ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Doelen van deze onderwijseenheid 3
Wat is ontwikkeling 4
Waar kijken we precies naar 4
Van baby tot volwassene 4
Hoe kijken we naar ontwikkeling 5
John Locke 5
Jean-Jacques Rousseau 6
De evolutietheorie van Charles Darwin 6
De psychodynamische ontwikkelingstheorie Sigmund Freud 6
Het cognitieve ontwikkelingsmodel van Jean Piaget 6
De behavioristische leertheorie 9
Lichamelijke en motorische ontwikkeling 10
Biologische aspecten van ontwikkeling 12
Zintuigelijke ontwikkeling 12
Levensbeschouwing 13
De taalontwikkeling 14
Cognitieve ontwikkeling volgens Vygotsky 18
Het informatieverwerkingsmodel 18
Temperament en gehechtheid 19
Sociale ontwikkeling 20
Sociale cognitie 22
Sekserollen en sekse gedrag: 23
Vraagstukken 24
Door Chrissy Rovers student PABO HBO op 24 jan. 2022
,DOELEN VAN DEZE ONDERWIJSEENHEID
- Verdiepen in de ontwikkeling van kinderen.
- Kennismaken met concepten uit de ontwikkelingspsychologie.
- Leren hoe je het kind in ontwikkeling beter begrijpt.
- Begrijpen waarom je het onderwijs op kinderen moet afstemmen.
WAT IS ONTWIKKELING
Er zijn verschillende manieren waarop een kind iets leert. Hieronder twee manieren
uitgelegd.
Differentiatie; het verfijnen van eerder aangeleerd gedrag. Bijvoorbeeld een rammelaar
vastpakken.
Integratie; combineren van eerder aangeleerd gedrag. Bijvoorbeeld fietsen, oog-hand
coördinaties combineren.
WAAR KIJKEN WE PRECIES NAAR
We kijken bij ontwikkelingspsychologie naar drie domeinen; het biologische domein, het
sociale domein en het cognitieve domein. Hieronder volgt een korte uitleg.
Het biologische domein; alles wat met de ontwikkeling van het groeiende lichaam te
maken heeft.
Het sociale domein; egocentrisch, samen spelen, communicatievaardigheden.
Het cognitieve domein; het domein waar het leren plaatsvindt, de hersenen.
VAN BABY TOT VOLWASSENE
De verschillende periodes waar ieder mens zich in bevindt; babyperiode (tot 1 jaar),
de peuterperiode (1-4 jaar), de kleuterperiode (4-6 jaar), schoolperiode (6-12
jaar)
Tijdens de babyperiode maakt een baby verschillende ontwikkelingen mee. Bij de
motorische ontwikkeling is te denken aan het leren kruipen, daarna staan, soms
al stappen, voorwerpen ontdekken en uitproberen. Bij de sociale ontwikkeling is
te denken aan de opbouwende band met de ouders/verzorgers, oogcontact
zoeken en glimlachen. Bij de cognitieve ontwikkeling is te denken aan het
veranderen van reflex reacties naar acties met voorbedachten rade.
Tijdens de peuterperiode zijn er ook zichtbare ontwikkelingen. Motorisch; de grove
motoriek wordt verbeterd, bijvoorbeeld leren rennen zonder vallen en de fijne
motoriek wordt lichtelijk verfijnd. Sociale ontwikkeling uit zich in het
egocentrische van het kind. Graag zelf doen en zelf spelen met eigen speelgoed
en dat van een ander. De spiegelneuronen worden op deze leeftijd ook veel
2
, geprikkeld, peuters kijken graag naar anderen om na te doen (modelen). De
cognitieve ontwikkeling is zichtbaar in het geheugen, de taalontwikkeling.
Peuters worden zich erg bewust van de omgeving en willen door hun
nieuwsgierigheid graag uitzoeken hoe iets kan of hoe iets moet. Problemen
oplossen wordt hierdoor mogelijk.
Tijdens de kleuterperiode gaat dit verder. Motorische ontwikkeling; de verhouding
van lichaam en hoofd verandert flink en de grove en fijne motoriek wordt hier
verfijnd. Als sociale ontwikkeling worden ze zich bewust over zichzelf en een
ander, ze kunnen emoties gaan herkennen en zijn de vriendschappen op deze
leeftijd voornamelijk functioneel. Ook de fantasie is een erg belangrijke
ontwikkeling. Bij de cognitieve ontwikkeling merk je dat kleuters beter een
prentenboekverhaal kunnen lezen en in de goede volgorde kunnen navertellen.
Focussen op meerdere dingen blijft over het algemeen nog erg lastig.
Ten slot volgt nog de schoolperiode. De fijne en de grove motoriek worden hier
verfijnd, het kind leert schrijven en ballen vangen en goed gooien. Ook kan het
kind hier de lichaamsdelen apart van elkaar gebruiken (met de ene hand
schrijven en de andere stil laten liggen). Sociale ontwikkelingen; het kind kan
zich gaan onderscheiden, vriendschappen sluiten, praten over emoties en
inlevingsvermogen uiten.
HOE KIJKEN WE NAAR ONTWIKKELING
Er is niet een waarheid, er zijn vele invalshoeken.
John Locke (1632-1704), filosoof; gaat uit van Nurture.
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), filosoof; gaat uit van een aangeboren goedheid.
Charles Darwin (1809-1882), onderzoeker; evolutietheorie, gaat uit van Nature.
Sigmund Freud (1856-1936), arts; gaat ervan uit dat de mens wordt aangestuurd door
drie stappen, Id, Ego en SuperEgo.
Jean Piaget (1896-1980), psycholoog; het potentieel om te leren en om bepaalde
evenementen bewust te ervaren ontwikkeld zich met de leeftijd. Cognitieve
ontwikkelingstheorie.
Ivan Pavlov (1849-1936), fysioloog.
Burrhus Skinner (1904-1990), psycholoog; radicale behaviorisme.
Albert Bandura (1925-2021), psycholoog; sociaal cognitieve leertheorie.
Lawrence Kohlberg (1927-1987), psycholoog; morele ontwikkeling.
Lev Vygotsky (1896-1934), psycholoog; zone van naaste ontwikkeling.
James W. Fowler (1940-2015), theoloog.
Paul Ricoeur (1913-2005), filosoof; 4 stadia van werkelijkheid en symbool.
3
