In deze samenvatting van het boek Wijze Lessen worden 4 van de 12 bouwstenen voor effectieve didactiek samengevat. Daarnaast worden de 5 inzichten uit de wetenschap uitgelegd. Dit boek is gericht op effectieve didactiek vanuit het oogpunt van een docent.
Inzicht 1; het werkgeheugen heeft een beperkte capaciteit.
Onze ervaringen uit de omgeving worden geregistreerd in ons sensorisch of zintuiglijk geheugen. Dit
sensorische geheugen kan de informatie maar heel kort vasthouden. Als je aandacht besteed aan een
bepaalde prikkel, gaat het verder naar een volgende prikkel.
Het werkgeheugen is de plaats waar het denken en het bewustzijn plaatsvindt.
Cognitive load theory = cognitieve belastingtheorie.
Wat houdt die cognitieve belastingtheorie in?
De mentale bandbreedte (maximale capaciteit van je werkgeheugen) kan opgevuld worden met
twee soorten cognitieve belasting, de intrinsieke en extrinsieke belasting.
De intrinsieke belasting wordt bepaald door de complexiteit van het te leren onderwerp zelf. De
complexiteit wordt bepaald door het aantal elementen dat geleerd moet worden, maar ook door de
samenhang tussen de elementen; hoe meer nieuwe elementen en hoe meer interactie daartussen
hoe complexer.
De extrinsieke belasting is alle belasting die niet met de inhoud van de leerstof heeft te maken,
bijvoorbeeld de instructie. Ook een filmpje met te veel onnodige en zelfs afleidende
achtergrondgeluiden kan grote extrinsieke belasting opleveren.
Om het leren te bevorderen, kan de cognitieve belasting het best zo worden beheerd dat de
extrinsieke belasting wordt geminimaliseerd.
Afsluiting:
Het is belangrijk dat we bij het lesgeven de capaciteit van het werkgeheugen van de leerling
niet overbelasten maar er wel optimaal gebruik van maken.
Een groot reservoir aan informatie in ons langetermijngeheugen ondersteunt het leren. Hoe
meer informatie er is in ons langetermijngeheugen, hoe meer herkenbare
elementen/onderdelen van een opdracht er zijn, en hoe beter we er nieuwe informatie aan
kunnen koppelen.
Inzicht 2; de expert denkt anders dan de beginner.
Biologisch of evolutionair primair leren houdt in dat we dingen leren vanuit onszelf. Bijvoorbeeld
mensen leren uit zichzelf gezichten herkennen, praten en lopen (primaire kennis).
Biologisch of evolutionair secondair leren betekent dat we dingen leren die voor mensen van belang
zijn zoals lezen en schrijven. Deze kennis is noodzakelijk om goed te kunnen functioneren in onze
huidige maatschappij.
Verwarring tussen kennis en informatie.
Verwar informatie niet met kennis. Informatie staat in een boek, op internet of hoor je te vertellen.
Kennis is al verwerkte informatie. Onderstaand worden drie soorten kennis toegelicht;
- Declaratieve kennis is ‘weten wat’. Het is de kennis van feiten en concepten. Voorbeelden
van feiten en concepten zijn; theorieën en principes kunnen uitleggen, maar ook het
vermogen om de delen van het spijsverteringsstelsel te benoemen.
, - Procedurele kennis is weten hoe en wanneer je verschillende procedures, methoden,
theorieën, stijlen moet toepassen. Het vermogen om vergelijkingen op te lossen,
plantensoorten te determineren en geografische coördinaten te interpreteren.
- Metacognitieve kennis is de kennis over hoe we zelf denken en hoe we leren.
Naast vakkennis moet een leraar ook beschikken over vakdidactische en pedagogisch-didactische
kennis.
Vakdidactische kennis is de kennis over de wijze waarop het specifieke vak of onderwerp moet
worden onderwezen.
Pedagogisch-didactische kennis is de kennis van effectieve onderwijsmethoden en soorten didactiek
en ook weten wanneer het goed of minder goed is om een bepaalde werkvorm in te zetten.
Afsluiting:
De leraar (de expert) heeft rijke cognitieve schema’s (kortom voorkennis) om nieuwe leerstof
meteen aan te koppelen. Een beginner kan nieuwe leerstof vaak niet aan bestaande kennis
koppelen, waardoor de opslag veel moeilijker is. Houd hier dus rekening mee als je nieuwe
leerstof aanbiedt.
Om die hedendaagse vaardigheden te kunnen trainen bij onze leerlingen moet de leraar
beschikken over zowel vakkennis, vakdidactische kennis als pedagogisch-didactische kennis.
Inzicht 3; generieke vaardigheden aanleren: het doel is niet altijd het middel.
De generieke vaardigheden worden aangeleerd met context, met achterliggende kennis van zaken.
Daarmee bedoelen we dat als je A hebt geleerd daar niet automatisch B uit volgt.
We illustreren dit met vier generieke vaardigheden.
- Kritisch denken: kritisch kunnen nadenken is contextgebonden en staat of valt met de
achtergrondkennis over het onderwerp waar het om gaat.
- Leesstrategieën: een leerling kan na een training in leesstrategieën niet automatisch de
essentie uit elke willekeurige tekst begrijpen. Daarvoor heeft hij een diepgaander begrip van
de inhoud nodig.
- Studeervaardigheden: een leerling die alleen maar aparte lesjes ‘leren leren’ heeft gehad,
wordt niet ineens een betere student. Leren leren doe je vooral als je ook iets leert en niet
alleen maar informatie krijgt over de aparte studeertechnieken.
- Probleemoplossende vaardigheden: een leerling die leert programmeren leert niet
automatisch beter algemeen probleemoplossend denken. Als je leert programmeren, word
je beter in programmeren.
Dit betekent niet dat we bovenstaande vaardigheden niet moeten stimuleren. Maar we moeten wel
bedenken dat er een groot verschil is tussen het doel en het middel om dat doel te bereiken.
Afsluiting:
Vaardigheden als kritisch denken, samenwerken en problemen oplossen zijn belangrijk. Maar
we weten dat ze moeilijk of niet zijn over te brengen naar een andere context wanneer je
geen kennis hebt van die andere context.
Het aanbieden van relevante leerstof in verschillende vakken, samen met goede instructies,
versterkt het ontwikkelen van diepgaande kennis. Die heb je nodig om bovenvermelde
vaardigheden te ontwikkelen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mikebosman2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,98. Je zit daarna nergens aan vast.
