Thomas de Vries S4626230
Essay rechtsfilosofie 2021/2022
Radboud Universiteit Nijmegen
Woorden: 2155
“Patriotism is the virtue of the vicious.”
Oscar Wilde
, 1. Inleiding
Recentelijk heeft de VN een rapport uitgebracht dat stelt dat de klimaatdoelen van het
Parijsakkoord uit het zicht raken, de productie van fossiele brandstoffen toeneemt en dat de
wereld mijlenver verwijderd is van het halen van het Parijsdoel.1 Daarnaast geeft de VN het
nationale klimaatbeleid van de meeste landen en hun bijdrage aan de klimaatdoelen een
onvoldoende.2 Dit komt echter niet als een verassing. Zo was in Amerika onder Donald
Trump langdurig twijfel of de Verenigde Staten zich überhaupt aan het verdrag zouden
houden. Ook Brazilië, India of Rusland, die notoir zijn op dit gebied, lijken zich niet te
kunnen of willen houden aan het afgesproken beleid. De vraag is dan ook waarom een aantal
landen zich lijkt in te zetten voor het grotere geheel, terwijl andere zich juist lijken terug te
trekken en overgaan op een bijna protectionistisch beleid. Vanzelfsprekend zijn hier tal van
sociaaleconomische factoren van invloed, maar ontegenzeggelijk ook een soort
nationalistische ideologie in de trant van eigen land eerst. Althans, dat lijkt hetgeen waarmee
dergelijk beleid wordt gelegitimeerd.
Nationalisme is niet te kenmerken als positief of negatief en betreft in wezen een
politieke stroming waar gevoelens van vaderlandsliefde aan ten grondslag liggen.3 Deze
gevoelens kunnen worden gekarakteriseerd als patriottisme en betreffen een gevoel van trots
op de eigen natie of aspecten daarvan.4 Meer specifiek betreft het een vorm van loyaliteit ten
faveure van de eigen natie en de kenmerken en verdiensten daarvan.5 Alhoewel patriottisme
kan uitmonden in chauvinisme, is het volgens veel denkers, zoals Rousseau, een deugd die
vereist is voor het creëren van banden, relaties en de identiteit van een natie.6 Ondanks het nut
van patriottistische gevoelens, is het niet te ontkennen dat in de wereld van vandaag
internationale samenwerkingen vereist zijn om mondiale problemen, zoals armoede of
klimaatverandering, aan te pakken. Een meer kosmopolitisch wereldbeeld, waarbij iemand
een gevoel van verbondenheid met de mensheid in het algemeen ervaart, is wellicht meer
geschikt als panacee. De afweging die gemaakt moet worden is dan ook in hoeverre de voor –
en nadelen van patriotisme tegen elkaar opwegen en internationale samenwerking teweeg
kunnen brengen.
1
Erik, Voor de wereld van morgen 3 maart 2021.
2
Luttikhuis, NRC 26 oktober 2021.
3
‘Nationalisme – patriottisme – chauvinisme’, Historiek.net, 19 juli 2021.
4
I. Primoratz, online geraadpleegd: https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/patriotism.
5
Maclntyre 1984, p.4.
6
Barnard, The Review of Politics 1984, p.244.
1