Dit Is Amsterdam
Samenvatting Januari 2022
,HC 1: Identiteit en de geschiedenis van Amsterdam
Wouter van Elburg
10 januari 2022
Identiteit van een stad = het eigen karakter van de stad. Kan opgedeeld worden in zes thema’s:
Materieel erfgoed:
1. Gebouwd erfgoed; grachten, architectuur
2. Musea en kunst; rijksmuseum, stedelijk museum, graffiti, street-art
3. Populaire cultuur; FEBO, coffeeshops, fietsen, dagmarkten, housemuziek.
Immaterieel erfgoed:
1. Taal; mokums, straattaal
2. Media; André Hazes, Ciske de Rat, Amsterdamned
3. Tradities; gaypride, koningsdag, keti koti, hartjesdag
Verdrijving van identiteit komt door:
Verandering van mode
Veranderende bevolkingssamenstelling
Mondialisering
Amsterdam is in de 16e eeuw uitgebreid met de grachtengordels. Deze werden in delen aangelegd, die
werden de vier uitleggen genoemd.
Amsterdamse woonhuizen
17e-eeuwse huizen
= vrij zeldzaam, er was toentertijd een regelmatige verkaveling en een hoge mate van standaardisering.
- Het exterieur: trapgevels waren de mode, materiaal was baksteen, veel kruiskozijnen met kleine
ruitjes omdat men toen nog geen grote ramen kon produceren.
- Het interieur: een voorhuis om mensen te ontvangen, spiltrappen, slapen in bedsteden,
balkenplafonds, kamers hadden géén specifieke functie
18e-eeuwse huizen
= voor de rijke elite, Nederland kreeg internationaal een kleinere rol
- Het exterieur: verschillende soorten geveltypen zoals klok, hals en lijst, schuiframen met
roedenverdeling, materiaal werd gevarieerd met bijvoorbeeld natuurstenen decoratie.
- Het interieur: huizen werden langer gebouwd voor meer ruimte (pijpenlades), een voor- en
achterhuis voor meer licht in de woning, statige trappen en versieringen, stucplafonds, specifieke
functies per kamer.
De grachtengordel van Amsterdam lijkt een oude binnenstad met veel geschiedenis, maar in feite zijn
veel panden vrij nieuw of herbouwd in de oude stijl in de 20e en 21e eeuw. Dat geeft wel aan dat er
bewustzijn bestaat over het belang van de historie.
Woonomstandigheden
De omstandigheden in de woonhuizen van Amsterdam waren in de 18 e en 19e eeuw erbarmelijk.
Mensen waren arm en vanuit de overheid waren weinig regelementen om verbeteringen in te voeren.
Er was een rijke elite die de dienst uit maakte, maar die keken weinig om naar de armen. Huizen
waren doorgaans van hout en stadsbranden kwamen regelmatig voor.
, Dit bereikte een punt waarop de situatie onhoudbaar was. De stad was overvol en mensen leefden
opgepropt in kamerwoningen met weinig licht, geen stromend water en slechte voorzieningen. Tot de
overheid actie ondernam in vorm van de Woningwet.
Woningwet (1901): bevatte standaardeisen voor nieuwe woonhuizen en zorgde bijvoorbeeld voor de
aanvraag van vergunningen.
Dit haalde eerst weinig uit omdat huurbazen weinig deden aan de maatregelen. In navolging werden
daarom controleurs op straat gestuurd om de wet af te dwingen. De grachtengordel ziet er nu dus mooi
uit, maar de omstandigheden zijn altijd slecht geweest.
Conclusie: Identiteit is niet statisch en eenduidig. Het valt altijd te bekritiseren, discussiëren en te
veranderen.