Samenvatting
Samenvatting Formeel Strafrecht K2
- Instelling
- Juridische Hogeschool (JHS)
samenvatting van alle belangrijke literatuur
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Literatuur FormeelStrafrecht
Week 1
Hoofdstuk 1: Algemene inleiding (wat is strafrecht)
1.2 Strafrecht: begripsvorming
1.2.1 Materieel en formeel strafrecht
Het Nederlandse strafrecht kan worden onderverdeeld in materieel en formeel strafrecht. Het
materiele strafrecht ziet met name op de vraag welke menselijke gedraging(en) strafbaar zijn
en welke sancties op het plegen van een bepaald strafbaar gesteld gedrag dienen te volgen.
Het formele strafrecht bevat voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke procedure
dient plaats te vinden. We noemen dit formele strafrecht ook wel strafprocesrecht.
Het materiele strafrecht regelt dus, kort gezegd, welk gedrag strafbaar is in Nederland, terwijl
het formele strafrecht regelt hoe de strafprocedure in Nederland wordt gevoerd.
1.2.2 Commuun en bijzonder strafrecht
De belangrijkste bronnen zijn het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van
Strafvordering. In het Wetboek van Strafrecht treffen we voornamelijk materiele bepalingen
aan (wat is strafbaar en welke sancties kunnen worden opgelegd). Het Wetboek van
Strafvordering bevat daarentegen uitsluitend bepalingen van formeel strafrechtelijke aard
(het strafprocesrecht).
De wetgever heeft ook ervoor gekozen om strafrechtelijke bepalingen die over heel
specifieke onderwerpen gaan, in aparte wetten op te nemen. Dit noemen we het bijzonder
strafrecht.
1.2.3 Wat is strafrecht?
Het strafrecht bestaat uit formele en materiele bepalingen. Deze bepalingen staan
opgenomen in het commune en bijzondere strafrecht.
1.3 Doel van het Nederlandse strafrecht: handhaving door middel van leedtoevoeging
Het doel van het strafrecht is kort gezegd het door middel van sancties handhaven van
normen die uit strafrechtelijke bepalingen voortvloeien. Het strafrecht houdt zich niet bezig
met herstel van een rechtstoestand door middel van ongedaanmaking of schadevergoeding.
Het strafrecht houdt zich uitsluitend bezig met handhaving. Deze handhaving is gericht op
het afdwingen van normconform gedrag. Het strafrecht is niet normstellend, maar
sanctioneert enkel gedrag dat in strijd is met bepaalde rechtsnormen.
1.3.1 Handhaving van rechtsnomen
Slechts gedragingen die in strijd zijn met rechtsnormen kunnen in beginsel tot strafbaar feit
verworden. Het gaat dan om het bestraffen van gedrag dat niet in overeenstemming is met
de geldende rechtsnorm.
Overtredingen van rechtsnormen verworden tot strafbare feiten doordat ze worden
opgeschreven in het Wetboek van Strafrecht of worden opgenomen in een strafbepaling in
andere wetgeving en doordat wij negatieve consequenties verbinden aan de schending van
die rechtsnomen.
Schending rechtsnorm + geschreven reactie in het Wetboek van Strafrecht of in
andere strafbepaling = strafbaar feit
,1.3.2 Strafrechttheorieën
Strafrecht betreft dus het opzettelijk leed toebrengen aan een ander door middel van straf,
indien deze persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit.
Verschillende soorten theorieën over leedtoevoeging:
- De vergeldingstheorie
De vergeldingstheorie gaat uit van de gedachte dat de overheid wraak moet nemen op
degene die onrecht pleegde. Wie onrecht is aangedaan, mag dit zelf vergelden, en wel
met hetzelfde onrecht. De vergeldingstheorie is een absolute straftheorie. De absolute
straftheorie houdt in dat de straf zijn grondslag vindt in het misdrijf (het onrecht moet
worden hersteld)
- De preventietheorie
De gedachte dat met het straffen van personen wordt voorkomen dat anderen strafbare
feiten zullen plegen. Deze preventietheorie kan worden onderverdeeld in generale
preventie en speciale preventie.
- Generale preventie
De aanhangers van deze theorie willen dat anderen dan de misdadiger zien wat er
gebeurt als je een strafbaar feit pleegt. Ze leren als het ware van het feit dat iemand
anders wordt gestraft en vertonen langer niet dergelijk gedrag.
- Speciale preventie
De aanhangers van deze theorie beogen met het opleggen van een straf de misdadiger
zelf ervan te weerhouden in de toekomst misdaden te gaan plegen. Na een opgelegde
straf trekt een persoon lering uit zijn gedrag en wil hij niet nog een keer een misdaad
plegen.
Het strafrecht werkt bij speciale preventie op drie wijzen:
- Afschrikking voor de dader
- Verbetering in het gedrag van de dader
- De samenleving gaat erop vooruit nu de dader tijdelijk uit de samenleving is verwijderd
De preventietheorie is een relatieve straftheorie. Met relatieve straftheorie wordt bedoeld dat
de straf een bepaald doel beoogt in plaats van enkel vergelding.
