecompliceerde infectie zonder
resultaat blijven.
Bemoeilijkte mictie – ‘lower urinary tract’ -symptomen (LUTS)
Verzamelbegrip voor alle aandoeningen die gepaard gaan met een verandering van de
mictie, met klachten als het moeilijk op gang komen, een zwakkere straal, moeilijk te
bedwingen aandrang, minder goed uitplassen en toegenomen mictiefrequentie. Is vaak het
gevolg van (een met de leeftijd) groter wordende prostaat, maar een ontsteking van de
prostaat, pisbuis of blaas kan ook tot deze klacht leiden.
4