Samenvatting
Samenvatting COMPLETE EXAMENSTOF GES HAVO
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
dit is een complete samenvatting voor het havo examen geschiedenis
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 55.1 Europese expansie
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld.
Europese expansie vanaf de 15e eeuw. (Portugal en Spanje)
Redenen voor Europese expansie:
- Handel in oa specerijen
- Veroveren groot rijk
- Verspreiding christendom
- Nieuwsgierig en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores koloniseren de rijken van Azteken en de Inca’s.
Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes
- Indianen worden gekerstend
- Indianen worden gedwongen tot arbeid
Protest tegen slechte behandeling van de Indianen. Gevolg hiervan is het ontstaan van
de transatlantische slavenhandel: import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de
driehoekshandel.
5.2 Renaissance en humanisme
Noord-Italiaanse stadstaten worden onafhankelijk. Noord-Italië groeit uit tot rijkste
gebied van Europa.
Nieuw mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
memento mori (gedenk te sterven) - carpe diem (pluk de dag)
Renaissance: nieuwe belangstelling (=wedergeboorte) voor klassieke erfgoed.
Humanisten:
- Kritische denkhouding
- Universele mens bv. Leonardo da Vinci
Humanisten gingen teksten van de Grieken en Romeinen terug naar oorspronkelijke
versies brengen.
,Er ontstond door de humanisten een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. Men ging
proberen de wereld te verklaren op een rationele manier.
Verovering Constantinopel: geleerden vluchtten op een rationele manier.
5.3 Kerkhervorming
Toenemende kritiek op de geestelijkheid: streven naar wereldlijke macht van de paus.
Inquisitie is een kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en
veroordeelt.
Door de uitvinding van de drukpers kon de kritiek sneller worden verspreid. Een gevolg
hiervan is het begin van de kerkhervorming (reformatie).
Humanisten vonden dat de kerk met bijgeloof, rijkdom en macht bezig was ipv met het
geloof. De bijbel was volgens hun de basis van het geloof.
Katholiek:
- Paus is de leider
- Geestelijken nodig voor ambten in organisatie
Protestant:
- Geen aparte leider
- Geestelijken zijn niet nodig omdat de ambten worden vervuld door leken
- Bijbel is het ware geloof
- Bestaat uit calvinisme en lutheranisme
Luther:
- Alleen door oprecht te geloven naar de hemel
- Grootste kritiek: aflatenhandel (handel in tickets naar de hemel)
- ‘Wiens geloof, diens gebed’
Calvijn:
- Predestinatie: god heeft je lot van te voren al bepaald of je naar de hemel kan
of niet
- Gelovige mag zelf zijn of haar geloof bepalen. Het volk mag in opstand komen als
ze onderdrukt wordt door de vorst.
, Erasmus:
- Hij ontdekte fouten in bijbelvertalingen en had kritiek op de kerk. Doel: zuiver
christendom door bijbelstudie.
Gevolg van kerkhervorming:
- Godsdienstoorlogen door wiens gebied diens gebed. (Paus wilde dat iedereen
katholiek was)
- 1555: Vrede van Ausburg: vorsten mogen zelf bepalen of hun gebied katholiek of
protestants is.
5.4 Nederlandse opstand
Bourgondische hertogen proberen Nederlanden te centraliseren. Veel verzet van steden
omdat zij hun privileges kwijt raakten.
De Nederlanden:
- Politiek:
- 17 gewesten met eigen regels en wetten
- Stadhouder aan het hoofd van een gewest
- Cultuur:
- Toenemende invloed van Calvinisme
Onvrede door beleid Karel V en zijn zoon Filips II:
- Centralisatiepolitiek
- Inquisitie: vervolging protestanten
Beeldenstorm is een uitbarsting van de onvrede onder de bevolking. Filips II roept de
Hertog van Alva op om orde op zaken te stellen:
- Raad van beroerten (leger)
- Tiende penning
Willem van Oranje wordt de leider van de Nederlandse opstand 1568-1648
(tachtigjarige oorlog):
- Inname Den Briel in 1572 is de eerste overwinning van de opstandelingen.
- Spaanse Furie: Spanjaarden krijgen geen loon meer en gaan Vlaamse
handelssteden plunderen.
Gevolg:
- Pacificatie van Gent: de opstandige gewesten Holland en Zeeland sluiten
weer vrede met de andere gewesten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pipklomp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen