WERKGROEP 1 RECHT OP GEZONDHEIDSZORG. WET- EN REGELGEVING STELSEL ZORG
Sociaal grondrecht. Een van de verschillen tussen sociale grondrechten en klassieke grondrechten is hun
rechterlijke afdwingbaarheid (‘justiciability’).
Casus A: Recht op Gezondheidszorg: Centrale Raad van Beroep (8 september 2006)
Appellant in bedrijfsongeval, zwaar hoofdletsel opgelopen. Ernstig psychisch ziektebeeld ontwikkeld.
Appellant heeft hiertoe gesteld dat de oplegging van een eigen bijdrage aan verzekerden die ten gevolge van
een arbeidsongeval of een beroepsziekte medische zorg behoeven, in strijd is met Deel VI van de Europese Code
inzake Sociale Zekerheid van 16 april 1964. Achmea zegt geen rechtstreekse werking hebben.
1. Wie heeft er volgens u gelijk? Motiveer uw antwoord
Europese code: bescherming van sociale grondrechten. Hoge recht gaat voor lage recht. Internationale regeling
is niet een ieder verbindend. Kan recht ontlenen aan internationale verdragen. Kan er als burger alleen wat
mee als ze rechtstreeks werken. Dat jij als burger er rechten en plichten aan kan ontlenen.
Sociale grondrechten: ‘soft’ hebben een instructiekarakter (geven instructies/ verplichtingen). Kunnen hard
worden als ze expliciet worden genoteerd.
De appellant, want de Europese code hoort hoger aangeslagen te worden dan nationale wet en regelgeving. In
dit geval. Er staat vermeld dat verpleging als direct gevolg van een arbeidsongeval vergoed hoort te worden en
in art 36 lid 2 dat er geen eigen bijdragen verlangt horen te worden.
2. Tot welk oordeel komt de Centrale Raad van Beroep (CRvB)?
Appellant heeft gewonnen. Achmea moet de juridische kosten van de appellant vergoeden. De Raad acht het
verzoek van appellant om schadevergoeding te weinig onderbouwd om hierover thans een oordeel te geven.
Achmea zal bij het nemen van een nieuw besluit op bezwaar tevens aandacht moeten besteden aan de vraag in
hoeverre er termen zijn om schade te vergoeden.
Beroepen op hoger recht. Als bestaan uit bepalingen die toe zien op sociale mensenrechten zelden vertoond. Is
aan de rechter om te bepalen. Rechter deed het wel, baanbrekend. Terughoudendheid bij sociale
grondrechten. Rechter bijzonder iets gedaan. Begin ontwikkeling van langzaam meer bescherm sociale rechten.
Een van de aller eerste keren dat rechter zei: we gaan toch rechtstreekse werking toekennen. Mensen kunnen
niet onmiddellijk zonder tussenkomst rechten en plichten aan ontlenen. Maar rechter vond dat dat wel het
geval was. Aan deze groep mensen kan je dat niet vragen eigen bijdrage.
* Zoek op wat (de juridische bevoegdheid van) de CRvB precies is.
De CRvB is 1 van de 3 hoogste bestuursrechters. De CRvB oordeelt in hoger beroep over geschillen op terrein:
1. sociale uitkeringen, bv werkloosheidsuitkeringen of aow; 2. sociale voorzieningen; 3. ambtenarenzaken.
* Neem vervolgens de volledige tekst van de uitspraak grondig door. Wat is het twistpunt tussen de partijen?
Wat is de essentie van de CRvB-analyse van het toepasselijke (inter)nationale recht?
Achmea vindt dat de Europese verdragen niet opgaan in individuele aanvragen en dat ze niet geldig zijn ivm art
121 ILO-verdag (international labour organisation). Artikel 121 laat ruimte over om een eigen bijdrage te
vragen. Dat komt overeen met de nationale wetgeving, het Bijdragebesluit.
* Nieuwenhuis; met name p. 401. Juridische betekenis van het begrip ‘rechtstreekse werking’
De rechtstreekse werking is een term uit het recht van de Europese Unie. Door deze werking kunnen
particulieren zich bij een beroep op een nationale of Europese rechterlijke instantie rechtstreeks op een
Europese rechtsregel beroepen, ongeacht het bestaan van regelgeving in het nationale recht.
1
,WERKGROEP 2 RECHTVAARDIGE VERDELING EN FRAMING
1. Deborah Stone: “many of the most profound political conflicts and strategic battles hinge on this seemingly
mundane problem of classification’? Betekenis?
Aan de basis van veel politieke vraagstukken/conflicten of strategische strijd het alledaagse probleem van
classificatie ligt. Voordat je iets eerlijk kan verdelen, moet je weten wat de verdeling is/ hoe classificeer je
mensen/ groepen? Je kan vanuit verschillende perspectieven naar een probleem kan kijken.
Problemen classificatie: gelijke behandeling voor iedereen of gelijke behandelingen voor gelijke groepen.
Policy paradox: door eerlijk te verdelen is er altijd iemand die vindt dat niet eerlijk/rechtvaardig verdeeld is.
Kernbegrip mundane: hoe je in allerdaagse praktijk vorm aan geeft, wie krijgt wat en hoe verdeel je dat? Gaat
om alledaagse classificatie. Niet zo zeer grootste politieke debatten. Is niet alles sturend in dagelijkse praktijk
“zorg moet rechtvaardiger”, “gelijke gevallen gelijk behandelen” glibberige ideologische slogans, geen houvast.
Glib slogans: uitspraken waar iedereen het wel mee eens is, maar niemand kan echt uitleggen wanneer er
sprake is van een gelijke verdeling.
1.2 toepassing voor verdelingsvraagstukken?
3 vragen die worden betrokken bij het maken van een verdeling:
1. Wie zijn de ontvangers en wat zijn de manieren om deze in te delen?
2. Wat wordt er verdeeld en wat zijn de manieren om deze te verdelen?
3. Wat zijn de sociale processen waardoor de verdeling wordt verdeeld?
Deze aspecten komen kijken bij VV, aangezien zorg en geld schaars zijn. Bij verdeling van schaars product moet
worden gekeken hoe dit kan worden verdeeld, dit wordt verdeeld obv verschillende criteria. Het is afhankelijk
van de tijd en moment waarop classificatie wordt gemaakt: bv medisch noodzakelijke zorg moet worden
verdeeld, maar wat is medisch noodzakelijke zorg.
2. Formuleer een stelling over de gewenste vorm van rechtvaardige verdeling in de zorg.
Voorbeeld stelling: Mensen met een gezonde leefstijl moeten voorrang krijgen op orgaandonatie
Voordelen Nadelen
- Gezond gedrag wordt beloond - Operationalisatie is lastig, wat is gezonde leefstijl
- Motivatie voor gezond gedrag - Weinig menswaardigheid
- Hoger nut, de kans op slagen - Geen gelijke toegang tot zorg
stijgt ook wanneer iemand - Arbeidsintensief om mee te nemen
gezonder is voor de - Achterliggende factoren ongezond gedrag niet mee genomen
transplantatie - Geen perspectief als je minder gezond leeft
- Behoefte verschil, ongezond meer behoefte nodig
Group based; groep meer toegeschreven kenmerken. Jongeren worden achtergesteld, dus achterstanden goed
maken. Bepaalde groep geboren en daardoor minder kansen (gender, etnische achtergrond, leeftijd lastiger)
Ranking systeem: groep beter gezien dan de ander, voor beloond worden
Value of the item: gezonde mensen nog langer leven voor zich. Meer productief zijn voor de samenleving.
Jongeren voorrang op ouderen, als jong bent heb je er meer aan.
Boundaries of the item: Fair innings protocol; wat is eerlijk?
Membership: collectiviteitskorting, lid van de groep en dus korting krijgen.
Competition: als eerste bij huisarts, als eerste zorg toekennen
Rank based. Mensen IC werken, eerder vaccineren (grotere status door grotere risico, front linie, gunfactor).
Preventie en zorg
Preventie en zorg vervullen zo een belangrijke rol in de samenleving, niet alleen in het voorkomen en genezen
van ziekten en het zorgen voor zieken, maar ook als bron van maatschappelijke baten. Preventie en zorg zijn
voor de samenleving dan ook niet alleen een kostenpost als wel een investeringspost (Post et al 2010: 6).
2
,3. Maakt het uit of we gezondheidszorg als een kostenpost of als een investeringspost interpreteren (framen)?
