Bijlage 2: Psychische functies/psychiatrisch
onderzoek
A. Uiterlijk/contact:
- Lichamelijke kenmerken: littekens, leeftijd, lichaamshouding, onder-/overgewicht
- Zelfverzorging: verwaarloosd/extreem verzorgd, oogcontact, handdruk,
gelaatsuitdrukking, mimiek
- Eerste indruk: bv. angstig, verward, uitgeput, somber
B. Cognitieve functies: betrekking op het denken
Bewustzijn: een toestand van besef van zichzelf en van de omgeving. De mate waarin
prikkels doordringen tot de persoon.
- Helderheid:
somnolentie: de persoon doezelt af en toe weg, maar geeft wel adequaat
antwoord bij krachtig aanspreken
subcoma: de persoon reageert alleen nog op pijnprikkels
coma: de persoon reageert niet meer op pijnprikkels
bewustzijnsvernauwing: een beperking van hetgeen waar de persoon nog
besef van heeft. De persoon is volledig geconcentreerd op een bepaalde ervaring
en is afgesloten voor prikkels van buitenaf.
Verhoogd bewustzijn: alle prikkels dringen door (manie, angst, drugs)
- Aandacht/concentratie: het vermogen de aandacht op iets nieuws te richten en
de aandacht te behouden. Denk hierbij aan normaal/ongestoord, verhoogde
waakzaamheid/aandacht (angstige mensen), verhoogd afleidbaar.
- Oriëntatie: tijd/plaats/persoon (TPP), intact/gedesoriënteerd, (on)gestoord
- Waarneming:
Pseudohallucinaties: “net alsof” ervaringen
Hallucinaties: een waarneming zonder dat er een observeerbaar object is, de
ervaring is 100% echt. Deze kunnen voorkomen op de gebieden: zicht, gehoor,
tastzin, reuk en smaak.
Zelfwaarneming kan verschillend voorkomen: normaal/ongestoord,
depersonalisatie: een gevoel van zelfvervreemding, het gevoel niet echt zichzelf
te zijn, derealisatie: een gevoel van vervreemding van de omgeving, alsof de
omgeving niet echt is.
- Denken bestaat uit 3 delen: vorm, inhoud en geheugen
De vorm kan versneld/vertraagd, samenhangend (coherent) en
onsamenhangend (incoherent) zijn.
Obsessies: ideeën of voorstellingen die zich als dwingend en storend in het
normale bewustzijn voordoen, maar worden als ik-vreemd (egodystoon)
ervaren.
Waangedachten: oncorrigeerbare foutieve overtuigingen
- paranoïde waan: overtuiging dat je wordt achtervolgd/vergiftigd/benadeeld
- grootheidswaan: overtuiging dat je buitengewoon belangrijk bent
- Hypochondere waan: overtuiging dat je ernstig ziek bent
- betrekkingswaan, ontrouw/jaloerziewaan
- Erotomaan: overtuiging dat iemand met een hoge status/bekend persoon
verliefd op je is
, Het geheugen heeft betrekking op korte/lange termijn. Interprenting: registeren
van informatie. Reproductie: oproepen van informatie. Confabulaties: feiten en
gebeurtenissen verzinnen om gaten in het geheugen op te vullen.
C. Affectieve functies: betrekking op het voelen
- Stemming:
Normofoor: normale stemming
Dysfoor: sombere stemming, depressiviteit
Eufoor: extreem opgewekte stemming
- Gevoelens: 4 B’s (bang, boos, bedroefd, blij), angst, wanhoop, radeloosheid,
verdriet, suïcidale gevoelens, neerslachtigheid, kwaadheid
- Affect: de mate waarin iemand zijn gevoelens uitdrukt (huilen, lachen, mimiek,
spraak).
Passend affect/adequaat modulerend: manier van uiten komt overeen met
het daadwerkelijke gevoel/stemming van iemand
Vlak affect: gevoelsarmoede (bijvoorbeeld. depressie)
Levendig affect: bij manische toestandsbeelden
- Ziektebesef: besef te leiden aan een psychische stoornis. Ziekte-inzicht: mate
van besef en noodzaak tot hulp
D. Conatieve functies: betrekking op het handelen
- Motoriek kan vertraagd (psychomotore remming) of versneld (psychomotore
onrust, hyperactiviteit) zijn.
- Motivatie en gedrag kunnen ook verschillende vormen hebben:
expansief/opdringerig,
initiatiefverlies/passiviteit,
stoornissen in de impulscontrole/middelengebruik/verslaving,
dwanghandelingen
- Suïcidaliteit: zelfdoding, suïcidale gedachten, suïcidale plannen
4 fasen van suïcidaliteit: gedachten, plannen, voorbereiden en uitvoeren.
, Psychische aandoeningen
Gezondheid: een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden, en niet
slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.
Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van
sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven.
6 dimensies van positieve gezondheid
Er is wel kritiek op dit model:
- Zwak onderbouwd
- De 6 pijlers overlappen elkaar
- Gezondheid en gedrag worden niet onderscheiden
Psychische klachten:
- Problemen in het psychisch functioneren van mensen. Problematisch: het
functioneren van mensen wordt erdoor belemmerd, of het gedrag brengt mensen
in moeilijkheden.
- Er zijn veel algemene klachten, zoals slecht slapen, veel piekeren, stress die men
niet goed kan hanteren, onzekerheid en faalangstigheid.
- Psychische aandoeningen hebben invloed op alle terreinen van het leven. Denk
aan school/werk, lichamelijke klachten en sociale relaties.
