Samenvatting
Samenvatting: De ontdekking van het weten
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Samenvatting van het boek De ontdekking van het weten. Is voor het vak wetenschapsgeschiedenis gegeven aan de UvA.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
De ontdekking van het wetenSamenvatting wetenschapsgeschiedenis
Hoofdstuk 1
De deductieve verklaring is nog steeds de belangrijkste vorm van verklaren in de
wetenschap, en bepaalt het beeld dat we van goede, fundamentele wetenschap hebben.
De deductieve stijl in de wetenschap is beschreven door Aristoteles. Aristoteles begint met
een definitie. Alleen kennis die bewezen kan worden uit eerste principes (archai) waarvan
we zeker kunnen zijn kwalificeert hij als wetenschappelijke kennis. Aan de basis van
Aristoteles’ metafysica stonden enkele harde kosmologische uitgangspunten:
1. De wereld is eeuwig. In temporele zin heeft ze geen begin en geen einde, en is ze
onveranderlijk. Er was bij Aristoteles wel een God maar geen scheppende God.
2. De wereld zoals ze is, is noodzakelijk, en wel in al haar bijzonderheden. Een geit heeft
niet alleen horens, maar ze kan ook niet anders dan horens hebben.
3. De wereld is een morele orde. Ze is goed zoals ze is
Aristoteles legde een grote nadruk op het juist formuleren van definities, zodanig dat de
essenties van de dingen er het best in verwoord zijn. De horens van een geit horen
bijvoorbeeld zodanig bij he, dat ze in zekere zin een gevolg zijn van de geit. Causaliteit is dus
tijdloos net als de wereld zelf. Alle oorzakelijke verbanden rijgen zich aaneen tot ketens van
causaliteit, allemaal hiërarchisch met elkaar verknoopt. De laatste oorzaak kan zelf geen
oorzaak meer hebben; er moet dus wel één beginpunt zijn dat van heel de wereld de
oorsprong is. Dat beginpunt is God, de God van Aristoteles, de Onbewogen Beweger.
Het systeem van Aristoteles heeft een aantal consequenties:
1. Een eerste gevolg is dat de meest universele concepten het verst verwijderd zijn van
de waarneming, en dat het waargenomen het minst universeel is en daardoor in
zekere zin het minst belangrijk
2. Een tweede consequentie is dat grenzen aan het verklaren wordt gesteld: een
verklaring naar analogie mag niet, want die houdt zich niet aan de hiërarchische
opbouw van de causale structuur van de wereld. Aristoteles noemde dat een
categorie fout.
Zoals Aristoteles zei kunnen de eerste principes van welke wetenschap dan ook niet
bewezen worden. Hoe verkrijgen we dan kennis van deze eerste principes? Aan de basis ligt
solide, veelvuldige herhaalde zintuigelijke waarnemingen. Het proces van inductie naar de
eerste principes (dat dus als een vorm van abstractie moet worden gezien) wordt geholpen
door onze intuïtie (nous).
De eerste principes zijn geen vormen maar abstracties. Aristoteles zei meermalen dat eerste
principes noodzakelijk zijn wat ze zijn; ze kunnen niet anders zijn dan wat ze zijn.
Bij het ontwikkelen van Aristoteles visie op hoe de natuur in elkaar zit bouwde hij voort op
twee Griekse tradities:
- De eerste is die van de Ionische natuurfilosofen die belangrijk is voor wat je de
inhoudelijke visie op de natuur zou kunnen noemen. De natuur is geen toevallig
, schouwtoneel meer van niet op elkaar betrokken gebeurtenissen. Aristoteles zou de
principes van de Inoniërs inruilen voor iets abstracts: Substantie. Dit abstracte
principe maakt het mogelijk het ogenschijnlijke veranderlijke in de wereld
conceptueel het hoofd te bieden: de substantie blijft tijdens alle veranderingen
hetzelfde.
- Een tweede traditie was die van de Pythagoreërs, en was puur formeel, namelijk
wiskundig. Het bewijzen van stellingen hoorde niet tot deze stijl. Maar Pythagoras
zou hebben ontdekt dat eenvoudige verhoudingen van de lengte van een snaar de
belangrijkste muzikale intervallen voortbrengen. Hij verbond hier de verstrekkende
conclusie aan dat de gehele kosmos is opgebouwd uit eenvoudige
getalsverhoudingen.
Anders dan Pythagoras zei Plato niet dat de wereld gelijk is aan getallen en figuren, maardat
de getallen en figuren, maar dat de getallen en figuren zo goed mogelijk in de wereld zijn
verwerkelijkt.
Aristoteles keerde zich tegen twee andere stromingen in de Griekse wijsbegeerte: het
sofisme en het atomisme van Democritus. De sofisten stonden bekend als redenaars, al
retorici. Voor hen stond steeds een specifieke casus centraal, zij redeneerden vanuit een
gegeven situatie. Voor Aristoteles was het atomisme onacceptabel omdat het dacht in
termen van toevalsprocessen. Het had met andere woorden een ander begrip van wat
noodzakelijkheid was. Volgens de atomisten kwam noodzakelijkheid louter uit de aard van
de materie voort. Er was volgens heen geen onbewogen beweger, geen God die de wereld
ontworpen had.
Lucretius schreef dat de veelvormigheid van onze natuur is ontstaan uit de oerelementen
zoals verzen kunnen ontstaan uit verschillen in de plaatsing van letters. Het gaf een beeld
van het toevallig ontstaan van de kosmos. Het atomisme is altijd een kleine stroming
gebleven in de oudheid (werd herontdekt in de zestiende en zeventiende eeuw).
In de Physica verdedigde Aristoteles een teleologisch verklaringsprincipe, zoals ook
gebruikelijk is in de biologie: structuren die overduidelijk een functie vervullen kunnen niet
per toeval zijn ontstaan.
Een tweede element is Aristoteles’ idee van ‘natuurlijkheid’, van beweging bijvoorbeeld. Er
bestaan twee vormen van rechtlijnige beweging, opwaarts en neerwaarts. Van zware
lichamen is alleen de neerwaartse beweging de natuurlijke: hun streven is naar beneden
gericht. Door naar beneden te vallen komen ze als het ware thuis. Alle natuurlijke
bewegingen, in tegenstelling tot onnatuurlijke bewegingen, verlopen uit zichzelf en
herstellen de kosmische orde die op de een of ander manier verstoord was geraakt. De ware
toestand van de kosmos is een toestand zonder menselijk ingrijpen, zonder menselijke
willekeur.
Wat is voor Plato en Aristoteles de betekenis geweest van een zo sterk hiërarchisch causaal
kader voor de wetenschap?
Het belichaamde een mystieke schoonheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliadekloet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen