Hoorcollege 1
40% van de patiënten ervaart 10 maanden na operatie nog beperkingen in het uitvoeren van werk.
Revalidatiegeneeskunde
Richt zich op gevolgen van ziekte
Niet alleen cognitie (allerhande cognitieve stoornissen, geheugen, plannen, aandacht etc.), ook
emotioneel- (depressie, angst) en gedragsmatig (initiatief verlies, kort lontje) gebied.
In kaart brengen van cognitieve problemen
o NPO
o Observatie van handelen (ergotherapeut)
o Cognitieve screening
o Zelf-rapportage van cognitieve klachten
o Heteroanamnese
Ervaren klachten van hersenletsel patiënten:
- Ik moet altijd alles plannen, spontaan iets doen, lukt niet meer
- Alleskost zo veel tijd
- Ik ben al moe als ik opsta
Multidisciplinair team: revalidatiearts, fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, psycholoog,
maatschappelijk werk, verpleegkundige, sportadviseur, revalidatietechnicus, orthopedisch
schoentechnicus, orthopedisch instrumentmaker.
Cognitieve revalidatie = teamwork
- Revalidatiearts: medische kennis, richting geven, evaluatie, eindverantwoordelijk
- Neuropsycholoog: NPO, psychologische en persoonsfactoren
- Ergotherapeut: vertaalslag naar dagelijks leven
- Maatschappelijk werkende: naasten en werk
- Fysiotherapeut: fitheid, ontspanning
- Logopediste: taal, communicatie
De psychologische en persoonsfactoren zijn sterk bepalend voor hoe het herstel zal verlopen, het is
van essentieel belang dat deze goed in kaart worden gebracht (negatieve effecten, mal adaptieve
coping mechanismen etc.)
Rollen van een naaste: partner/kind (relatie), hulpvrager ((over)belasting, angst en depressie) en
mantelzorger (ondersteunende rol)
Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat na 3 jaar de naaste zelfs minder tevreden zijn met hun
leven dan de patiënt zelf. De zijn anders naar de relatie gaan kijken. ( daarom
maatschappelijk werk heel belangrijk)
Neuropsychologische revalidatie:
De behandeling van patiënten met cognitieve, emotionele, sociale en/of gedragsmatige gevolgen van
hersenletsel en/of behandeling van het systeem van deze patiënten, gericht op het zo goed mogelijk
leren…
, Hulpvragen uitvragen is heel belangrijk! ; beste herstel, weer werken, energie hebben, geen
ruzie met man etc.
Klinische praktijk- cognitieve revalidatie (waar bestaat het uit?):
- Psycho-educatie en voorlichting
- Compensatie strategieën
o Interne geheugen strategieën
o Externe hulpmiddelen
o Dagplanning
o Goal management training
- Aanpassen omgeving
Behandelprotocol; niet rennen maar plannen
Verbeteren van cognitieve functies: niet werkelijk ‘trainen’; bijvoorbeeld wel onderzoek naar gebruik
van virtual reality, computerized brain training.
-‘brain training’ leidt tot taak=specifieke effecten, niet goed breder inzetbaar in het dagelijkse leven.
Heeft wel toepassing voor motivatie en inzicht. (effecten vergroten door combinatie met
strategiegebruik?)
Groepsbehandelingen:
Lotgenotencontact
o Brein in werking: voorlichtingsgroep voor patiënten en partner
o Weer aan het werk: voorlichting wet en regelgeving
o Mindfulness
o Fitgroep (ook fysieke gevolgen)
Hoorcollege 2
Revalidatie geheugenstoornissen
Geheugenproblemen hebben we allemaal, daar compenseren we voor d.m.v. strategieën.
Casus uit de praktijk:
- Vrouw 62 jaar status na epilepsie operatie
- Strubbelingen met haar man
- Ben ik nou gek of de rest??
- Óf speelt er meer??
Ervaart veel geheugen problemen, ook al zou dit eigenlijk niet het gevolg zijn van de operatie. Ze
word boos wanneer ze geconfronteerd word met iets wat ze vergeten is “jullie proberen me iets wijs
te maken”. Daarna besef en schuldgevoel.
*geheugenproblemen staan nooit op zichzelf
Geheugenprocessen: aandacht – aanleren – vasthouden – opdiepen
Welk aspect is aangedaan?
Waar moeten we met de revalidatie wat aan doen?