Wat voor consequenties zou deze vorm van reframing (van kosten naar investeren) kunnen hebben voor de
verdeling van zorg? Actoren of groepen minder enthousiast kunnen zijn over deze vorm van reframing?
Framing is een krachtige beïnvloedingstechniek die wordt gebruik om een boodschap te voorzien van de
gewenste toon. Het doel van framing is om onze mening over een onderwerp te beïnvloeden in de gewenste
richting. Framing vaak toegepast in de politiek en in marketing- en reclame-uitingen.
-> Woorden die je gebruikt maakt uit. Echt consequenties. Manier hoe je naar kijkt stuurt je ook naar richting.
Positief
- Op lange termijn investering winstgevend kan zijn. Meer bereid om in bepaalde aspecten te
investeren omdat op lange termijn voordelig is en niet per direct afwijzen omdat het nu veel geld kost.
- Als je als kosten ziet is begrip veel negatiever. Geen weggegooid geld, maar investering
- Meer geïnvesteerd; meer werkgelegenheid; meer welvaart.
- Als je gezondheid ziet als iets waar je in kan investeren en zich terug betaalt, sneller geld naartoe
Negatief
- Meer geld in de zorg dan kan je niet ergens anders in steken ten kosten van andere posten
Door het ene te doen loop je (de opbrengsten van) het andere mis, opportuniteitskosten
- Staat winst in verhouding tot de investering.
- Sommige dingen zijn wel kosten. Betaalt zich niet terug in geldopbrengst. Geen extra productiviteit
maar wel om andere redenen belangrijk: kwaliteit van leven vergroot zonder dat dit zich terug betaalt.
- Er zijn ziektes of beperkingen waar niet geldt hoeveel meer je er in stopt hoeveel je er uit krijgt.
Oudere gepensioneerden, nog 5 jaar ouder, nog 5 jaar langer in verzorgingshuis, arbeidsproductiviteit
zal niet toenemen. Ernstig chronisch zieken. Mensen verstandelijke beperking.
4. Uitgaande van deze redeneerwijze (opportuniteitskosten), welke verdeling van geld zou dan, in theorie,
optimaal zijn? Welke informatie is nodig om deze optimale inzet van middelen ook in de praktijk te brengen?
Verdeling obv van welke sector het meest effectief is (welke marginaal het meest opbrengt met in achtneming
van opportuniteitskosten), krijgt het meeste geld. De opportuniteitskosten is de niet gerealiseerde opbrengst
van het beste niet gekozen alternatief. Om te kijken naar de kosten die de VWS kan gebruiken, is het belangrijk
om een rationele keuze te maken en alle afgewogen mogelijkheden mee te nemen.
Gebruik maken van nut berekening. Kijken naar maximum marginale nut. Belangrijk om te wat nut is. Verstaan
we onder opbrengst gezondheid, als we kijken wat oplevert tov de kosten?
We weten veel over geneesmiddelenonderzoek maar gehandicaptenzorg of langdurige zorg is nut minder goed
te meten. QALY kunnen wel onder zelfde soort ziekte worden gebruikt: cardio of neuro disease is niet gelijk, je
meet appels met peren. Beter om binnen dezelfde type ziekte te kijken binnen kwaliteit van leven.
QALYs, hoeveel mag het kosten per persoon bij een bepaalde aandoening, wat is eerlijke verdeling van geld?
WERKGROEP 3 ONDERZOEK VOOR BELEID: WERKEN MET DE VTV
VTV 2014: Vier maatschappelijke opgaven voor de toekomstige volksgezondheid zijn in deze verkenning
centraal komen te staan: 1. Iedereen zo lang mogelijk gezond houden en zieken zo snel mogelijk beter maken. 2.
Kwetsbare mensen ondersteunen en maatschappelijke participatie bevorderen. 3. Autonomie en keuzevrijheid
van de burger stimuleren. 4. De zorg betaalbaar houden. Visies op beleid
1. Volgens Van Egmond e.a. (2007) kan bij de VTV de relatie tussen kennis en beleid niet goed geduid worden
vanuit een zuiver rationeel perspectief. Welke fenomenen spelen volgens de auteurs een rol bij de VTV en zijn
niet goed te verklaren vanuit een rationeel perspectief op beleid?
