Macronutriënten
- voedingstoffen in grote hoeveelheid (koolhydraten, vette, eiwitten)
Micronutriënten
-voedingstoffen in kleine hoeveelheden (mineralen, vitamines, spoorelementen)
Richtlijnen goede voeding algemeen advies schijf van 5
- 200 gram groeten en fruit, dagelijks - Dagelijks groenten en fruit
-90 gram bruin brood, volkoren of andere graan, - Zuivel , dagelijks
- 15 ongezouten noten, dagelijks -Gezonde smeer en bereidingsvetten
- 3 thee, dagelijks -wekelijks Max 500 gram vlees
- zuivel, dagelijks -Vis, vette vis wekelijks
- peulvruchten, dagelijks - Voldoende volkoren bruin brood, dagelijks
-1x vis, vette vis, per week - plantaardige eiwit bronnen
-Drink kraanwater, groene thee, gefilterde koffie
- Geraffineerde graan door volkoren graan -eet uit elk vak de aanbevolen hoeveelheid
- Ongefilterd door gefilterd koffie
- Boter, harde margarine, bak/braad vet door zachte margarine, vloeibaar vet, plant
- Beperk rood vlees, vooral bewerkt
-Min mogelijk suikerdranken
-1 glas alcohol per dag
- Max 6 gram keukenzout per dag
- Geen supplementen, behalve speciale groepen
De 5 groepen
- groenten en fruit
- aardappelen, brood, rijst, pasta, peulvruchten
- zuivel, vlees, vis, vervangers,
- bak, braad en frituurproducten, olie, halvarine
- water
Vervangers
- veganisten
- ijzer te kort, eiwit, vitamine B1, B12
-peulvruchten, tabletten, spinazie combi met sinaasappelsap (C zorgt beter ijzer opnamen)
-lactose intolerantie
- soja melk, kaas
- vitamine te kort
- ziekte aan maag, darm, lever, galblaas, alvleesklier (eten niet goed opgenomen) /medicijnen
Spijsverteringskanaal
- stelsel buizen en lichaamsholte, contact met buitenwereld
- mond, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, endeldarm, anus (onverteerd eten
Mechanisme van de spijsvertering
- mond (fijngemalen) slokdarm ( spieren keel en slokdarm) ritmische samentrekking
Chemie van spijsvertering
- afgebroken door enzymen, afgescheiden door klieren, mond tot endeldarm
- darm bacteriën, darm flora, helpt afbraak voedingsstoffen
, - eiwit, ontleed tot bouwsteen
- koolhydraten, gesplitst in monosacharide, naar lever omgezet glycogeen naar cellen
-vet, gesplitst in vetzuren en glycerine, verbrand als energie bron of opgeslagen al weefsel
Gefaciliteerde diffusie
- proces waarbij moleculen verplaatsen door vloeistofwant met hulp van transporteiwitten op
vloeistofwant., functioneren als drager die het molecuul door wanden van cel in en uit helpen
Antioxidanten
- vangen vrije radicalen (agressieve stoffen schaden aan cellen en weefsels), herstel of voorkomen
schade van oxidanten, voorkomen kanker en hart- en vaatziekte
Elektrolyten balans
- voedingstoffen of chemicaliën via eten
- regelen hartslag, samentrekking van spieren, calcium, magnesium, kalium, natrium, chloride
- verlaat lichaam door bewegen, zeten, plassen
- lichaamsvocht, water verplaatsing door aantrekking elektrolyten, deeltjes continu in beweging
- in en uit de cellen, bloedbaan, voorzien zuurstof, verwijderen afvalstoffen
- verstoring evenwicht, te kort door meer uit dan erin komt ruimte tussen cellen en bloedbaan
- te hoog natrium, kan alleen bij slechte nier of hart functie, bloeddruk neemt toe
Vochtbalans
- te hoog vochtopnamen, hyponatremie
- 2/3 van lichaam is vocht, 1.5/2 L nodig, vrouwen 52-55%, mannen 60%
Acidose en alkalose
- verstoring door afwijking zuurbase evenwicht
- acidose, bloed zuur, daling pH van bloed -alkalose, bloed bases, stijging pH van bloed
Botgezondheid
- Calcium bekendst vitamine D en K, fosfor, magnesium, fluoride: essenscheel sterke botten
Spoorelementen
- ijzer 15 gram, zink 9 gram, fluoride 3 gram
Voedingsvezels
- trekken water aan (ontlasting zachter),
-stimuleert darmperistaltiek ( ontlasting volume toename),
- voorkomt aambeien ( passagesnelheid verhoogt),
-verlaagt hart en vaatziekten ( belemmering absorptie van cholesterol),
-oplosbare vezels zorgen bij vertering voor korte-keten-vetzuren (remmen LDL cholesterol),
- verlagen diabetes 2 (vertragen vertering glucose, remmen bloed opnamen
Hydrolyse
- reactie die polysacharide splitst in monosacharide en sacharose in glucose en fractose
gluconeogenese
- vorming van glucose uit eiwitten en vetten onder invloed van het hormoon cortisol
pdcaas
-behoefde 9 essentiële aminozuren, berekenen eiwit kwaliteit basis van chemische score van
aminozuurscore voor veteerbaarheid ven eiwitten