1.3.3 Geweldsmonopolie bij de overheid: het voorkomen van eigenrichting
Een van de belangrijkste functies van het strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde
wraak. We willen niet dat mensen voor eigen rechter spelen. Het geweldsmonopolie ligt bij
de overheid. Alleen zij mag geweld op burgers uitoefenen.
1.3.4 De ultimum remedium- gedachte
Ultimum remedium is in het Latijns voor laatste oplossing. Het strafrecht bestaat vanuit de
gedachte dat het pas moet worden toegepast als er geen redelijke alternatieve oplossingen
kunnen worden toegepast.
In Nederland kennen wij het principe dat de overheid, voordat zij het strafrecht toepast,
verplicht is om te proberen andere middelen in te zetten tegen de burger.
,1.4 Het legaliteitsbeginsel
Iedere overheidshandelen dient te berusten op een wettelijk grondslag. Het
legaliteitsbeginsel heeft vijf nadere betekenissen:
- Geen strafbaar feit zonder wet
Slechts gedragingen die wettelijk strafbaar zijn gesteld, kunnen door de rechter worden
bestraft
- Geen straf zonder wet
Een burger mag niet worden veroordeeld wanneer zijn gedrag niet onder een bepaalde
wettelijke strafbepaling valt. Ook houdt het in dat in beginsel de rechter alleen maar
sancties mag opleggen die de wet aan het strafbare feit verbindt.
- Geen terugwerkende kracht
Gedragingen kunnen een burger nooit met terugwerkende kracht strafrechtelijk worden
verweten. Een burger kan slechts worden veroordeeld voor een handeling die in strijd is
met een wet die op dat moment al in werking is getreden.
- Geen analogische redeneringen
De overheid mag slechts gedragingen bestraffen die letterlijk in de wet staan. Dit maakt
dat de burger weet welk gedrag wel en welk gedrag niet wordt getolereerd.
- Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex-certa)
Als een bepaalde gedraging schriftelijk in de wet strafbaar is gesteld, dan moet zij ook
duidelijk genoeg worden omschreven.
, Hoofdstuk 7: Inleiding en hoofdrolspelers in het strafprocesrecht
7.2.1 Gematigd accusatoire procesvoering
We onderscheiden twee typen strafprocesstelsels, te weten het accusatoir proces en het
inquisitoir proces. Een accusatoir proces kenmerkt zich door de strijd tussen twee
gelijkwaardige partijen ten overstaan van een rechter die zich passief opstelt; hij luistert naar
de partijen, maar gaat niet zelf op zoek naar bewijsmiddelen of verweren. Dit type
procesvoering doet sterk denken aan een civiele procedure waarin twee partijen de rechter
proberen te overtuigen. Een inquisitoir proces kenmerkt zich door een rechter die zich actief
bezighoudt met waarheidsvinding, bijvoorbeeld door vragen aan de verdachte of de getuige
te stellen.
7.2.3 Bronnen van het Nederlands strafprocesrecht
In de grondwet is in artikel 107 bepaald dat strafvordering in een apart wetboek dient te
worden geregeld. Deze wet, die de meeste regels met betrekking tot het strafprocesrecht
bevat, is wel een bijzondere wet.
De belangrijkste bronnen van strafprocesrecht zijn dus wetten (in formele zin). Het
strafprocesrecht is in Nederland voor een belangrijk deel bepaald in het Wetboek van
Strafvordering. Daarnaast dienen we ook rekening te houden met internationale verdragen
omdat deze in hogere rang staan dan wetten in formele zin (artikel 93 en 94 Grondwet).
Andere bronnen zijn de rechtspraak, beleidsregels, richtlijnen en aanwijzingen.
7.3.4 Het Openbaar Ministerie en de officier van justitie
De officier van justitie is de persoon die namens de maatschappij optreedt als eisende partij
in het strafproces. De officier van justitie maakt onderdeel uit van het Openbaar Ministerie. In
het Nederlandse strafprocesrecht neemt het Openbaar Ministerie een belangrijke rol in.
De taken van het Openbaar Ministerie
Volgens de wet (artikel 124 Wet RO) heeft het Openbaar Ministerie de volgende taken:
- Handhaving van de strafrechtelijke orde
- De opsporing van strafbare feiten
- Het (niet) vervolgen van strafbare feiten
- Het uitvaardigen van een strafbeschikking
- Het verstrekken van de rechterlijke beslissingen aan het ministerie van Justitie en
Veiligheid met het oog op de executie van opgelegde rechterlijke beslissingen
Uit de bovenstaande taken kunnen we de volgende monopolieposities van het OM
onderscheiden:
- Slechts het OM kan vervolgen vervolgingsmonopolie
- Slechts het OM kan bepalen of er wordt vervolgd opportuniteitsbeginsel
- Het OM zorgt ervoor dat het ministerie van Justitie en Veiligheid een sanctie ten uitvoer
kan leggen
7.3.5 Politie (ambtenaren)
De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke
handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
Volgens artikel 7 Politiewet 2012 mag de politie geweld gebruiken wanneer de situatie
daarom vraagt (geweldsmonopolie). Daarbij is het belangrijk om te letten op het
proportionaliteits- en subsidiariteitsbeginsel. Het is van belang dat geweld pas toegepast
wordt, als dat niet kan worden voorkomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper seymaberber24. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen