Samenvatting
Samenvatting Grondrechten
- Vak
- Grondrechten
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Samenvatting grondrechte, premaster rechtsgeleerdheid
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Week 1: Begrip grondrechtenWat zijn grondrechten?: Door te kijken naar elementen van grondrechten
- een grondrecht komt iemand toe → heeft een drager bijv. ‘A heeft’
- een aanspraak op iets hebben
-jegens iets of iemand → iemand of iets moet gedwongen zijn om zich te houden aan het grondrecht
-Waar berust het op? → berusten op een juridische bron
-af te dwingen bij de rechter
Burger heeft een grondrecht en mag hier aanspraak op maken jegens iets of iemand, welke berust op
een juridische bron en welke afdwingbaar is.
1: Dragers van grondrechten
Niet alle grondrechten komen iedereen toe. Niet iedereen is een drager van alle grondrechten.
Bijv. Art. 1 GW: ‘Allen die zich in NL bevinden’ → territoriale grens, je hoeft geen Nederlandse
staatsburger te zijn!
Art. 3 GW: ‘Alle Nederlanders’ → Nederlandse staatsburger
Art 12 EVRM: ‘Mannen en vrouwen van huwbare leeftijd’
Individu (burger) is in beginsel een drager van grondrechten, maar niet altijd ieder individu.
Andere grondrechtendragers dan individuen (burgers), zoals een vereniging, privaatrechtelijke
rechtspersonen.
Een dier heeft geen grondrechten zoals een mens. → wat zijn dieren dan wel juridisch gezien?:
Art. 13 VWEU: dieren genieten meer juridische bescherming dan een zaak. Dieren zijn wezens met
gevoel. Waarom heeft een dier geen grondrechten?: een burger heeft plichten en daarmee ook
rechten. Rechten staan in verhouding tot plichten. Een dier heeft dit niet. Een dier kan je niet
aanspreken op plichten.
2: Aanspraak (Recht) op .. :
Grondrechten als verzamelterm: daarom begrijpen wij mensenrechten, fundamentele rechten. Geen
onderscheid tussen verschillende termen. 3 generaties van grondrechten:
-Klassieke rechten: oudste grondrechten (1ste generatie)
Functie: typisch in te roepen tegen overheid, houden een negatieve verplichting in
(onthoudingsplicht). → overheid moet afblijven van de grondrechten. Bijv. Art. 11 lid 1 EVRM, Art..
Vindbaar in voor EVRM, IVBPR, GW 1- 18 Gw
-Sociale rechten: sociaal- economische grondrechten (2de generatie)
Functie: overheidsoptreden/ prestatie verlangd, opdracht aan overheid, positieve verplichting
(inspanningsplicht) → overheid moet bezig houden met grondrechten. Overheid moet dit mogelijk
maken.
Vindbaar in vooral: ESH, IVESCR, GW Art. 19-23
-Solidarity rights: (3de generatie)
Veelal gericht op groepen en de toekomst: bijv. recht op ontwikkeling, recht op cultuur en identiteit
(inheemse) volkeren.
Uit grondrechten vloeit voor de overheid een negatieve verplichting voort om grondrechten van
individuele burgers niet te beperken. Dit wordt ook wel de onthoudingsplicht genoemd. De overheid
Verschil tussen klassieke en sociale rechten → nuancering van verschillen (niet waterdicht)
-Overheidsoptreden en klassieke grondrecht, niet alleen -onthouding
-Overheidsonthouding bij sociale grondrechten, niet alleen -optreden
,Bij het onderscheid negatieve/ positieve verplichtingen gaat het erom wat grondrechten van de
overheid verlangen om rechten en vrijheden te realiseren.
Waar komen deze aanspraken/ grondrechten vandaan?
-Oude Grieken (vrijheid voor sommigen/ rol van de stadstaat)
-Feodale middeleeuwen (scheiding van kerk/staat; gebrek aan gelijkheid, 9e – 15e eeuw)
-Kerkhervorming (tolerantie van veschillende godsdiensten, 16e/17e eeuw)
-Verlichting (nadruk p reden, individu, 17e/18e eeuw)
-Vestiging van de natiestaat (centralisering van de macht in de 19e/ 20e eeuw)
-Opkomst van de burgerij (nadruk op eigendomsrecht, kiesrecht in de 19e/ 20e eeuw)
-Democratische rechtsstaat (omvattende bescherming van grondrechten 20ste eeuw)
-Internationalisering van grondrechten (post- WWII)
Wat zijn de grondslagen van grondrechten?:
-Menswaardigheid (aangeboren/ inherent?) → kan niet worden toegekend, komt je van nature toe.
-Democratie en menswaardigheid vullen elkaar aan
-Democratie (politieke meerderheid) kan de grondrechten ook schaden
-Minderheid legt zich neer bij meerderheid, meerderheid beschermt minderheid
Universaliteit (overal) van grondrechten? → rechten die echt iedereen toekomen
-Weinig echt universele rechten (ius cogens = folterverbod)
-Geleidelijk hoger eisen stellen aan grondrechtenbescherming (socio- economisch?): grondrechten
krijgen meer aandacht, meer bescherming
-Grondrechten worden gepositiveerd (vaststellen/ garanderen/ afdwingen)
-Moeten rechten universeel zijn? Gelijkstellen van (niet-) confessioneel onderwijs?
Niet alle grondrechten hoeven precies op dezelfde manier gerespecteerd te worden.
3. Jegens iets of iemand anders: Werkingssfeer van grondrechten
-Verticaal: traditionele functie. Ten opzichte van de overheid → veelal klassieke grondrechten
-Horizontaal: moderne functie. Ten opzichte van derden. → derdenwerking, burger tegen burger.