Rationeel houdt in dat harde feiten worden geleverd in voorbereidingsfase beleidsvorming en beleid daarop
wordt gebaseerd. Echter is er ook een backstage. VTV wordt gemaakt door wetenschappers en beleidsmakers.
3
, - Frontstage: wetenschappelijke kennis gepresenteerd als volledig objectief, zuiver rationeel.
Het is een voornamelijk frontstage presentatie van de rol van het kennisinstrument VTV in beleid
VTV objectieve wetenschappelijke kennis aanleveren aan het ministerie van VWS. Zij nemen dit dan
over en maken op basis van de problemen beleid
- Backstage: Op de achtergrond maakt VWS keuzes met VTV, er zijn intensieve, informele contacten
nodig om de formele positie te handhaven, backstage coördinatieprocessen. Veel samenwerking, veel
belangen die spelen.
Beleidsmakers kennen ook hun: geconstrueerde werkelijkheid, verborgen agenda’s, uiteenlopende
belangen, impliciete vooroordelen en politieke overtuigingen
Backstage wordt het proces gecoördineerd. Veel contact tussen VTV en VWS.
Manier waarop front stage gepresenteerd wordt mate van subjectiviteit, is gekleurd. Naar buiten toe
wordt het rationele beeld in stand gehouden terwijl het achter de schermen meer verweven is.
Rol van de wetenschap in besluitvorming
- Wetenschap speelt zelden nog een doorslaggevende rol in de beleidscyclus. Wetenschap is maar één
actor binnen het beleidsproces en meerdere actoren/factoren spelen een rol bij beleidsvorming.
Besluitvorming politieke strijd tussen verschillende actoren met uiteenlopende belangen
- Kammen: Kennis voor beleidsmakers slechts een bron voor oplossingen naast; ervaringskennis,
belangenafwegingen en politiek inzicht.
1.2. Op welke wijze nuanceren de auteurs het dominante rationele beeld van de rol van wetenschap in beleid als
‘speaking truth to power’?
Speaking truth to power: Kom op voor wat juist is en vertel de leidinggevende wat er is. De waarheid spreken
tegen de macht, een uitdrukking voor het moedig confronteren van een autoriteit, het uitroepen van onrecht op
hun hoede en het eisen van verandering.
> Binnen het rationele model zal de wetenschap de rol hebben om beleidsmaker op de objectieve feiten te wijzen
Echter bij maken beleid is er niet één centrale actor aan te wijzen met doorslaggevende beslissingsmacht
Verschillende wetenschappen en belanghebbenden die niet altijd overeenstemming kunnen krijgen met elkaar
Wetenschap is niet waardevrij. Er wordt verwacht dat onderzoekers objectieve kennis aanleveren en dat die
dan gebruikt worden. Maar de kennis op zicht blijkt al niet objectief te zijn. De keuze voor een bepaalde
gezondheidsmaat heeft al normatieve complicaties (Hollander). Door wijze presenteren ontstaat normativiteit
Directeur Ouderenbond: welke maat kiezen? Sterfte per jaar of verloren levensverwachting? Zijn geen neutrale
maten. Sterfte per jaar: weegt zwaarder oudere mensen. Verloren levensverwachting: weegt zwaarder jongeren
De VTV kan verschillende inzichten met zich meebrengen, het heeft te maken met welke factoren worden
geclusterd en naar voren worden gebracht binnen het model, het eerste college.
2. Bij welke fasen van de beleidscyclus probeert de VTV aan te sluiten?
7 fasen van de beleidscyclus
1. Agendering van het probleem
Het probleem op de kaart zetten + terugkoppeling evaluatie/nieuw probleem
2. Beleidsformulering Aanleveren van onderbouwende stukken om beleid aan te passen of te ontwikkelen
3. Beleidsbepaling. De VTV heeft bijgedragen aan standaardisatie van gegevens op gebied van prevalentie
en incidentie van ziekten. Daarnaast heeft de VTV bijgedragen aan de integratie van wetenschappelijke
gegevens in samengestelde gezondheidsmaten → Samenwerking verschillende disciplines.
4. Besluitvorming (niet bij betrokken)
5. Uitvoering van beleid (niet bij betrokken)
6. Beleidsevaluatie: De VTV fungeert als evaluatie-instrument van gevoerd beleid
7. Terugkoppeling: De VTV fungeert als evaluatie-instrument van gevoerd beleid
4