HC Octrooirecht
1. Octrooirecht
Introductie
Wat is een octrooi?
Octrooi of patent = exclusief recht op exploitatie
- Uitvinding
- Techniek; industriële toepasbaarheid
- Voortbrengsel of werkwijze
Uitvinder, aanvrager, houder
Wat is een octrooi, en verschilt dit van een patent? Nee, dit is hetzelfde.
We hebben een octrooiwet, dus vandaar dat octrooi vaker wordt gebruikt.
Het is een internationaal rechtsgebied. Met zo een octrooi krijg je een
exclusief recht op exploitatie. Je uitvinding kan je beschermen met een
octrooi. Je bent als enige bevoegd tot bepaalde handelingen ten aanzien
van die uitvinding. Het gaat om iets nieuws:
Uitvinding
Techniek, industriële toepasbaarheid
Voortbrengsel of werkwijze: het kan dus ook een nieuwe werkwijze
zijn
Uitvinder, aanvrager, houder, meerdere uitvinders kunnen samenwerken.
Met de uitvinding op zich heb je geen octrooirecht, deze moet je
aanvragen bij een instantie. Indien dit wordt goedgekeurd krijg je een
octrooi of patent verleend. Dit recht op aanvragen kan je overdragen,
bijvoorbeeld aan je werkgever. Zodat iemand anders dan de uitvinder de
houder kan worden van het octrooi.
Hoe verkrijgt men een octrooi?
Octrooi wordt aangevraagd en verleend
- Verlenende instantie = octrooibureau
- Aanvrager = houder, opposant
Publiek- en civielrechtelijke aspecten (heel soms: ook strafrecht)
Er is een verlenende instantie, een Europees octrooibureau, die
beoordelen aanvragen waar aanvragers uitleggen wat zij hebben gedaan
en waarom ze daar een octrooi op aanvragen. Als het onderzoek is
afgerond wordt een octrooi verleend. Er kunnen derden zijn die bezwaar
willen maken omdat zij bijvoorbeeld last denken te krijgen van zo een
octrooi. Nieuwheid is een essentiële voorwaarde. Er wordt dus primair
gekeken of iets nieuw is. Vervolgens wordt dit gepubliceerd. Vanaf dat
moment kunnen concurrenten of derden in het octrooiregister kijken en
zien dat er een aanvraag gaande is. Alleen zeggen ik heb er last van is
geen argument, je kan bijvoorbeeld wel betogen waarom het niet nieuw is.
Je kan een octrooi krijgen op iets wat bijvoorbeeld al tien jaar geheim is
gehouden. Zolang het publiek hier geen kennis van heeft kunnen nemen.
Het is van overheidswege ingesteld, het octrooibureau. Er zijn publieks- en
,civielrechtelijke aspecten. Je moet bij de civiele rechter klagen dat er
inbreuk wordt gemaakt op jouw recht. Het kan ook strafrechtelijk, maar dit
gebeurt zelden.
Een beperkt monopolie
Wat levert een octrooi de houder op?
Exclusief recht toepassen uitvinding (verbodsrecht)
- Octrooihouder zelf of licentienemer(s)
Voorbehouden handelingen
- Vervaardingen, gebruiken, in het verkeer brengen etc.
Beperkt in tijd: maximaal 20 jaar
Beperkt in plaats: territorialiteit
Je kan een exclusieve positie op de markt claimen en anderen verbieden
bepaalde handelingen te verrichten. Je kan ook licenties verlenen, ofwel:
toestemming tegen betaling. Je kan verbieden dat anderen een product
van jouw uitvinding vervaardigen, in het verkeer brengen, etc. Dat recht is
beperkt, zowel in tijd (er is een einddatum), als in plaats (je hebt een
octrooi voor een bepaald territoir). Je kan het octrooi alleen in die landen
inzetten. De termijn gaat lopen als je de aanvraag indient. De termijn van
20 jaar is dan niet altijd heel lang. Het is namelijk ook niet altijd per se de
periode waarin je jouw uitvinding kan benutten.
