Geschiedenis deelcontext 1, Steden en burgers in de Lage Landen 1050-1700
Paragraaf 1, De opkomst van de stedelijke burgerij (1050-1302)
Kenmerkende aspecten:
De opkomst van de handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarische-urbane samenleving
De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Een agrarische-urbane samenleving
In de periode 1050-1300 veranderde de samenleving in de Nederlanden ingrijpend.
Nederland en een deel van België werden bestuurd op een feodale wijze. Een leenheer
verdeelde zijn grond onder leenmannen. De leenman zorgde voor bescherming, in ruil voor
verleende de bewoners diensten aan deze leenman.
Het huidige Nederland was in de 10e eeuw dunbevolkt en nauwelijks verstedelijkt. In de 11e
eeuw kwam hier verandering in: de landbouw werd productiever:
1. Mensen begonnen steeds meer land te bebouwen.
2. Het drieslagstelsel.
3. Nieuwe technieken om de grond te bewerken; zoals een betere ploeg, en ossen
werden vervangen voor paarden.
De hogere productie in de landbouw maakte bevolkingsgroei mogelijk. Niet iedereen hoefde
meer op het land te werken, dus sommige mensen konden zich gaan specialiseren in bijv.
werktuigen, voedsel of kleding. Dit konden ze ruilen voor voedsel en zo herleefde de handel.
Gevolgen van deze opbloeiende handel:
1. Toename in verstedelijking. De handel vond plaats op bepaalde plekken, zoals
kruispunten van wegen of rivieren, waar rijke bestuurders, ambachtslieden en
handelaren elkaar ontmoeten. Steeds vaker gingen ze hier ook wonen. Zo
ontstonden nieuwe steden of gingen oude steden weer in de bloei.
2. Er was behoefte aan geld als ruilmiddel. Zo kwam een monetaire economie
(economie waar mensen geld gebruiken om mee te handelen) tot ontwikkeling. Er
ontstond een agrarische-urbane samenleving (een maatschappijvorm waarin de
meeste mensen werkzaam zijn in de landbouw, maar waar ook steden zijn, waarin
veel mensen hun brood verdienen als ambachtsman of handelaar) (de opkomst van
handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarische-urbane
samenleving).
Het succes van steden
De opkomst van steden zorgde voor politieke veranderingen. Om hun economische en
politieke belangen te beschermen, probeerden stedelingen stadsrechten te krijgen van de
lokale vorst. Dit hield bijv. in dat ze zelf hun rechtspraak mochten regelen en ze mochten een
verdedigingsmuur rond de stad bouwen. Vorsten zagen voordeel in verlenen van
stadsrechten, omdat ze in de ruil hiervoor belasting en militaire steun van de stad kregen.
Burgers/poorters= inwoners van deze nieuwe steden vormden de burgerij.
De burgerij had bepaalde voorrechten en voor toelating tot de burgerij moesten
nieuwkomers betalen. Mensen die van het platteland naar de steden kwamen brachten
nieuw kapitaal en nieuwe kennis mee, waardoor steden zich konden blijven ontwikkelen en
, specialiseren (de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van
steden).
De opkomst van steden zorgde ook voor economische veranderingen. Een stad met
stadsrechten had bijvoorbeeld ook een marktrecht. Kooplieden kwamen hiernaartoe maar
ook boeren van het omringende plattenland kwamen hierheen om hun overschotten te
verkopen. Grote steden kregen hierdoor een belangrijke marktfunctie voor het omliggende
verzorgingsgebied (gebied rondom een stad waardoor die stad een economische functie
heeft).
Vlaanderen ontwikkelde zich vanaf de 11e eeuw tot een van de meeste verstedelijkte
gebieden van Europa.
Het was geen deel van het Romeinse Rijk maar het viel onder het Franse Rijk. Tot eind van
1300 was het economisch zwaartepunt van deze regio de stad Atrecht. Atrecht werd de
hoofdstad van een bisdom (kerkprovincie). De aanwezigheid van de bisschop en zijn hele
hofhouding zorgde voor veel werkgelegenheid vraag naar luxeproducten steeg.
De omgeving om Atrecht was een hele productieve landbouw en men was gespecialiseerd in
de schapenhouderij centrale plaats in de lakennijverheid (laken= wollen stof)
Politieke spanningen
Door deze succesvolle handel ontstonden binnen de burgerij grote sociale verschillen. Rijke
kooplieden verdeelden deze bestuursfuncties onder elkaar en gingen zich scheiden van
andere inwoners uit de stad. Ze vormden zo een nieuwe sociale klasse: de patriciërs.
Door net als de ambachtslieden gilden te vormen konden ze hun positie nog verder
versterken. De adel zag hierdoor zijn macht verminderen. De kooplieden gingen steeds meer
bepalen over de werkomstandigheden van de ambachtslieden, de prijzen van de
grondstoffen & hoogte van de lonen.
Aan het einde van de 13e eeuw ontstonden hierdoor steeds meer conflicten binnen steden.
De ambachtslieden kwamen uiteindelijk in opstand tegen de patriciërs Franse koning
stuurde leger naar Vlaanderen om patriciërs bij te staan en orde te herstellen
ambachtslieden en boeren bewapende zich 1302 Guldensportenslag Vlamingen
versloegen het Franse leger.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper piendohmen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.
