Methodisch Handelen 1 (MH1)
Inhoud:
1. Zorgplanning
2. Meten van mondgezondheid
3. Medische anamnese 1,2,3
4. Sociale, tandheelkunde en mondhygiëne anamnese
5. Wettelijke kader en verslaglegging
6. Extra- en intra oraal inspectie en onderzoek
7. Mondstructuren 2
8. Klasse relaties
9. Gebitsslijtage
10.Kaakgewricht en kauwfunctie
11.Gebitsdiagram
12.Protethiek en implantaten
13.Plaque, tandsteen, gingivitis en caries 1,2,3
14.Luister- en gespreksvaardigheden
15.Patiëntinformatie
16.Curettes
17.Polijsten
18.Slijpen
, Yeliz Aydin
De zorgcyclus / zorgplanning – de basis
Leerdoel:
Je weet wat mondzorg inhoudt en hebt aansluitend kennis van het doel dat de mondzorg dient,
namelijk een goede mondgezondheid. Ook heb je een globaal begrip van hoe de mondzorg
vormgegeven wordt.
Lesdoelen:
1. Je kent de begrippen (mond)zorg, de 3 soorten zorg(verleners), zorgvraag, subjectieve
zorgbehoefte en normatieve zorgbehoefte (deel 1)
2. Je kent de 5 criteria van mondgezondheid (deel 2)
3. Je kent de 8 orale- en de 2 overstijgende procesgebieden die de mondgezondheid kunnen
bedreigen (deel 2)
4. Je weet dat de zorgcyclus een methodiek is waarlangs de mondzorg vormgegeven wordt
(deel 3)
5. Je kent de rol van de mondhygiënist binnen de context van de zorgplanning voor een patiënt
(deel 3)
Deel 1
Zorgplanning: zorg, zorgplan en zorgplanning → alle drie een net wat andere betekenis, maar ze
hangen sterk met elkaar samen.
- Zorgplanning: staat als woord voor actie, in dit geval voor een continue proces zolang een
relatie met een patiënt duurt .
- Zorgplan: geeft de nodige en concrete sturing om de zorg voor een patiënt uit te voeren.
Tandartsen zijn inmiddels verplicht (herziening richtlijn patiëntendossier) om een zorgdoel en
zorgplan op te nemen in het dossier van hun patiënten. In de tandheelkunde wordt de patiënt
daarbij geholpen door de zorgwens/-vraag van de patiënt te verhelderen en te vertalen naar een
haalbaar zorgdoel. Vervolgens wordt een zorgplan opgesteld om daar ook te komen.
Door het blijven voeden van je kennis gedurende de opleiding en carrière en door het opdoen van
ervaring met het koppelen/combineren van deze kennis aan verzamelde gegevens bij de patiënten in
het proces van zorgplanning/-verlening zou je met steeds meer resultaat zorg kunnen leveren.
1. Wat is mondzorgverlenen?
Zorgverlenen doe je samen met andere tandheelkundig professionals, waaronder in principe altijd in
samenwerking met een tandarts algemeen practicus (TAP).
- Zorgverlener: biedt mensen mondzorg
- Mondzorg: het ondersteunen van mensen bij het behouden en (weer) verkrijgen van een
goede mondgezondheid.
Zorg: individueel afgestemde combinatie van activiteiten zoals preventie, ondersteuning en curatie
gericht op langere termijn. Die combinatie van activiteiten zijn onder te verdelen over “CARE” en
“CURE”.
- De combinatie van activiteiten worden opgeschreven in een zorgplan, en die is gericht op
wat samen met de patiënt beoogd wordt voor zijn mondgezondheid op langere termijn; dat
noemen wij binnen de tandheelkunde het zorgdoel
1
, Yeliz Aydin
Care: (kraan dichtdraaien/ voorkomen): risico's beperken en processen beheersen
- Die risico's zitten voornamelijk in gedrag als:
zorgverleners (hoe preventief ingesteld)
patiënten (of en hoe ze zichzelf verzorgen)
algemene gezondheid & omstandigheden & aanleg (pech)
- Deze processen zijn nog omkeerbaar (bijv. gingivitis) en zijn zonder curatief ingrijpen
- Gedragsbeïnvloeding (CARE) is het expertisegebied van de mondhygiënist, de kerntaak
- Heeft de meeste impact voor de mondgezondheid van een patiënt op lange termijn
- Kerntaak mondhygiënist: preventie, gedragsbeïnvloeding
Cure: (dweilen/ genezen): problemen oplossen; cure is de zorg die wordt geboden, zoals een gaatje
vullen
- Voor processen/problemen die irreversibel zijn (niet omkeerbaar) en zonder professioneel
curatief ingrijpen tot verdere achteruitgang van de mondgezondheid leiden
Iedere probleemoplossing (CURE) moet gepaard gaan met voldoende ‘CARE’ om herhaalde problemen
te voorkomen (‘causale therapie’ in plaats van symptoombestrijding).
