Deze samenvatting bevat:
• Alle behandelde colleges met duidelijke afbeeldingen en tabellen
• Samenvatting van de opgegeven boekstof per college
• Leerdoelen
• Oefenvragen
Met deze samenvatting heb ik een 8 gehaald.
Inhoud
Radiologie 1 Röntgenapparaat, opnametechnieken en diagnostiek ...................................................... 2
Oefeningen Radiologie 1 ..................................................................................................................... 8
Radiologie 2 Straling en stralingsbescherming........................................................................................ 8
Oefeningen radiologie 2 .................................................................................................................... 12
Diagnose gingivitis of parodontitis ........................................................................................................ 13
Vormen van gingivitis ............................................................................................................................ 20
Behandelplanning bij gingivitis .............................................................................................................. 26
Rapportage en Verslaglegging ............................................................................................................... 33
Pagina 1 van 37
,Methodisch Handelen 3 2021 Yeliz Aydin
Radiologie 1 Röntgenapparaat, opnametechnieken en diagnostiek
Leerdoel
- Het kunnen beschrijven van de werking van het röntgenapparaat;
- Het kunnen beschrijven van de effecten van (röntgen)straling op materie;
- Het kunnen benoemen van verschillende opnametechnieken;
- Het kunnen benoemen van peri-apicale anatomie en eenvoudige aandoeningen kunnen
herkennen.
Eigenschappen van straling
- Röntgenstraling behoort tot de elektromagnetische straling (EMS): er vindt overdracht van
energie plaats aan de omgeving d.m.v. elektrische- en magnetische velden
- Andere EMS: UV-straling, normaal licht, radio, magnetron
- EMS kan worden onderscheiden o.b.v. de golflengte en door de bron
- Röntgen en gammastraling kan in materialen doordringen (doordringbaarheid) → door
objecten heen kijken
- Achtergrondstraling: alle straling in de natuur, vb. kosmische straling, straling in lochaam van
een mens (uit vervallende kalium in de spieren komt straling vrij).
Ioniserende straling is potentieel schadelijk
voor mensen en dieren. Dit heeft te maken met
de golflengte en straling. De straling kan
ioniseren, omdat het veel energie kan
overdragen. Ioniseren= moleculen omzetten in
hun ion-vorm.
Productie van straling
M.b.v. een röntgenbuis kan je straling produceren.
Uit de stopcontact komt wisselstroom. In de rontgenkop wordt
het omgezet in gelijkstroom. Met een transformator wordt het
omgezet in hoogspanning (omdat straling een bepaald
energieniveau moet hebben). Hoogspanning wordt toegevoegd
aan een buisje, waarbij een spanningsveld ontstaat tussen de
kathode en anode. In dat buisje heerst een vacuüm.
- Kathode en anode zorgen voor het ontstaan van de
röntgenstraling (KNAP-regel: kathode negatief, anode positief)
- Van de kathode (negatief geladen) naar de anode (positief geladen) vliegen elektronen onder
invloed van het spanningsverschil door de spanningsveld
- Bij de anode botsen de elektronen en hier ontstaat straling. De straling gaat vervolgens via het
filter, via diafragma naar de patiënt toe.
Op een röntgenbuis zit een rood stipje, het focus. Op dat punt zit de anode
en hier wordt straling gemaakt. Rontgenstraling gaat eerst door tubus
voordat het in de patient gaat. Die afstand zorgt ervoor dat zwakke straling
die niet nodig is voor de beeldvorming, maar wel potentieel schadelijk is
voor de patient, zo veel mogelijk weggehaald wordt.
De vrijgekomen röntgenstraling bestaat uit:
1. Karakteristieke straling: Als een elektron bij een atoom komt, kan het ook tegen een ander
elektron botsen. Elektronen uit de binnenste schillen kunnen worden losgemaakt. Bij het
terugvallen van elektronen uit een hoger gelegen schil komt er straling vrij van een specifieke
Pagina 2 van 37
,Methodisch Handelen 3 2021 Yeliz Aydin
golflengte. Energie komt vrij bij het terugvallen van elektronen in de buitenste schil naar de
binnenste schil in de vorm van bijvoorbeeld fotonen die dan de röntgenstraling vormen. Hierbij
komt er een bepaald patroon vrij= karakteristieke straling. o.b.v. de golflengte van de straling
kun je achterhalen van welk materiaal de anode is geweest (vb. wolfraam).
2. Remstraling: Wanneer elektronen een atoom binnenvliegen en onder invloed van de kern van
het atoom worden afgebogen of helemaal worden gestopt. Hierdoor verliezen de elektronen
hun beginenergie. De energie komt vrij als remstraling.
Elektrische energie wordt omgezet in stralingsenergie:
1. Kathode (gloeidraad) wordt door een stroom heet gemaakt (buisstroom, mA)
2. Er komt een wolk elektronen rondom de gloeidraad van de
kathode te hangen. Elektronen zijn negatief geladen deeltjes.
