Week 1 – Sluis van het geding, verhouding rechter en procespartijen
Rechters hoe zit het civielrechtelijk, welke regels van toepassing, waar
gaat het om, wat hebben partijen afgesproken, was er een contract of
precontractuele fase?
Afdeling 1.2.9 Rv (art. 149 e.v.) = huidig wettelijke regels van
bewijsrecht (1988)
Geschiedenis Bewijsrecht
Belangrijk verband tussen materiële recht en bewijsrecht schakel tussen
BW en Rv.
- 1988: huidig bewijsrecht ingrijpend herzien.
- Wetsvoorstel vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht
Ingediend: juni 2020 & Kamerstukken 35 498
Bewijzen = verificatie van specifieke en in proces verkregen informatie
(nr. 2).
- Bewezen = rechter tot overtuiging is geraakt gestelde feiten waar
zijn.
- Partijen rechter redelijke mate van zekerheid bieden dat feiten waar
zijn.
- Hoe ingrijpender de gevolgen, hoe meer zekerheid de rechter zal
verlangen.
Bewijsovereenkomst
Art. 153 Rv: bewijsrecht = (grotendeels) regelend recht partijen kunnen
afwijken van wettelijke regeling = bewijsafspraak.
- Bewijsrisico afwijkend bewijslast, bewijsmiddelen buiten
toepassing laten of slechts bepaalde bewijsmiddelen gebruiken.
- Afspraak niet mogelijk; indien rechtsgevolgen niet ter vrije bepaling
van partijen.
Dwingend recht.
- Art. 6:236 sub k BW: bewijsafspraak in AV die bewijs leveren uitsluit
of beperkt of bewijslastverdeling ten nadele van wederpartij wijzigt.
Boekhouderclausule valt niet onder art. 6:236 sub k BW bij
onbeperkte mogelijkheid tot tegenbewijs voor rekeninghouder.
Bewijsrecht 4 vragen:
1. Wanneer ga je iets bewijzen? = opdragen bewijs rechter
2. Welke partijen moeten bewijzen?
3. Hoe moeten partijen bewijzen? Welke middelen? = leveren bewijs
partijen
4. Hoe ga je het waarderen? = waarderen bewijs rechter (art. 152 lid
2 Rv)
1
,Bewijsmiddelen & -waardering
Art. 152 lid 1 Rv: bewijsmiddelen = open systeem
= Vrije keuze van partijen in bewijsmiddelen.
- Ruimere formulatie verandering en technologische ontwikkeling
- Veelgebruikte bewijsmiddelen kennen specifieke regels, maar wil
niet zeggen dat je gebonden bent aan de opsomming van de
bewijsmiddelen.
- HR 19 maart 1999, NJ 1999/496 (Tankink/Hartman): rechter vrij
bewijsmiddelen in geding te brengen, zolang partij geen
toestemming aan wederpartij heeft gevraagd.
Art. 152 lid 2 Rv: bewijswaardering = in beginsel vrije waardering
= Vrije waardering van rechter in bewijsmiddelen.
- Tenzij in bijzonder is bepaalt
- Vrije bewijswaardering per keer/geval wordt er beoordeeld door de
rechter
Huidig civiele bewijsrecht vrije bewijsleer:
1. Partijen zijn in beginsel vrij in de keuze van de middelen
2. Rechter is in beginsel vrij in de wijze waarop hij bewijsmiddelen gaat
waarderen
Tenzij er sprake is van uitzonderingen
Verhouding rechter en partijen
• Partij-autonomie = aan partijen om te stellen feiten en zo nodig te
bewijzen.
- Uitgangspunt = partijen hebben contractsvrijheid en vrijheden om te
procederen, maar niet ongelimiteerd.
- Partijen bepalen of dagvaarding wordt uitgebracht (art. 111 Rv).
- Niet of onvoldoende betwiste feiten moet rechter als vaststaand
beschouwen.
• Lijdelijkheid burgerlijke rechter
- Uitgangspunt = civiele rechter lijdelijk, maar feitelijk behoorlijk actief
(ingrijpen).
Diverse ambtshalve bevoegdheden openlegging boeken en
bescheiden, getuigenverhoor of deskundigenbericht.
- Art. 149 Rv = sluis van het geding rechter beslist op basis van
feiten die zijn gesteld (aangevoerd) of in het geding ter kennis zijn
gekomen.