,Voorbeelden van aandoeningen waar geheugenstoornissen een rol spelen:
1. Amnestisch syndroom (bijv. JM/Korsakov)
2. Ziekte van Alzheimer
3. Niet aangeboren hersenletsel (bijv. CVA/Contusio Cerebri/Epilepsie)
4. Psychiatrische aandoening (bijv. schizofrenie)
Wij vergeten misschien wel net zoveel, maar de attributie ligt anders waardoor het als minder
probleemlijk ervaren word. Bij ziekte ligt de attributie buiten de zelf waardoor er meer een gevoel
van onmacht optreed.
Eerste stap
Juiste diagnostiek is belangrijk voor afstemmen behandeling
Klachten staan niet gelijk aan het onderliggend probleem!
Tegelijk: geheugendiagnostiek en revalidatie kan subjectief welbevinden / eigen idee over
het geheugen verbeteren, terwijl er geen meetbaar probleem was.
Diagnostiekfase: klachten uitvragen
- Vragen naar klachten
- Vragen naar concrete situatie
- Hoe lossen ze het zelf op? compensatie
- Waar wijten ze het zelf aan? attributie
- Meerdere tests afnemen
o Gespaarde functies!
Cave: denk aan hypotheses!
Geheugenrevalidatie
Geen essentiële verschillen tussen ouderen en NAH-patiënten. Welke interventie waar past is meer
afhankelijk van de ernst van de problematiek!
*nieuwe revalidatietechnieken komen uit het onderwijs en observaties
1. de omgeving aanpassen
2. nieuwe technologieën
3. opnieuw leren
!Let ook op emotionele aspecten van geheugenstoornissen! ; er moet een drive zijn om iets te gaan
veranderen
Behandeling van geheugenstoornissen; we kunnen niet altijd daadwerkelijk iets veranderen in de
hersenen, maar we kunnen patiënten wel helpen leren compenseren
- Probeer patiënt te leren voorkomen dat hij dingen vergeet
- Compenseren voor geheugenstoornis
- Inzicht in en begrijpen van stoornis helpt bij acceptatie
- Psychoeducatie als start van behandeling + betrekken systeem
o niet altijd als eerste, bijvoorbeeld bij geen inzicht heeft het (nog) geen nut
- Afwezig inzicht = slechte voorspeller voor onafhankelijkheid
o Afwezig besef = no go, dan heeft revalidatie helemaal geen zin
, De omgeving aanpassen
Wilson: Dichtbij In het groot Domotica
*de makkelijkste aanpassingen zijn (nog steeds) papieren aanpassingen
Bijv. notities
Toekomst van omgevingsaanpassingen:
- Mobiele telefoon ; apps
- Interactie tussen apps
- Camera’s (lifelogging)
- Robots
Nieuwe techonologieën:
1. Neuropage (meer in boek)
De patiënt of begeleider stelt reminders in via de computer voor de Neuropage, deze geeft een piep
als reminder. Meerdere studies positief (maar welk ook minpunten natuurlijk)
*welk sterk verouderde technologie maar laat zien dat het concept werkt.
2. augmented reality – video
3. alexa en siri-achtige systemen
Leerbaarheid: in relatie tot revalidatie
Wanneer een patiënt niet meer “leerbaar” is, dan komt hij/zij niet meer in aanmerking voor
revalidatie. Er is in de revalidatiecentra niet plaats voor alle patiënten die revalidatie nodig hebben
(15%).
Er bestaat geen “metal gym”, elke avond scrabble spelen zorgt niet voor herstel, je word enkel beter
in scrabble. Het is belangrijk om inzicht te creëren rol van de neuropsycholoog
De “leerbaarheid” van een patiënt is een belangrijk uitgangspunt voor indicatiestelling en revalidatie.
Domjan, 2003; Leren is een permanente verandering in mechanismen van gedrag bestaande
uit specifieke stimuli en/of responsen die resulteren uit eerdere ervaring met deze of
vergelijkbare stimuli of responsen.
Maar dé definitie van “leren” bestaat niet
Leren van NAH:
- Herleren van oude vaardigheden
- Aanleren van nieuw gedrag
- Leren omgaan met cognitieve beperkingen
Begrippen in revalidatie: (kennen van dit onderscheid is belangrijk!)
Stoornis ( orgaan/functieniveau) spontaan herstel en farmacologisch
|