Uitgebreide en volledige aantekeningen (inclusief plaatjes) van alle colleges van het vak Juridische en Ethische context van studiejaar 2021/2022. Zowel de informatie van de dia's als wat er door de docent is verteld in de college's wordt overzichtelijk weergegeven in dit word-document.
Handelen in juridische en ethische context
• Handelen is een menselijke activiteit die wetens en willens gedaan wordt en waar mensen voor
verantwoordelijk kunnen worden gesteld
• Action is an intentional, purposive, conscious and subjectively meaningful activity
• Er is een actor die handelt
Een bal gooien is een handeling en de kou vatten niet want dat overkomt je
• NIET handelen kan ook handelen zijn Bewust niet handelen
Wat is GOED handelen?
Voorbeelden om te onderzoeken
- Een 15-jarig meisje heeft seks met haar 18-jarige vriend. Het is vrijwillig en ze hebben al een jaar een
relatie
- Leerkracht deelt info over een leerling met gescheiden ouders alleen met de moeder
- Vader die erachter komt dat zoon betrokken is bij diefstal doet GEEN aangifte
- Echtpaar krijgt kind dmv IVF in het buitenland met donoreicel van anonieme donor. Is dat goed
handelen? Is in NL verboden.
- Pedagoog krijgt relatie met getrouwde vader van kind (eerst zorgen dat je dat kind niet meer
begeleidt?)
Een normatieve vraag
- Wat goed handelen is, is niet eenduidig te beantwoorden
- Het is een normatieve vraag die we beantwoorden met impliciete en expliciete normen gebaseerd
op waarden.
Impliciete norm: dat kan echt niet. Expliciet: bijv een regel.
- Cursus JEC gericht op articuleren, onderzoeken en bereflecteren van deze normativiteit
Drie kaders voor professioneel handelen
Maatschappelijk kader Wet
Professioneel kader Beroepscode
Persoonlijk kader Ethiek
1. Maatschappelijk kader
o In een rechtsstaat is dat de wet
o De juridische context van pedagogiek
o Jeugdrecht (college 8 tm 11)
Verzameling verschillende wettelijke kaders
Burgerlijk recht, strafrecht, bestuursrecht
Internationaal Verdrag Rechten Kind
2. Professioneel kader
• Beroepen worden ingekaderd
o Wat legitimeert deze professie?
o Wie mogen deze professie uitoefenen?
o Waaraan moeten deze professionals zich houden?
• Beroepscode
o Waarden en normen beroepsgroep
o Beroepsethische richtlijn
o Op grens van recht en ethiek. Want het is niet echt wettelijk, maar gedraagt zich wel
zo.
• Er zijn diverse beroepscodes, bijv
o Beroepscode sociaal werker
o Beroepscode jeugdzorgmedewerker (BPSW)
1
, o Beroepscode voor academisch pedagogen (NVO)
• Beroepscodes, gedragscodes, integriteitscodes
o Articuleren waarden en normen professionele organisaties
NVO-beroepscode (laatste versie september 2021)
• Nederlandse Vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO)
o Beroepsvereniging voor academisch opgeleide pedagogen en onderwijskundigen
• De NVO-beroepscode geeft richting en invulling aan het begrip ‘goed pedagoog’. Op grond van
beroepscode kunnen pedagogen hun handelen en beslissingen beroepsethisch bepalen en
verantwoorden Dus als je je hieraan houdt dan ben je goed bezig
• Standaard voor kwaliteit beroepsuitoefening
o Gebaseerd op wet- en regelgeving voor zorg en jeugdigen
• Norm waaraan tuchtcollege toetst
• Wie moeten zich hieraan houden?
o Leden van NVO
o Master pedagogen geregistreerd in Kwaliteitsregister jeugd
Kwaliteitsregister Jeugd is verankerd in Jeugdwet
Goed pedagoog?
• Pedagogen zijn gebonden aan de beroepscode en daarmee aan normen waaraan een pedagoog
behoort te voldoen (p.5). Behoren is eigenlijk verplichting
• NVO leden staan voor het veilig opgroeien en een optimale ontwikkeling van kinderen en jongeren en
doelmatige zorg als extra ondersteuning nodig is (p.4).
• Voor pedagogen is de pedagogische relatie het aangrijpingspunt van hun handelen: zij zoeken
verklaringen én oplossingen in die relatie. Pedagogen streven primair naar normalisatie van de
opvoedingsrelatie, of die nu eenvoudig of heel complex is (p.5)
• Wat wordt hier verondersteld?
o Zie (problematische) waardengeladenheid
Goed pedagoog
• NVO leden staan voor het veilig opgroeien en een optimale ontwikkeling van kinderen en jongeren,
en doelmatige zorg als extra ondersteuning nodig is
• Voor pedagogen is de pedagogische relatie het aangrijpingspunt van hun handelen: zij zoeken
verklaringen en oplossingen in die relatie. Pedagogen streven primair naar normalisatie van de
opvoedingsrelatie, of die nu eenvoudig of heel complex is
Discretionaire ruimte
• Beroepscode laat ruimte voor inzicht professional
o Professionele autonomie
o Tenzij clausule (p.5.)