- Partijen voeren de feiten aan en rechter past het recht toe.
- Art. 25 Rv: Rechter kan ambtshalve de rechtsgronden aanvullen.
• Informatieplicht (art. 22 Rv)
• Inlichtingenplicht (art. 21 Rv) = algehele informatieplicht voor partijen:
in beginsel relevante feiten volledig en naar waarheid aanvoeren.
Anders rechter conclusie trekken die hij gerade acht.
Ius curia novid = rechter wordt geacht het geldende, positieve recht te
kennen.
- Het objectieve recht hoeft niet bewezen te worden.
2
, - Verzoek tot voorlichting over recht mogelijk (art. 67 & 68 Rv)
Art. 149 Rv: rechter beslist op basis van:
1. ‘In de sluis van het geding’ = gesteld zijn (door eiser)
2. Voldoende gemotiveerd betwist zijn (door gedaagde)
Rechter vult geen feiten aan, muv art. 149 Rv:
Rechter naar kijken zelfs zonder dat ze gesteld zijn:
3. Feiten van algemene bekendheid = feiten die ieder normaal
ontwikkeld mens kent of behoort te kennen.
4. Algemene ervaringsregels
HR NJ 1992/600: onder deze omstandigheden (veel drank,
gezamenlijk op weg, nachtelijke autorit) dat roekeloos gedrag viel te
verwachten.
5. Processuele feiten = feiten di rechter zelf in geding ziet.
Bewijzen speelt pas een rol bij feiten die voldoende gemotiveerd zijn
betwist.
- Niet of onvoldoende betwiste feiten moet de rechter als vaststaand
aannemen.
- Geen bewijslevering voor vaststaande feiten.
- Niet door systeem van niet betwisting dwingend recht kunnen
omzeilen.
- Bepaalde kwesties met soort openbare orde karakter.
Art. 149 Rv: feiten of rechten in het geding
HR 18 december 1987, NJ1988/679 (Schook/Vergeer)
Rechter maakt op eigen initiatief gebruik van eigen waarneming voor
materieelrechtelijk oordeel.
- Geen officiële bezichtiging dmv descente = plaatsopneming dmv
formele regeling.
- Grondslag beslissing niet van algemene bekendheid strijd met
hoor en wederhoor, partijen zich niet over hebben kunnen uitlaten.
HR 27 maart 1987, NJ 1988/130 (De Samenwerking/Geerlings)
Indien partijen niet kunnen uitlaten over stukken strijd hoor en
wederhoor dienen ze niet in procedure gebruikt te worden.
- Geen voorwerp van processuele debat.
HR 2 mei 1997, NJ 1998/315 (Hoogenboom/Van Seggelen)
Feiten aangevoerd in kort geding niet later zonder meer gebruiken in
bodemprocedure tussen exact zelfde partijen schending art. 149 Rv. Alle
processtukken dienen ook in bodemprocedure in het geding te worden
gebracht.
Rechter mag niet zomaar feiten uit ene dossier gebruiken om andere
dossier te beslechten niet ‘in het geding’.
Uitzondering: voorlopige voorziening (art. 223 Rv) = geen kort geding
procedure
- In en tijdens een aanhangige procedure
3
, - Feiten die zijn aangevoerd in voorlopige voorziening krachtens art.
223 Rv mogen zeer waarschijnlijk ook gebruikt worden in het kader
van een bodem, want het gaat om één en hetzelfde geding.
HR 15 april 2011, NJ 2011/180 (Van Donkersgoed/Jansen) (browsende
rechter)
Veel redenen om als rechter terughoudend te zijn het is aan partijen te
bewijzen, eerlijke behandeling door hoor en wederhoor en partijdigheid
van de rechter die in het geding zou kunnen zijn.
Na sluiting processuele debat tussen partijen heeft het hof uit eigen
beweging feiten ontleend aan de website ter motivering van zijn beslissing
zonder partijen de kans te geven zich erover uit te laten strijd met hoor
en wederhoor (r.o. 3.6.2).
- Feiten van internet zijn geen feiten van algemene bekendheid (want
opzoeken).
Van Donkersgoed/Jansen & Schook/Vergeer zonder partijen kans te
geven zich uit te laten. Terughoudendheid is zeer begrijpelijk, maar niet
zover dat rechter nooit gegevens van internet mag gebruiken.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper frederiquehubbelmeijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,44. Je zit daarna nergens aan vast.