3. De elektronen worden afgestoten door de kathode (-) en
aangetrokken door de anode (+).
4. De elektronen botsen op het anodemateriaal en worden
afgeremd.
5. Er komt veel warmte vrij (>98%) en weinig rontgenstraling (<2%) → veel botsingen nodig om
rontgenstraling te krijgen
Eigenschappen van straling
- Röntgenstraling is een elektromagnetisch golfverschijnsel
- Geen buiging of breking: het gaat rechtdoor of wordt gestopt
- Plant zich rechtlijnig voort
- Ioniserende werking: het is potentieel schadelijk voor mensen
- Absorptie afhankelijk van atoomnummer
Röntgenstraling kan ionisaties veroorzaken in atomen of moleculen. Een van de belangrijkste
moleculen in levend weefsel is DNA.
Ioniseren: omzetten van moleculen in hun ion-vorm → ongeladen atomen kunnen een lading krijgen
→ kan potentieel schadelijk zijn voor DNA.
Kunnen op 2 manieren plaatsvinden:
1. Direct: stralen zorgen voor ionisatie in een DNA molecuul (direct DNA-molecuul raken).
2. Indirect: stralen zorgen dat het watermolecuul splitst in vrije radicalen en deze zorgen voor
ionisaties in een DNA molecuul
Schade aan DNA:
1. Kan worden hersteld: celmechanismen kunnen DNA repareren
2. Kan leiden tot celdood
- Weinig cellen? aanvullen met nieuwe cellen
- Veel dode cellen? het orgaan waar de cellen deel van uitmaken functioneert minder goed
3. Kan leiden tot een fout in het DNA: mutatie
- Cellen functioneren niet meer goed
- Kan leiden tot bv. een tumor
- Snel delende weefsels (o.a. beenmerg) gevoeliger dan langzaam delende weefsels (o.a.
zenuwweefsels) → in snel delende weefsels kan er sneller een mutatie ontstaan
Pagina 3 van 37
, Methodisch Handelen 3 2021 Yeliz Aydin
Stralinsgreductie: straling wegfilteren en zo min mogelijk straling gebruiken
- Filter straling weg voordat dit een patiënt bereikt.
- Een röntgenbuis bevat een aluminiumfilter (Al) → straling met lage energie die schade
veroorzaakt wordt weg gefilterd en straling met hoge energie gaat er wel doorheen
Hoe dikker het filter, hoe moeilijker om erdoorheen te komen → het filter heeft een
bepaalde dikte.
- diafragma is van lood (Pb). Ook de buitenkant van de tubus/buis is bekleed met lood, omdat
straling divergeert. Lood in de diafragma houdt zoveel mogelijk de niet-nuttige straling tegen,
dus de straling dat niet nodig is voor de foto.
Dus: straling komt eerst aluminium tegen (rontgenbuis) en dan lood (diafragma).
Rontgenapparaat
Focus: puntje op anode waar elektronen op botsen en waar de röntgenstraling ontstaat → meestal
aangegeven met een rode stip.
Diafragma: opening in het omhulsel in de rontgenbuis, waar de straling naar de patient toekan
Filter: straling wordt geoptimaliseerd: straling met lage energie wordt weg gefilterd
Belichting: hoe lang een patiënt wordt blootgesteld aan röntgenstraling
- Er wordt belicht in (mili) sec. → meestal 0,3 seconde
- Benodigde belichting is afhankelijk van mA en kV:
mA: elektronenstroom door de kathode en bepaald hoeveel elektronen vrijgemaakt kunnen
worden uit de kathode → hoe hoger mA, hoe meer elektronen er beschikbaar zijn om over
te kunnen vliegen, hoe meer straling er wordt geproduceerd
kV: buisspanning (vacuüm in het buisje die onder spanning staat)→ hoe hoger het kV, hoe
meer energie de straling heeft, hoe makkelijker straling doordringt, hoe korter je kan
belichten
Vastleggen van beeld
Fosforplaatje:
- Licht flexibel plaat (beetje buigbaar)
- Bestaat uit een (blauwe) kristal laag → kan energie van röntgenstraling vasthouden
- Fosforplaat wordt in een scanner geplaatst en dit geeft beeld op de computer. Ook wordt het in
de scanner gereset, waardoor het opnieuw te gebruiken is
- 5 maten beschikbaar: 0, 1, 2, 3, 4
CCD-sensor:
- Beeld is direct beschikbaar op de computer → geen scanner nodig
- Lichtgevoelige cellen met laagje kristallen die de energie van
rontgenstraling omzetten in licht
- Nadeel: je zit met een stuk snoertje en het is groter om in de mond
te plaatsen
- 3 maten beschikbaar: 0, 1, 2
Pagina 4 van 37
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yelizaydin. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