Wat staat daar tegenover?
• Kosten verlening en instandhouding (jaarlijkse takse)
• Openbaarmaking van de uitvinding
• Vrijgeven van de uitvinding na afloop van het octrooi
Je moet betalen voor de verlengingsprocedure elk jaar dat je jouw octrooi
in stand wil houden. Na tien jaar zou je kunnen besluiten dat jouw octrooi
niet succesvol genoeg is en dat je dan bijvoorbeeld stopt met betaling. Op
een gegeven moment in de procedure wordt jouw uitvinding gepubliceerd.
Je krijgt exclusief recht in ruil voor openbaarmaking van dit idee. Na 20
jaar maximaal wordt het voor iedereen toepasbaar. Dat is het gevolg van
de termijn, maar het is ook een prijs die de uitvinder betaalt voor het
octrooieren van zijn uitvinding. Je kan niet voor alles een octrooi krijgen.
Belangrijk is dat wat jij hebt ontworpen nieuw, innovatief (het moet niet
voor de hand liggen) en industrieel toepasbaar is (nuttige uitvindingen
willen we belonen). Een beperking die hiermee samenhangt is dat het om
technische uitvindingen moet gaan. Er zijn uitzonderingen die om anderen
redenen zijn uitgesloten, zoals wanneer het ethisch niet verantwoord is.
Een belangrijk aspect van octrooirecht is dat wanneer je het hebt
gekregen, je een bijzondere en exclusieve positie hebt, maar deze is niet
onaantastbaar. Als een concurrent last heeft van jouw octrooi, kan je zelf
onderzoeken of de uitvinding wel zo nieuw en innovatief was. Een
eenmaal verleend octrooi is niet onaantastbaar. Een deel van de
procedure kan opnieuw worden gedaan en leiden tot het vernietigen van
een octrooi.
,Voorwaarden voor verlening van een octrooi
Beperkingen van het onderwerp octrooi
- Voorwaarden: nieuw, inventief, industrieel toepasbaar
- Technische vindingen
(maar niet alle technische vindingen zijn octrooieerbaar)
Nietigheid kan door derde worden gevorderd
Een verleend octrooi is niet absoluut
Beperkingen/uitzonderingen op uitoefening van het recht
- Gebruikt ‘in of voor zijn bedrijf’ verbieden
- Dwanglicentie
- Onderzoeksexceptie, apothekersvrijstelling
- Schepen, luchtvaartuigen, farmer’s privilege
Je kan particulieren niet dwarszitten met je octrooi. De octrooihouder kan
niet zeggen dat particulieren iets niet mag doen. In en rond een bedrijf
mag dit wel. Je kan als octrooirechthouder niet besluiten dat jouw
uitvinding niet mag worden gebruikt, als dan bijvoorbeeld de halve wereld
om komt (dwanglicentie). Andere uitzonderingen zijn de
onderzoeksexceptie en apothekersvrijstelling. Voor die 20 jaar moet je al
wetenschappelijk onderzoek kunnen hebben gedaan. Als farmaceut heb je
een exclusieve positie, maar er zijn situaties waarin geen passend
geneesmiddel op de markt kan worden gezet. Andere excepties zijn
schepen, luchtvaartuigen en farmer’s privilege. Op schepen kan je iets
meer doen dan op land, omdat schepen de hele wereld over gaan. Je kan
octrooirecht vestigen, niet op plantenrassen, maar wel op aanverwante
delen van de techniek. Je kan niet verbieden dat zaad wordt gebruikt voor
een volgende oogst.