• Wanneer je je moet verantwoorden (voor tuchtcollege) gaat het om je onderbouwing van handelen
• Professional heeft te allen tijde persoonlijke verantwoordelijkheid voor handelen
• Je kent de wet en handelt naar inzicht (recht en ethiek)
• Een reflectieve professional handelt niet defensief, maar integer
Professioneel kader betekent ook…
Reflectie op professie
- Normativiteit en vakinhoud
- Organisatie en beleid
- Doelstellingen
- Aannamen en concepten
- Professionele waarden
Normativiteit?
• Norm: impliciete/expliciete regel
2
, o Vb: veilige brandmelder, goede toets, doelmatige zorg, gepaste kleding, verstandige ouder,
mooi mens
• Normen zijn geen feiten
• We kunnen normen proberen te definiëren (normalisatie)
o Normen voor een veilige brandmelder vinden we acceptabeler dan normen voor een mooi
mens?
o Waarom? Alweer kwestie van normativiteit
• Normatieve ethiek
o Zoekt naar rechtvaardiging morele normen
Pedagoog: een normatief beroep
• Pedagogen scheppen normen
o Normaal
o Leerbaar, begeleidbaar
o Wenselijk gedrag
o Goede ontwikkeling
o Harmonieus gezin
o Etc
• Interventies bevatten impliciet
o Moreel oordeel
o Mens- en maatschappijbeelden
• Goed handelen is ook je verhouden tot deze normativiteit
o Wat betekent jouw oordeel voor de ander?
o Wat legitimeert jouw oordeel?
3. Persoonlijk kader
• Wordt bepaald door…
o Normen en waarden
o Opvattingen over mens en maatschappij
• Ethiek om hier systematisch over na te denken
• Professioneel handelen vereist een reflectieve houding
o Integriteit
o Dilemmahantering
o Handelingsevaluatie
Morele dilemma’s kunnen hanteren
• Wat is moreel dilemma?
o Je moet kiezen
o Conflicterende waarden
• Hoe ga je ermee om?
o Analyse en reflectie
o Ethisch stappenplan (zoals bij BV1)
o Moreel beraad
Een ethisch reflectieve attitude ontwikkelen
• Houding als pedagoog professional
o Hulpverlener, docent, beleidsmedewerker, wetenschapper
• Permanent nadenken…
o Verwonderen
o Redereneren
o Reflecteren
o Kritische houding
o Wisselen van perspectief
o Waarden bewustzijn
Ethische theorieën en benaderingen voorzien je van gereedschap
3
, Ethiek, recht en code
Overeenkomsten:
- Hoe te handelen?
- Vragen naar juiste, goede en rechtvaardige
Verschillen:
- Recht systeem algemene regels, vastgesteld door formele autoriteit met sanctionerende bevoegdheid
o Wetten en regels liggen vast
o Gebaseerd op ethische waarden
- Ethiek systematische reflectie
o Ligt niet vast, wel theorie
o Geen formele autoriteit
o Anders dan je aan de regels houden: illegaal handelen kan ethisch juist zijn
- Wat is goed handelen?
o Primair ethische vraag
Wat is moreel goed?
• Evolutionair gegeven
o Gevoel voor rechtvaardigheid
o Empathie
• Openbaring
o Door God gegeven
o Moreel goede ligt in de schepping
• Menselijke rede
o Ethische theorie
o Reflectie
Ethiek
Ethiek is een systematische reflectie op de moraal. Moraal = stelsel van normen en waarden
Ethiek is:
- Van oudsher een belangrijk onderdeel van de filosofie
- Praktische filosofie
- Vraag naar het goede leven
- Kritisch onderzoek naar morele opvattingen
- Nadenken over handelen
Verschillende vormen van ethiek
Descriptieve ethiek
o Beschrijving van de moraal
o Historische en maatschappelijke context
o Objectiverend
Normatieve ethiek
o Wat is juist?
o Rechtvaardiging normen en waarden
o Ethische theorieën
o Prescriptief
Meta-ethiek
o Reflecteert op ethiek
o Concepten, aannames
Toegepaste ethiek
o Ethiek voor een bepaald veld
o Bijvoorbeeld: medische ethiek
Normatieve ethiek: ethische theorieën
• Ethische theorieën komen tot stand binnen filosofie
o Product van permanente discussie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lieke124. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
