Sociale cognitie hoofdstuk 6
12 /16 24,7/31
6.1 een stabiel, positief zelfbeeld in stand houden ()AF
6.1.1 cognitieve dissonantietheorie
Cognitieve dissonantie: (Leon Festinger was de eerste die dit onderzocht). Het is een
drijfveer of onaangenaam gevoel van spanning dat wordt veroorzaakt door twee of meer
onverenigbare cognities. Volgens latere definities wordt cognitieve dissonantie
veroorzaakt door het feit dat men een handeling verricht, die in tegenspraak is met hun
zelfbeeld.
Cognitieve dissonantie veroorzaakt altijd ongemak en daarom zullen we, als reactie,
deze proberen te reduceren.
Voorbeeld: je kijkt films de hele dag in plaats van dat je aan het werk bent. Hierdoor
voel je je slecht en ga je opzoek naar excuses om je minder slecht te voelen voor de
onproductiviteit. Je kan dan bijvoorbeeld denken dat de films wel heel goed waren en je
je al niet zo lekker voelde, als je dan door was wezen werken die dag zou je de volgende
dag echt ziek kunnen worden. Je verzint dus een smoes om je gedrag te rechtvaardigen.
Er zijn drie fundamentele manieren om dissonantie te reduceren:
(Uitgewerkt aan de hand van het voorbeeld van mensen die willen stoppen met roken)
- Door ons gedrag te veranderen zodat het in overeenstemming komt met de
dissonante cognitie.
Door te stoppen met roken.
- Door te proberen ons gedrag te rechtvaardigen, door een van de dissonante
cognities te veranderen.
Als stoppen met roken niet lukt, lukt het die mensen wel hun perceptie van de
gevaren van roken te temperen. Zo konden ze doorroken zonder zich schuldig te
voelen. Ze kunnen bijvoorbeeld zeggen dat de kans op kanker het waard is
omdat het zo lekker is en helpt tegen stress.
- Door te proberen ons gedrag te rechtvaardigen door nieuwe cognities toe te
voegen.
Sommigen voegen een cognitie toe die hen in staat stelt om zich vast te klampen
aan de levende uitzondering: “kijk maar naar mijn grootvader, hij is 87 en rookt
al 60 jaar”.
- Zelfbevestiging: is nog een populaire manier om dissonantie te verminderen door
onszelf te herinneren aan één of meer positieve eigenschappen.
‘ja, ik ben tamelijk stom dat ik nog rook, maar wat kan ik goed koken! Ik zal je
uitleggen hoe je dat nieuwe recept maakt……’
Verschillende voorbeelden reduceren dissonantie:
- Studenten die het erg dom vinden om ieder weekend straalbezopen te worden en
dan vervolgens om worden gepraat om lekker een avondje hevig te gaan drinken.
Willen niet tegen zichzelf toegeven dat ze gewoon mee aan het lopen zijn, dus
veranderen ze de attitude tegenover hevig drinken voor een avond. Dit doen ze
omdat hun opvattingen niet samengingen met hun gedrag.
- Mensen die het einde van de wereld voorspellen en fout waren zullen niet snel
toegeven dat ze fout zaten. In plaats daarvan verminderen ze de dissonantie met
een uitspraak als: ‘onze voorspelling was nauwkeurig, maar uit de verkeerde
Bijbelteksten gehaald’.
, Dissonantie maakt duidelijk dat menselijk denken rationaliserend is. Als we zo druk zijn
onszelf ervan te overtuigen dat we het goede doen kan het ervoor zorgen dat we ons
vaak irrationeel en onaangepast gedragen.
We zijn misschien altijd opzoek naar nieuwe informatie om zo geïnformeerd mogelijke
beslissingen te kunnen maken. De meeste mensen vervormen echter nieuwe informatie
zodanig dat die past bij de oude informatie.
Stel dat je een uitgesproken mening bij een bepaalde stelling hebt en je een reeks
argumenten voor en tegen die stelling krijgt, waarvan sommige belachelijk zijn en
andere plausibel.
Mensen onthouden dan de plausibele argumenten die hun standpunt ondersteunen en de
belachelijke argumenten die de tegenpartij ondersteunen.
De belachelijke argumenten voor jou standpunt zal je dus minder snel onthouden net als
de plausibele argumenten tegen jou standpunt.
Waarom overschatten we de pijn van een teleurstelling?
Het reduceren van dissonantie verloopt grotendeels onbewust.
Impact bias: de neiging om de intensiteit en duur van onze reacties op toekomstige
negatieve gebeurtenissen te overschatten. Onze inschatting is dan dat we langer
verdrietig zullen zijn dan daadwerkelijk het geval is.
Hoe komt het dat we niet goed bewust dissonantie kunnen reduceren?
Omdat het voor een groot deel onbewust loopt. Stel iemand je afwijst voor een date. Als
je dan tegen jezelf verteld: ‘oké, ik ga proberen mezelf beter te laten voelen door mezelf
ervan te overtuigen dat diegene een idioot is’. Je kan meer dan genoeg zeggen tegen
jezelf maar het niet menen.
Daarom is het belangrijk dat je onbewust je attitude over diegene verandert. Je gelooft
dan dat het zo iets in plaats van dat je het jezelf wijs maakt.
Dissonantie en zelfconcept
Dissonantie is het meest pijnlijk, en de motivatie om die te reduceren is het sterkst,
wanneer een van die cognities te maken heeft met ons zelfconcept of zelfbeeld.
Mensen met een hoge eigenwaarde hebben meer dissonantie dan mensen met een laag
zelfbeeld.
Wanneer mensen met een lage eigendunk iets stoms of immoreels doen, voelen ze niet
veel dissonantie omdat de cognitie ‘ik heb wat afschuwelijks gedaan’ in
overeenstemming is met de cognitie ‘ik ben een nietsnut; ik doe altijd vreselijke dingen’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rooshxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.