Samenvatting pedagogiek
Begrip pedagogiek
Pedagogiek houdt zich bezig met opvoeding van kinderen en jeugdigen tussen 0 e 18 jaar.
Andere woorden zijn opvoedkunde, opvoedingsleer en opvoedingswetenschap, die hebben
ook allemaal een eigen definitie:
- Opvoedkunde: richt zich op vaardigheden van de opvoeder.
- Opvoedingsleer: richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden.
- Opvoedingswetenschap: richt zich op het ontwikkelen van theorieën over en
methoden met betrekking tot opvoeden.
Een definitie van opvoeden is lastig te vinden, verschillende wetenschappers vinden iets
anders.
Definitie opvoeden: opvoeding is al de omgang tussen ouder en kind waarbij
gericht een relatie vragen. In deze omgang met de ouder het kind liefde,
geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht, grenzen, instructie, ondersteuning
en controle. Hierdoor zal het kind zelf een plan komen en over het nodige zelf
vertrouwen en de nodige zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om
richting te geven aan zijn verdere leven.
Er is sprake van opvoeding als:
1. Wederzijds respect tussen ouder en kind.
2. Het kind vaak voldoende veiligheid bij, heeft vertrouwen in, kan rekenen op, voelt
zich geaccepteerd door en krijgt ondersteuning van de ouder.
3. Het kind worden de oude uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en te
experimenteren met nieuwe dingen, waardoor hij vertrouwen krijgt in zijn omgeving.
Grondbegrip van opvoeding
Langeveld (pedagoog).
Hij noemt opvoeding een speciaal soort omgang: het gebied, waarbinnen we de opvoeding
aantreffen, is dat van omgang tussen volwassenen en kinderen.
Als mensen met elkaar omgaan -> interactie. Mensen die met elkaar omgaan delen
bedoelingen, gedachten, gevoelens en wensen -> communicatief handelen.
Opvoeding is een deelverzameling van omgang, Langeveld noemt 3 voorwaarden:
- Er moet omgang zijn tussen volwassen en kinderen.
- Daarbij moet invloed worden uitgeoefend.
- Die invloed moet uitgaan van volwassene op kind.
Een afhankelijk wezen
Langeveld noemt mensen afhankelijke wezens. Zijn redenering is dat niemand zichzelf
verwekt en gebaard heeft, elke baby heeft hulp nodig. (4 basale gebieden)
- Voeding. Er moet iemand eten kopen, klaarmaken en opdienen voor het kind.
, - Beschutting. Iemand moet zorgen voor kleding, een dak, een bed en beschutting.
- Bescherming. Een kind mort beschermd worden tegen ziekten en andere gevaarlijke
voorwerpen.
- Hygiëne Een kind heeft jaren iemand nodig die hem verzorgt, wast etc.
Kinderen die niet met deze belangrijke basale gebieden verzorgd worden ontwikkelen op
een hele andere manier.
- Een wolfskind is verlaten, ze lopen vaak op handen en voeten en maken diergeluiden
waardoor je geen gesprek met ze kunt voeren.
- Een vondeling is op een goed bezochte plaatst achtergelaten zodat iemand anders
misschien de opvoeding op zich neemt.
- Geïsoleerde kinderen worden weggestopt en alleen gelaten om ervan af te komen, ze
krijgen wel te eten maar hebben geen sociaal contact.
Door publicaties over wolfskinderen en geïsoleerde kinderen is de opvatting aangetast dat
mensen van nature slecht zijn, maar ook de opvatting van mensen van nature goed zijn.
Zo werd gedacht dat zondig geboren kinderen eerst moeten worden getemd en
gedisciplineerd, wolfskinderen en geïsoleerde kinderen zijn dus niet slecht of goed.
Langeveld zijn verwoording van sociaal contact zegt dus dat dat niet alleen nodig is voor
voeding, beschutting, bescherming en hygiëne, de aandacht op die gebieden is een
voorwaarde voor echte opvoeding.
Gehechtheid
4 gebieden waar een kind afhankelijk op is: bescherming, beschutting, voeding en hygiëne.
De eerste die aanvulling daarop is erkenning.