Een verleend octrooi is niet onaantastbaar
Desgevorderd beoordeelt rechter de geldigheid
- Nieuwe beoordeling van (bijna) alle vereisten
- Proactief (clearing the way)
Of reactie op handhaving
- Reconventie in inbreukprocedure
In NL: exclusief in Den Haag
Dit is exclusief belegd in Den Haag. De gedachte achter deze exclusieve
positie is dat het vrij veel kennis van techniek vergt om deze zaken te
kunnen behandelen. Je kan beoordeling van het octrooi opnieuw laten
doen, niet alles wordt dan opnieuw gedaan maar de materiële aspecten in
ieder geval. Je kan het ook proactief doen (clearing the way). In Nederland
kan je gewoon de markt op met je product, en kijken wat de
octrooirechthouder doet. Je kan ook als reconventie nietigheid van een
octrooi vorderen.
Het eerste octrooi: NL1
Naar octrooien verwijs je met nummers. Bij juristen worden vaak eerst
twee nummers gebruikt, en dan de laatste drie nummers van een octrooi
(bijv. NL531). Octrooi nr. 8 geeft tekeningen erbij. De klasse zegt iets over
de techniek waarop een octrooi ziet. De tijden worden erbij gezet zodat je
, kan zien wie een verzoek eerder heeft ingediend. De datum van
openbaarmaking ligt na de datum van aanvraag. De dagtekening is de
datum waarop de octrooi geldig is wordt geworden. Je kan als
buitenlandse partij in Nederland een octrooi aanvragen en andersom. De
juridische term voor claims zijn conclusies.
Geschiedenis octrooirecht
Vroeger, nu, straks
Octrooiwetten zijn er al heel lang. De eerste contouren van wat we nu
kennen kan je terug traceren naar ongeveer 1450. De Venetiaanse
republiek was een handelsnatie, die gaven rechten uit voor unieke
posities, voor uitvindingen werden eerst in 1450, en vanaf 1475 octrooien
verleend. Die gaven 10 jaar exclusiviteit. In Frankrijk werd vanaf 1555
publicatie van de uitvinding noodzakelijk. Dit gebeurde na afloop van het
octrooi. Dit is later naar voren geschoven. In Frankrijk was er een
registratieoctrooi. Als je dan zei dat je iets had uitgevonden kreeg je een
octrooi, maar werd geen onderzoek gedaan naar hetgeen er al was. Dit
werd een sans garantie du gouvernment genoemd. In Engeland was een
vergelijkbare beweging gaande. Een goed omschreven deel van de
economie werd aan vrienden van machthebbers gegund. Dit ontwikkelde
naar specifieke mensen die iets hadden betekend voor de economie. In
1624 werd de Statute of Monopolies ingevoerd. In de 18e eeuw werd een
beschrijving van de uitvinding vereist. In Nederland waren het vooral
exclusieve posities voor handelaren. Aanvankelijk had dit alleen betekenis
in economisch verkeer. We hebben een aantal wetten uit Frankrijk
overgenomen, zoals de Octrooiwet uit 1817. Dit was geen daverend
succes. In 1869 is deze afgeschaft omdat in de praktijk niet veel gebruik
werd gemaakt van de mogelijkheid om techniek te beschermen. Wat
belangrijker was, was dat Nederland in die tijd geen ver ontwikkelde
industrie was. Daardoor werden wij door andere landen geconfronteerd
met octrooirechten die ons in de weg zaten. Wij beschermden niemand. In
Nederland heeft een industriële revolutie plaatsgevonden. Nederland werd
gezien als bandietenstaat. Andere landen hadden ook een bijzondere
positie voor zichzelf bedacht. Uiteindelijk waren alleen Nederland en
bepaalde balkanstaten de plekken zonder octrooirechten. De roep om een
Nederlandse octrooirecht werd steeds groter. Er werd druk uitgeoefend op
Nederland om mee te doen met andere landen om bescherming van de
industrie mogelijk te maken. Jaren daarvoor was dit tot discussie gekomen
in de kamer.
Eerste octrooiwetten
Van privilege naar recht
Venetiaanse Republiek
- Vanaf 1450, 1474
- 10 jaar exclusiviteit
Frankrijk; Henri II
- 1555; publicatie (na afloop octrooi)
- Registratie, geen onderzoek: breveté SGDG (Sans garantie du
gouvernement)