Week 1 // Internationaal publiekrecht als wereldrecht
Wat is internationaal publiekrecht?
Internationaal publiekrecht regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale
gemeenschap. Het kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen en
biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
Internationaal publiekrecht beschermt publieke belangen, zoals veiligheid, welzijn,
bescherming van natuur en milieu.
Geschiedenis
1648-> kantelpunt namelijk een reeks van verdragen die een einde maakte aan de
dertigjarige oorlog en de tachtigjarige oorlog.
Vrede van westfalen 1648 -> De macht van de oorspronkelijke religieuze leiders en families
werd ingeperkt en het zou steeds meer gaan om de onafhankelijkheid van de staat en de
staat als soevereine entiteit. (Staten werden gezien als hoogste internationale entiteit)
Soevereiniteit
- Bevoegdheid van de staat om zelf zijn eigen rechtsorde en bestuursvorm in te
stellen, zonder rekening te moeten houden met andere instellingen. (interne
soevereiniteit van een staat)
- De bevoegdheid van de staat om zelf, maar wel in overeenstemming met het
internationale verdragsrecht, zijn rechtsverhoudingen met andere staten te
organiseren. (externe soevereiniteit van een staat)
Beginsel van zelfbeschikking
Handvest van de VN (1945)
- Het recht van volkeren om over hun eigen lot te beschikken
- 50 staten na WO II, 190 staten in 2018
Naast staten zijn ook Internationale organisaties en multinationale ondernemingen
belangrijke partijen in het internationale recht.
Hugo de Groot
- Alumnus van Leiden
- voorloper natuurrechtelijke denkers
- De iure belli ac pacis (over het recht van oorlog en vrede)
- Mare liberum (vrijhandel en toegang tot de zee)
- Zijn boek mare liberum kwalificeert als een subsidiaire bron van internationaal
publiekrecht
,Functie en de aard van het internationaal publiekrecht
Verhouding tot het nationale recht
- In principe erkent iedere staat de geldigheid van het internationaal publiekrecht in
nationale rechtsorde.
Monisme -> uitgangspunt is eenheid van nationale en internationale rechtssysteem.
Internationale bepalingen kunnen direct verplichtingen opleggen aan burgers.
Dualisme -> gaat uit van een afzonderlijk internationaal en nationaal rechtsstelsel. pas na
omzetting (transformatie) van internationale bepalingen in het nationale recht ontstaan er
rechten en verplichtingen voor burgers.
LaGrand zaak (IGH)
2 Duitse broers die naar Amerika zijn verhuisd toen ze jong waren maar nooit de
Amerikaanse nationaliteit hebben aangevraagd. Ze pleegde een gewapende overval in
Arizona waarbij ze iemand hebben vermoord en iemand ernstig hebben verwond. Nadat ze
zijn opgepakt heeft de officier van justitie nagelaten om de broers de informeren over het
recht van consulaire bijstand, omdat ze duitse burgers waren hadden ze recht op
rechtsbijstand van een Duits iemand. Duitsland is een zaak begonnen tegen Amerika dat ze
de Duitsers rechtsbijstand moesten verlenen. Het verweer van Amerika was dat het
betreffende recht alleen relevant is voor staten en dus niet voor individuele burgers. (Deze
zaak illustreert dat Amerika een dualistisch stelsel is)
Nederlandse rechtsorde
Art. 90 Gw -> De regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde
Art. 93 & 94 GW -> Doorwerking van internationaal recht in de nationale rechtsorde en
voorrang internationale rechtsorde.
,Sanctieregeling Iran arrest
In de resolutie 1737 uit 2006 van de veiligheidsraad van de VN zijn sanctiemaatregelen
tegen Iran uitgesproken.
Kennisembargo -> VN lidstaten worden opgeroepen voorzichtig te zijn aan iraanse burgers
opleiding te bieden met betrekking tot nucleaire processen etc.
Nederland geeft effect aan deze resolutie maar iraanse onderdanen mogen met ministeriële
goedkeuring wel een andere studie volgen die geen bedreiging zijn voor het kennisembargo.
Er wordt geklaagd en gezegd dat het niet voldoet aan het gelijkheidsbeginsel aangezien er
onderscheid wordt gemaakt tussen Iraanse en niet Iraanse burgers. Doordat de resolutie is
vastgelegd in resolutie 1737 gaat de resolutie boven het gelijkheidsbeginsel.
HR vindt dat het aan de staten zelf is om uitvoering te geven aan de resolutie en de staten
dus vrije keus hebben. HR vindt dat Nederland niet genoeg zijn best heeft gedaan om
onderscheid te voorkomen. Conclusie HR de sanctieregeling onnodig schadelijk was en dus
discriminerend was.