4. Waar berust het nu op?: bronnen van grondrechten → juridische grondrechten
-Nationale juridische bronnen: GW, nadere uitwerking ban grondrechten in wetgeving bijv. Algemene
wet gelijke behandeling
-Europese Unie juridische bronnen: het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (EU-
Handvest)/ algemene beginselen van EU-recht
-Internationale juridische rechtsbronnen: EVRM, IVBPR, IVESCR, andere verdragen waaronder die
inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie, de bescherming van de rechten van het kind
resp. van gehandicapte en tegen foltering.
5. Afdwingen bij de rechter: Rechtsbescherming van grondrechten
-Veelal (maar niet uitsluitend) de rechter → rechter vormt de spil van rechtsbescherming binnen de
rechtsstaat.
-Rechtelijke controle- van de uitvoerende macht/ bestuur en de wetgevende macht-
Dit is een kernbeginsel van de democratische rechtsstaat.
In welke gevallen kan de rechter een grondrecht beschermen?
-Vraag naar de ‘interpretatie’ van de ‘reikwijdte’→ werking, toepasselijkheid van een grondrecht.
Bijv. HR Zusters van St. Walburga: HR: Uit een en ander leid ik af dat niet alles wat zich ‘godsdienst’
noemt ‘godsdienst’ in de zin van art. 6 GW is. Hetzelfde geldt voor het ‘belijden’ van een ‘godsdienst’
en voor de ‘uitvoering’ van het recht van godsdienstvrijheid. → of er sprake is van een
kerkgenootschap moet worden afgeleid uit het al dan niet kunnen waarnemen van religieuze ervaring
, van de deelnemers.
-Vraag of er een ‘inmenging’ was met de reikwijdte in een bepaald geval → beperking/ interference
door de staat.
-Opgelet een ‘beperking’ is niet vanzelf een ‘inbreuk’ op/ ‘schending’ van een grondrecht → sommige
grondrechten laten wel een inmenging toe.
-Sommige grondrechten laten een inmenging toe onder bepaalde omstandigheden → bijv. Art. 8
EVRM
-Andere grondrechten laten nooit een inmenging met de reikwijdte toe → bijv. Art. 3 EVRM
HR Pastafarisme: De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (AbRvS) heeft bepaald dat
het ‘pastafarisme’, een stroming die uitgaat van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster, geen
godsdienst is. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) stelt criteria aan een samenstel
van opvattingen, willen die opvattingen als een godsdienst kunnen worden aangemerkt. De
opvattingen moeten voldoen aan de criteria van ‘overtuigingskracht, ernst, samenhang en belang’.
Volgens de AbRvS overheerst het satirische element van het pastafarisme zozeer dat deze stroming
niet voldoet aan de bovengenoemde criteria. In het bijzonder ontbreekt het aan de vereisten ernst en
samenhang. Het pastafarisme kan daarom niet als godsdienst worden aangemerkt.
Welke rechters kunnen grondrechten beschermen? → bindende uitspraken. (gelaagde rechtsorde)
-De nationale (NL) rechter:
*nationaal recht : GW, wetgeving (let op Art. 120 GW)
*Internationaal recht: bijv. EVRM en IVBPR (let op Art. 94 GW)
*EU- recht: nationale recht die het Hof van Justitie EU een prejudiciële uitspraak kan/ moet vragen
Art. 267 VWEU (Art. 94 GW niet van toepassing)
-De internationale rechter:
*Voornamelijk het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) op grond van Art. 34 en 35
EVRM. → het EHRM past het EVRM toe
-De EU-rechter: het Hof van Justitie van de EU past EU-grondrechten toe
Niet-rechtelijke instanties (niet-bindende uitspraken)
-Nationale beklagmogelijkheden → zoals College voor de rechten van de mens. College beschermt,
bewaakt, belicht en bevordert de mensenrechten in NL door onderzoek, advies, voorlichting en het
individueel oordelen in het geval van discriminatie. Dit college brengt een advies uit, welke niet
bindend is.
-Internationale beklagmogelijkheden → Bijv. Europees Comité voor Sociale Rechten m.b.t. het
Europees Sociaal Handvest (dit is een Raad van Europees verdrag, niet EU-verdrag)
HR DCI/Nederland: In zijn beoordeling concludeert het ECSR dat par. 1 van de Bijlage bij het herziene
ESH inzake de werkingssfeer met betrekking tot de te beschermen personen (Bijlage) zodanig moet
worden geïnterpreteerd dat bepaalde artikelen ook van toepassing kunnen zijn op illegale kinderen
vanwege hun kwetsbare positie. De onderbouwing hiervan steunt op verschillende
interpretatiemethodes zoals opgenomen in art. 31 van het Weens Verdragenverdrag (WVV), de ‘living
instrument’- doctrine en de effectieve interpretatieleer. Daarnaast is een eerdere uitspraak van het
ECSR in FIDH t. Frankrijk (nr. 14/2003) van belang geweest. Hier had het ECSR namelijk bepaald dat
par. 1 van de Bijlage niet de aanspraak van illegalen op medische hulp in de weg kon staan. Met het
inroepen van deze uitspraak bevestigt het ECSR dat zijn interpretatie in FIDH t. Frankrijk de huidige
geldende interpretatie van het herziene ESH is en benadrukt het de rolverdeling tussen het ECSR en
het Comité́ van Ministers met betrekking tot het toezicht op de naleving van het herziene ESH. Voorts
stelt het ECSR dat het VN Kinderrechtenverdrag een rol kan spelen bij de toepassing van het herziene
ESH. Met name het belang van het kind-principe speelt bij de beoordeling van de werkingssfeer en de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kkboudih. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen