Samenvatting
Samenvatting Grondslagen van het recht
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Alle stof voor het tentamen van het vak Grondslagen van het recht uit het studiejaar 2020/2021
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Grondslagen van het recht – SamenvattingHoofdstuk 1 - Wat is de betekenis en de functie van het recht?
Wat zijn rechtsregels?
In dagelijks leven zijn we aan recht onderworpen, bewust of onbewust rechtsregels met duidelijke
functies
- Verschaffen informatie duidelijk welke rechten en plichten iemand heeft
- Maken duidelijk hoe je je hoort te gedragen en wat we mogen verwachten van anderen
- Laten zien hoe leven gestuurd wordt door rechtsregels
Wat zijn sociale regels?
Naast rechtsregels bepalen ook sociale regels het gedrag van mensen overlappen elkaar
- Algemeen aanvaarde regels in maatschappelijke verkeer
- Groepsregels
- Morele regels
- Regels van beroepsethiek
Hoe zit het rechtssysteem in elkaar?
Rechtssysteem stuurt en ordent samenleving en sociale leven 5 functies:
1. Het scheppen van sociale orde
2. Het bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting
3. Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers
4. Het bewerkstelligen van zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen in de
samenleving
5. Het kanaliseren van sociale verandering
Ter verwezenlijking van de doelstellingen van het rechtssysteem overheid heeft verschillende
organen met verschillende functies
- Overheid heeft belangrijkste taak bij realiseren van de doelstellingen
wetgeving, bestuur en rechtspraak
Verschillende soorten functies van het realiseren van bovenstaande doelstellingen
- Wetgeving: vaststellen van algemene regels wetgevende macht
- Bestuur: overheid stelt overheidsorganen in die regels uitvoeren, toepassen of op naleving
ervan toezien uitvoerende macht
- Rechtspraak: rechter is orgaan dat oordeelt of er overtreding van rechtsregels heeft
plaatsgevonden rechterlijke macht
Welke verschillende soorten rechtsregels bestaan er?
Er kunnen allerlei soorten rechtsregel onderscheiden worden
- Gedragsnormen: rechtsregels die gedraging gebieden, toestaan of verbieden
- Sanctienorm: regel die aangeeft welke sanctie kan volgen op overtreding van gedragsnorm
Vaak aan elkaar gekoppeld, maar ook afzonderlijk
- Bevoegdheidsverlenende normen: staatsorganen krijgen bepaalde macht, bijvoorbeeld het
verrichten van bepaalde handelingen of het vaststellen daarvan
,Wat wordt verstaan onder de positiviteit, gelding en effectiviteit van het
recht?
- ‘Positief recht’: recht in bepaalde gemeenschap door mensen vastgesteld of erkend
- Ideale recht: recht dat men wenst of nastrevenswaardig vindt
Kunnen soms geheel, gedeeltelijk of niet samenvallen
Positieve rechtsregels hebben gelding/zijn verbindend
- Rechtsregels hebben op bepaalde tijd en plaats voor bepaalde groep personen een
aanspraak op gehoorzaamheid juridisch afdwingbaar
‘Effectiviteit van recht’: recht wordt in het algemeen daadwerkelijk gehoorzaamd dan wel
daadwerkelijk toegepast of gehandhaafd wordt
- Gedoogdbeleid: rechtsregels die niemand naleeft en de overheid laat bewust de
overtreding/nalatigheid toe
Welke twee betekenissen heeft ‘recht’?
In juridische spraakgebruik worden 2 betekenissen gebruikt
1. Objectieve recht: geheel van alle rechtsregels
2. Subjectieve recht: bevoegdheid of aanspraak toekomen aan een of meer personen
Subjectieve rechten berusten op objectieve recht
- Iemand heeft bevoegdheden, rechten en plichten, wanneer deze gebaseerd kunnen worden
op rechtsregels die behoren tot het objectieve recht.
De grondrechten specifieke groep subjectieve rechten met verschillende onderdelen
- Klassieke vrijheidsrechten: waarborgen vrije sfeer van het individu ten opzichte van de
overheid
- Sociale grondrechten: opdracht aan overheid om essentieel geachte doeleinden na te
streven.
Hoofdstuk 2 - Hoe wordt het recht ingedeeld?
Wat houdt codificatie in?
Een codificatie: poging alle rechtsregels op rechtsgebied op systematische wijze in wetboek op te
nemen
- Wetboek geeft overzicht en heeft verschillende functies
inzichtelijkheid wordt bevorderd
Onderlinge samenhang van rechtsregels komt naar voren
Einde maken aan regionale verschillen en bestrijdt rechtsonzekerheid
Recht wordt zo volledig en duidelijk mogelijk vastgelegd
Welke rechtsgebieden bestaan er?
Het nationale recht kan in drie rechtsgebieden worden onderscheiden privaatrecht, staats- en
bestuursrecht en strafrecht.
- Publiekrecht samen met strafrecht en staats- en bestuursrecht tegenover privaatrecht.
Onderscheidt in functionele rechtsgebieden heeft betrekking op bepaald thema en regelt
relaties tussen betrokkenen publiekelijk of prive
,Wat is het onderscheid tussen publiek- en privaatrecht?