Onjuist = In het Sanctieregeling Iran-arrest oordeelde de Hoge Raad dat Nederland
uitvoering moest geven aan para. 17 van VN-Veiligheidsraadresolutie 1737 omdat deze
bepaling op basis van artikel 103 VN-Handvest voorrang heeft op het in
mensenrechtenverdragen opgenomen
HR Decembermoorden
15 tegenstanders van Bouterse zijn vermoord in December 1982. De vraag was of Bouterse
kon worden vervolgd in Nederland voor deze moorden. Uitvoeringswet van VN
floteringsverdrag 1984 treed in werking in 1989. Er wordt gekeken of Bouterse in NL
vervolgd kan worden op basis van misdrijf tegen ‘de algemene rechtsbeginselen die in de
internationale gemeenschap worden erkend’.
HR: Nee, dit kan niet want het is in strijd met Art. 16 GW (verbod tot verlenen terugwerkende
kracht) Verbod mag wel worden getoetst aan verdragen maar niet aan ongeschreven
gewoonterecht.
Recht inzake militair geweld
Verenigde Naties
- Intergouvernementele organisatie (193 lidstaten)
- handhaaft belangrijke regels met betrekking tot internationale vrede en veiligheid.
- Samenwerking op het gebied van mensenrechten, internationaal recht, ontwikkeling
van de wereldeconomie en wetenschappelijk onderzoek.
- net als staten zijn internationale organisaties zoals de VN aansprakelijk onder
internationaal publiekrecht voor schendingen van internationaal publiekrecht die aan
hen kunnen worden toegerekend.
Belangrijkste organen VN
- Algemene vergadering van de VN (193 leden)
- VN veiligheidsraad (15 leden waarvan 5 permanent -- FR, VK, VS, RU,CH)
- Internationaal gerechtshof (15 rechters uit verschillende landen)
Geweldverbod
Stelsel van collectieve veiligheid, vreedzame geschillenbeslechting en geweldverbod
, Art. 2, VN handvest
lid 3: Alle leden brengen hun internationale geschillen langs vreedzame weg tot een
oplossing, op zodanige wijze dat internationale vrede en veiligheid en de gerechtigheid niet
in gevaar worden gebracht.
lid 4: In hun internationale betrekkingen onthouden alle leden zich van bedreiging met of het
gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of de politieke afhankelijkheid van een
staat, en van elke andere handelwijze die onverenigbaar met de doelstelling van de VN.
Inherent recht op zelfverdediging
Staat mag alleen militaire middelen gebruiken ter zelfverdediging Art. 51 VN handvest.
Criteria: TT
1. Voorafgaand gewapende aanval (Nicaragua zaak IGH)
2. Noodzakelijk en proportioneel (gewoonterecht, oil platform case IGH)
3. Zelfverdediging Actie moet onmiddellijk gemeld worden aan veiligheidsraad
4. Inachtneming internationaal humanitair recht
Collectieve veiligheid onder de veiligheidsraad
- Veiligheidsraad stelt verbreking van internationale vrede en veiligheid vast Art. 39 VN
- Voorlopige maatregel, zoals staakt-het-vuren Art. 40 VN handvest
- Niet militaire sancties (bijv. economische sancties) Art. 41 VN
- Sancties met geweld mandaat, “all necessary means” Art. 42 VN
Responsibility to protect (bijv. interventie Libië 2011)
Art. 94 GW: voorrang
- HR Decembermoorden: gewoonterecht heeft geen voorrang op nationaal recht
wanneer die daarmee strijdig is.
Spoorwegstaking feiten
- collectieve acties vakbonden
- vakbonden beroepen zich op recht van collectieve staking
- volgens NS was dit een onrechtmatige daad
- Centrale vraag: had artikel 6 lid 4 evrm directe werking?
Rookverbod feiten
- Tabakswet: Rookverbod in alle nederlandse cafés afgesloten ruimte toegestaan
- Uitzondering op rookverbod voor kleine cafés zonder personeel
- CAN : uitzondering kleine cafés i.s.m. art. 8 lid 2 WHO kaderverdrag
- Is art. 8 lid 2 kaderverdrag een ieder verbindend?
Arrest Rookverbod 2014
R.O. 3.5.3 -> indien het op grond van een verdragsbepaling in de nationale rechtsorde te
bewerkstelligen resultaat onvoorwaardelijk is en voldoende nauwkeurig is omschreven kan
het alsnog een ieder verbindend zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noaposthouwer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.