Sociale psychologie Hoofdstuk 1: Inleiding op de sociale psychologie
Jonestown: Leider van The Peoples Temple Jim Jones.
- Van oorsprong een organisatie gericht op mindere bedeelden en mensen die
maatschappelijk verstoten zijn. Doelstelling van de organisatie een veilige haven
vormen van iedereen ongeacht afkomst, uiterlijk, levenspad etc.
- The Peoples Temple gemeenschap migreert in 1977 naar Guyana en bouwt in de
jungle een zelfvoorzienend dorp. Na een bezoek van een Amerikaans raadslid Leo
Ryan in 1978 plegen ruim 900 mensen in opdracht van Jim Jones zelfmoord.
Hoe heeft dit kunnen gebeuren (Jonestown)?
1. Charisma Jim Jones
2. Persoonlijkheid van mensen die zich aangetrokken voelden tot The People’s Temple.
3. Religieuze aard van de People’s Temple: Kritiekloos geloof in de sekteleider
4. Afzondering in een oerwoud van een vreemd land (isolement)
5. Geen anderen mensen in de buurt, behalve de andere bewoners van Jonestown
(Imitatie)
Hoe heeft dit kunnen gebeuren (Jonestown)?
1. Conformisme: Leven in angst, niet kunnen vluchten (overgeven aan een groep),
Milgram: Gescheiden leven van elkaar
2. Overtuiging: Charismatisch en Zichzelf de schuld geven
3. Zelfrechtvaardiging: Meest verontrustend, Cognitieve dissonantie
Wat is psychologie?
De wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu.
Wat is sociale psychologie?
De wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen
worden beïnvloed door de echte (werkelijke) of denkbeeldige aanwezigheid van anderen:
zoals ouders, vrienden, werkgevers, in feite de gehele situatie.
Wat is het doel van sociale psychologie?
Het identificeren van de universele eigenschappen van de menselijke natuur die ervoor
zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk van sociale klasse of
cultuur.
Sociale psychologie vergeleken met aanverwante disciplines:
1. Sociologie: Verschaft algemene wetten en theorieën over samenlevingen niet over
individuen
2. Sociale psychologie: onderzoek de psychologische processen die mensen met elkaar
gemeenschappelijk hebben de maken dat ze gevoelig zijn voor sociale invloed. Studie
naar gedachtes, gevoelens en gedragingen van mensen.
3. Persoonlijkheidspsychologie: Onderzoekt de kenmerken die maken dat individuen
uniek zijn en van elkaar verschillen
1
,De sociale psychologie en sociologie hebben beide belangstelling voor de manier waarop de
situatie en de bredere maatschappelijke omstandigheden ons gedrag beïnvloeden.
Sociaalpsychologen richten zich echter meer op de psychologische gesteldheid van
individuen die gen gevoelig maakt voor sociale invloeden. Terwijl de sociale psychologie en
de persoonlijkheidspsychologie beide de nadruk leggen op de psychologie van het individu,
heeft de sociale psychologie vooral als doel het analyseren en verklaren van psychologisme
processen die meeste mensen in de wereld gemeen hebben en die hen gevoelig maken voor
sociale invloeden.
Sociale psychologie: De kracht van de situatie
Wat is sociale invloed?
Het effect dat woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere mensen heeft op
onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag (Voorbeeld winkelen). Denkbeeldige
aanwezigheid zorgt ook al voor anticipatie, je staat ‘s ochtends voor de spiegel. Je kleed je
aan afhankelijk waar je naartoe gaat. Bijv. school of een begrafenis.
1. Accent op externe, situationele invloeden op het gedrag van mensen.
2. Werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van anderen
3. Interpretatie van de situatie:
- Mensen geven betekenis aan wat ze zien
- Mensen gaan zo efficiënt en pragmatisch mogelijk om met hun aandacht
(Quick and dirty)
- De waarnemingen van mensen worden gekleurd door hun motieven en
belangen.
4. Aanwezigheid of denkbeeldige aanwezigheid die invloed heeft op mij als persoon.
Wat is empirische methode?
Op waarnemingen en of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen.
Wat is een hypothese?
Een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
Wat is construct?
De manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren. Hoe
we ons in een bepaalde situatie gedragen wordt niet bepaald door de objectieve
omstandigheden, maar door de wijze waarop we deze omstandigheden waarnemen.
2
,Wat is determinant?
Bepalende factor in een ontwikkeling of toestand (gedachten, gevoelens en gedragingen)
Wat zijn individuele verschillen?
Die aspecten van de persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen.
Fundamentele menselijke behoeften
1. De behoefte aan positief zelfbeeld=> confirmation bias, opwaartse/neerwaartse
sociale vergelijking.
2. De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen
3. De behoefte om eerder gedrag te rechtvaardigen-> behoefte aan consistentie en
commitment
4. De behoefte aan controle (locus of control)
5. Andere motieven: Angst, belofte van liefde, goedkeuring en andere beloningen,
honger en dorst.
Sociale constructie van de werkelijkheid:
Werkelijkheid/situatie-> interpretatie-> gedrag-> werkelijkheid
Mensen maken een interpretatie van de werkelijkheid (stap 1). Hun gedrag is een reactie op
hun beeld van de situatie (stap 2). Met hun gedrag beïnvloeden ze de werkelijkheid weer
(stap 3).
Wat is een fundamentele attributiefout?
Neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door de rol van persoonlijke
eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van externe,
situationele factoren te onderschatten.
Bij het verklaren van andermans gedrag:
- Interne, persoonlijke factoren overschatten
- Externe, situationele factoren onderschatten
- Het ligt aan de persoon in plaats van de situatie.
Wat is attributie?
Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen.
Science of Persuasion: Robert Cialdini
1. Wederkerigheid (reciprocity)
2. Commitment en consistentie
3. Sociale bewijskracht (Social proof)
4. Schaarste (scarity)
5. Sympathie (liking)
6. Autoriteit (autorithy)
Wat is behaviorisme?
Stroming in de psychologie die de stelling verdedigt dat men om menselijk gedrag te kunnen
begrijpen, slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigde eigenschappen van de omgeving.
3
, Wanneer gedrag wordt gevolgd wordt door een beloning (zoals geld, aandacht lof of andere
voordelen) is de kans groot dat we daarmee doorgaan. Wanneer gedrag wordt gevolgd door
straf (zoals pijn, verlies of bos geschreeuw) is de kans groot dat het gedrag afneemt en
uiteindelijke eindigt.
Wat is de gestaltpsychologie?
Stroming in de psychologie die het belang benadrukt van het bestuderen van de persoonlijke
(subjectieve) manier waarop een object wordt waargenomen, in plaats van het bestuderen
van de manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object zijn
samengevoegd.
Wat is fenomenologie?
Filosofische methode die probeert door geestelijke intuïtieve beschouwing van de dingen,
niet door rationele kennis, de constitutie van de wereld in de geest en het wezen der dingen
te beschrijven.
Wat houdt een positief zelfbeeld in?
Evaluatie van mensen van hun eigenwaarde, dat wil zeggen: de mate waarin ze zichzelf
beschouwen als goed, competent en beschaafd.
Wat is sociale cognitie?
Hoe menen denken over zichzelf en de sociale wereld; specifieker: hoe mensen sociale
informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen en
beslissingen te nemen.
4