- Causale therapie: therapie gericht op de oorzaken
De meeste winst die er te behalen valt als zorgverlener, ligt in het gedrag, door de patiënten te
ondersteunen in gedragsverandering, de zelfzorg optimaliseren. Dit is CARE, het richt zich op
patiënten in hun eigen kracht te zetten, hen zelf de verantwoordelijkheid te laten nemen voor hun
mondgezondheid, hen te laten inzien dat ze ondersteund door ons uiteindelijk zelf het lot voor het
grootste gedeelte in handen op de lange termijn. Wij hebben hierbij als zorgverleners een
inspanningsplicht om hen van goede zorg te voorzien, maar geen resultaatverplichting.
Gewoon Gaaf: is een voorbeeld van een georganiseerd initiatief, activiteit, van het Ivoren Kruis dat
staat voor een methode om tandbederf te voorkomen, een methode gericht op kinderen van 0-18
jaar en zijn ouders/verzorgers. Gewoon Gaaf richt zich op gedragsverandering.
Zorgcyclus: De methodiek die gebruikt wordt om tot gepaste zorg te komen
zorg is beïnvloeding van prognose van ziekte en gezondheid door:
Risicomanagement + Procesbeheersing + Probleemoplossing
3 soorten zorg(verleners):
1. zelfzorg, zorgen voor jezelf, daar kan geen professional tegen op (CARE). Vermijdt of
vermindert op zijn minst risico's. Een mantelzorger kan zijn best doen, maar is bv. niet altijd
beschikbaar.
2. Mantelzorgers; ouders die hun kinderen verzorgen, en kinderen die ouders helpen als die te
oud zijn geworden om het zelf goed te doen. Dit geldt ook voor opa's, oma's, oom, tantes
etc.
3. Professionals: doen hetzelfde, maar houden alles in de gaten, ze kijken of het wel goed gaat
met die zelfzorg en mantelzorg van die patiënten en als het nodig is genezen zij het CURE.
Professionals bieden professionele zorg. Vb mondzorgprofessionals: tandartsen,
mondhygiënisten, preventie assistentes.
2
, Yeliz Aydin
Deel 2:
Waar doen we het voor? Wat is mondgezondheid?
Er heeft de laatste 10 jaar een focusverschuiving
plaatsgevonden op visie op gezondheid: niet alleen
kijken naar hoe ziek iemand is, maar ook naar hoe
gezond en veerkrachtig iemand daarnaast is. Vb: je
hebt een gaatje, maar je hebt er geen last van. In dit
geval is er een verschil in het zich niet ziek voelen en
gezond zijn. Ben je ziek met een gaatje?
In de zorg gaat alle aandacht uit naar klachten en
gezondheidsproblemen, en hoe we die kunnen
oplossen. Positieve Gezondheid kiest een andere
invalshoek. Het accent ligt niet op ziekte, maar op mensen zelf, op hun veerkracht
(aanpassingsvermogen) en op wat hun leven betekenisvol maakt.
Definitie (positieve) gezondheid
• Nieuwe definitie voor de algehele gezondheid aangenomen door de Gezondheidsraad en
ZonMw (2010)
• “gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht
van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven’’
Mondgezondheid:
‘’mondgezondheid is veelzijdig en omvat, maar beperkt zich niet tot, het vermogen om te spreken,
lachen, ruiken, proeven, kauwen, slikken, en een scala aan emoties over te brengen via
gezichtsuitdrukkingen met zelfvertrouwen en zonder pijn of ongemak, en ziekte van het craniofaciale
complex’’
Bijkomende eigenschappen gerelateerd aan de definitie bepalen dat mondgezondheid:
• Een fundamentele component van gezondheid en welbevinden is, beïnvloedt door waarden
van individuen en gemeenschappen
• Eigenschappen omvat die essentieel zijn voor de kwaliteit van leven
• Beinvloed wordt door wisselende ervaringen van het individu en het vermogen om zich aan
te passen.
De mondgezondheid is geen aparte gezondheid, het is onderdeel van de gehele gezondheid van
hetzelfde individu.
De mondgezondheid heeft invloed op de algemene gezondheid en vice versa/andersom.
Verschillende associaties tussen de algemene gezondheid en de mondgezondheid:
• Tandenloosheid kan de voeding, het vermogen om te kunnen eten, negatief beïnvloeden.
• Het speeksel is te zien, net als het bloed, als een spiegel van gezondheid. Zo is er bv. een
HIV-infectie in te detecteren.
• Gevorderde tandvleesontsteking is o.a. in verband gebracht met diabetes, hart- en
vaatziekten, vroeggeboorte en een laag geboortegewicht en bepaalde vormen van kanker
• En nog een aantal andere verbanden met de longen, huid, maagzweren en andere
orgaaninfecties
3