Bowlby zijn hechtingtheorie stelt dat een baby contact zoekt met de ‘moeder’ (verzorger)
door te kijken en te lachten, later door vast te grijpen en te brabbelen. Het vragen om
aandacht staat los van fysieke behoeftes, er zou vanaf het begin een aparte sociale behoefte
zijn.
Vanaf de zesde maand herkent de baby zijn verzorger.
Het gevoel van waardering voedt interesses in vreemde dingen, situaties en personen.
Als een verzorger onverschillig, onberekenbaar of overbezorgd reageert ontstaat er een
minder goede band, het maakt het kind angstig en wantrouwig. Op latere leeftijd kan het
kind daar nog last van hebben.
Kennis en regels
Een andere aanvulling op de afhankelijkheid van kinderen zijn kennis en regels. Bij het
opdoen van kennis is het kind afhankelijk van ouders of leraren. Ook bij de regeling van
gedrag is het kind afhankelijk van ouders.
Bij gedragsregulering vindt eerst sturing van buitenaf plaatst, ouders en andere opvoeders
vertellen wat het kind moet, mag en kan doen. Langzaam wordt het een inwendige
normering, het kind weet dan wat de omgeving gepast vindt.
Schending van de regels leidt tot schaamte of schuld.
, Gedragsregulering en kennisoverdracht zijn aspecten van cultuuroverdracht. Vygotsky zegt
dat elk kind opgroeit in een tijd- en plaatsgebonden cultuur. Een cultuur is traditie die wordt
aangeleerd, bestaande uit bijvoorbeeld taal, kennis, gewoontes en voorwerpen. Volgens
Vygotsky gaat die overdracht onbewust.
Mondig worden
Dit is het doel van opvoeding volgens Langeveld.
Langeveld zegt dat het onvermogen van een kind afneemt door om te gaan met iemand die
al zelfstandig is, een baby of kleuter etc vragen allemaal op een andere manier om hulp.
Langeveld zegt dat niet alle hulp ook opvoeding is.
De invloed die volwassenen op een hulpbehoevend kind hebben, heet alleen
opvoeding als de mondigheid van het kind erdoor toeneemt. Door opvoeding daalt
afhankelijkheid en stijgt de weerbaarheid.
Basisdimensies van het opvoeden
De 4 basishandeling die ouders uitvoeren als ze een kind opvoeden zijn;
1. Ondersteuning bieden
2. Instructie geven
3. Controle uitoefenen
4. Grenzen stellen
Deze 4 dimensies zijn met elkaar verbonden, ze kunnen niet afzonderlijk van elkaar worden
toegepast in de opvoeding.
1.Ondersteuning bieden
= als het opvoedgedrag van de ouders liefde en zorg voor het kind uitdrukt en dat zich richt
op zijn fysieke en emotionele welzijn, waardoor het zich begrepen en geaccepteerd voelt.
- Voorbeelden: bemoedigen, accepteren, helpen, samenwerken, affectie tonen en
liefdevol omgaan met het kind, aandacht en interesse tonen, vertrouwen laten
blijken.
- Belangrijke factoren: warmte en responsiviteit
Omdat het kind dan emotionele betrokkenheid ervaart, helpt bij een positieve
ontwikkeling.
Gebrek aan deze factoren kan leiden tot agressie, vandalisme en delinquentie.
Warmte -> responsiviteit = het adequaat reageren van ouders op de signalen van het kind
met betrekking tot zijn behoeftes en gevoelens.
De signalen worden door de ouder opgemerkt (sensitief), er wordt adequaat
gereageerd (responsief)
Ondersteuning wordt zichtbaar in straffen of belonen (operante conditionering)
Beloning: knuffel, kusje, duim omhoog etc
Kind wil altijd dat de ouder blij is met hen dus gaat dat goede gedrag vaker vertonen.
Straffen: als een kind ongewenst gedrag vertoont zorgt het ervoor dat het kind dat niet vaker
wil doen aangezien een straf nooit leuk is.Een straf heeft een negatieve lading
Negeren: soort van straffen, kind gaat vanzelf inzien dat het ongewenst gedrag is.