De rechtsgebieden onderscheiden op verschillende manieren
- Privaatrecht regelt juridische relaties tussen burgers
- Publiekrecht regelt verhoudingen tussen overheidsorganen onderling en tussen
overheidsorganen en burgers
Een onderscheidend element tussen privaat- en publiekrecht is rechtsverhouding
- In het privaatrecht gekenmerkt doordat betrokkenen dit recht gebruiken om eigen belang
te behartigen betrokkenen gelijk
- In het publiekrecht treedt de overheid op ter behartiging van algemeen belang
gezagspositie ten opzichte van burger
Rol van rechter is verschillend
- In het privaatrecht ligt initiatief tot inschakeling van burgerlijke rechter bij partijen zelf +
partijen beslissen zelf om einde te maken aan gerechtelijke procedure
- In het publiekrecht heeft rechter actievere rol besluitvormingsproces door het bestuur
voorafgegaan
Wat zijn onderdelen van het publiekrecht?
Het staatsrecht bepaalt opbouw en inrichting van de staat
- Staatsrechtelijke regels: welke organen er zijn en met welke taken en bevoegdheden deze
hebben
Wetgevende bevoegdheden die aan nationale wetgever worden toegekend
Publiekrecht bevat rechtsregels die rechtsverhouding tussen bestuursorgaan en burger
regelen; het bestuursrecht
Bestuursrechtelijke regels: wat bestuursorgaan mag ten opzichte van de burger en wat
de rechten van de burger zijn tegenover het bestuursorgaan
Het staatsrecht bevat regels over wijze waarop onze staat is opgebouwd juridische basis voor
overheidsoptreden
- 3 hoofdfuncties: wetgeving, bestuur (allerlei niveaus) en rechtspraak (nationaal niveau)
- Het Statuut en de Grondwet zijn de belangrijkste staatsrechtelijke regelingen
Men maakt onderscheid tussen twee soorten grondrechten
- Klassieke grondrechten: rechten die de burgers sfeer garanderen waarbinnen overheid niet
zonder overtuigende en wettelijk omschreven rechtvaardiging kan en mag optreden
vrijheden en onthouden van staatsbemoeienis
- Sociale grondrechten: grondrechten die geen onthouding van staatsbemoeienis eisen, maar
juist vragen aan overheid om op te treden niet direct afdwingbaar
Er zijn eveneens verschillende internationale verdragen te vinden waarin grondrechten staan
Het bestuursrecht bevat rechtsregels voor overheidsorganen die belast zijn met de uitvoering en de
handhaving van rechtsregels (uitvoerende macht)
- Bestuursorganen nemen op basis van deze regels beslissingen die positie van individuele
burger kan raken
, De Algemene wet bestuursrecht heeft meeste algemene beginselen van behoorlijk bestuur
gecodificeerd overheid dient rekening te houden met positie van burger en weegt betrokken
belangen op juiste manier af
Het strafrecht: rechtsregels met daarin het strafbaar gesteld feit en bijbehorende sanctie
- Legaliteitsbeginsel: in de strafwet is aangegeven welk gedrag strafbaar is
- Het Wetboek van Strafrecht regelt hoe de strafprocedure dient te verlopen
Wat zijn onderdelen van het privaatrecht?
Het privaatrecht regelt rechtsverhoudingen tussen burgers onderling
- Rechtsverhouding is geheel van rechten en plichten tussen 2 of meer personen 2
kenmerken
Partijen zijn in beginsel gelijkwaardig
Partijen mogen juridische relatie zelf regelen binnen de grenzen die wet aangeeft
Het Burgerlijk Wetboek (BW) bevat belangrijkste en grootste stelsel van regelingen in het
privaatrecht en is onderverdeeld in 9 boeken
- Boek 1 van het BW gaat over personen- en familierecht
- Boek 2 van het BW gaat over rechtspersonen
- Boek 3 omvat het vermogensrecht in het algemeen
- Boek 4 omvat het erfrecht en geeft regels over de overgang van de nalatenschap
- Boek 5 behandelt de zakelijke rechten
- Boek 6 bevat het algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
- Boek 7 en 7a regelen de bijzondere overeenkomsten
- Boek 8 staan de onderwerpen verkeersmiddelen en het vervoer
- Boek 9 over het internationaal privaatrecht
Hoe worden rechtsregels ingedeeld?
Rechtsregels kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld
Het onderscheid tussen aanvullend en dwingend recht privaatrecht
- Dwingend recht: rechtsregels waarvan betrokkenen niet mogen afwijken
- Aanvullend recht: regels waar betrokkenen wel van mogen afwijken als partijen geen
onderlinge regeling hebben getroffen
Onderscheid tussen materieel en formeel recht
- Materieel (inhoudelijk) recht: rechten, plichten en bevoegdheden die aangeven welke
burgers op wie de regel betrekking heeft aan die regel kunnen ontlenen
Ziet op regels die aangeven welke rechten en plichten er zijn
- Formeel recht (procedureel recht): regels waarmee materiële rechten kunnen worden
gehandhaafd het procesrecht
ziet op regels die aangeven op welke manier men zijn recht kan halen bij de rechter
Onderscheid tussen nationaal en internationaal recht kunnen in elkaar overlopen
- Internationaal recht: rechtsregels die staten of internationale organisaties hebben
vastgesteld of die internationaal erkend zijn en aangeven hoe deze zich ten opzichte van
elkaar of tegenover hun onderdanen hebben te gedragen
- Nationaal recht: recht dat binnen nationale staten tot stand komt en gelding heeft
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisdelang. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen