Dit document bestaat uit handige informatie uit de literatuur , colleges en zelfstudievragen van het vak Geschiedenis van Opvoeding en Onderwijs. De informatie is onderverdeeld in overzichtelijke kopjes. Veel van de onderwerpen in dit document zijn in 2021 teruggekomen op het tentamen. Succes met s...
HANDIGE INFORMATIE VAN
GESCHIEDENIS
KINDERTIJD CIRCA 1500-1800 (vroegmoderne tijd) IN WEST-EUROPA:
EEN DEBAT
Een debat
Er is een debat gaande tussen de evolutionisten (1960-1987) versus de
revisionisten (1983-1995) wat betreft de oorsprong van de kindertijd.
Evolutionisten leggen de nadruk op een grote discontinuïteit; er zouden
grote veranderingen hebben plaatsgevonden na het jaar 1500. Volgens
Schama, Ariès, Shorter en Stone zou de kindertijd in deze periode
‘uitgevonden’ of ‘opgeleefd’ zijn. Ze zien allemaal een grote verandering,
discontinuïteit en evolutie. Ze baseerden zich op moralistische traktaten,
geschreven door bijvoorbeeld priesters.
Revisionisten baseerden zich op de wetenschap en legden de nadruk op
continuïteit. De kindertijd, de ouderliefde en de erkenning van het belang
van de opvoeding zagen zij al aanwezig rond 1500. Pollock en Dekker
baseren zich vooral op egodocumenten.
Evolutionisten
Philip Ariès, de eerste evolutionist, schreef in 1960 dat de kindertijd in de
17e eeuw ontdekt werd. Volgens hem ontstond in die tijd een aparte
kinderwereld op school met groeiende afstand tussen kind en volwassene,
omdat de kwetsbaarheid en vormbaarheid van het kind ontdekt waren. In
schilderijen is echter te zien dat al in de dertiende eeuw gezinsportretten
werden gemaakt, wat het belang van alle gezinsleden onderstreept. Een
argument van Ariès is dat kinderen vanaf de zeventiende eeuw op
schilderijen andere kleding aankregen, wat hun belangrijkere positie zou
aantonen. Echter gold dit alleen voor jongens, dus dit argument gaat niet
op. de kern van de kritiek op Ariès is dat de afwezigheid van de kindertijd
en het intieme gezinsleven voor de zeventiende eeuw niet is bewezen,
sterker nog, de áánwezigheid ervan hebben de revisionisten juist wél
bewezen.
Revisionisten
Revisionisten legden de nadruk op continuïteit inzake de kindertijd en de
ouder-kindrelatie. Pollock onderzocht egodocumenten en concludeerde dat
kindertijd en ouderliefde al vanaf 1500 aanwezig waren. Een kritiek op
revisionisten is dat zij bronnen gebruiken die vooral het leven van de
gegoede burgerij en de protestanten weerspiegelen. Revisionisten hebben
een aantal belangrijke ontdekkingen gedaan.
Een eerste belangrijke ontdekking van de revisionisten was de oorzaak van
de hoge zuigelingen- en kindersterfte. Evolutionisten meenden dat dit het
gevolg van een gebrek aan ouderliefde was, revisionisten bewezen dat de
,hoge kindersterfte werd veroorzaakt door een gebrek aan hygiëne en
armoede. Ten tweede hebben revisionisten aangetoond dat ouders wel
degelijk bezorgd en bedroefd waren bij het overlijden van een kind. Ten
derde ontdekten revisionisten dat ouders hun kinderen niet inzwachtelden
om ze te beperken, maar om ze te beschermen. Ten vierde stelden
evolutionisten dat ouders hun kinderen uit gemakzucht naar een voedster
brachten, maar revisionisten ontdekten dat dit vaak uit noodzaak gebeurde.
Slechts in noodsituaties werd in Nederland een min ingehuurd. Ten vijfde
stelden evolutionisten dat mensen als gevolg van een gebrek aan
ouderliefde hun kinderen afstonden, maar revisionisten ontdekten dat men
een kind alleen te vondeling legde wanneer dit echt niet anders kon. Tot
slot ontdekten revisionisten dat mildheid de regel was, in tegenstelling tot
het idee van evolutionisten dat ouders hun kinderen streng en hard straften.
Conclusie
Vanaf de achttiende eeuw was er in bronnen meer aandacht voor
persoonlijke uitingen en affectie jegens kinderen. Er worden simpelweg
meer woorden aan gewijd, er is niet een enorme verandering in gedrag
jegens kinderen opgetreden. De extreme standpunten van evolutionisten en
revisionisten zijn beide onhoudbaar. De evolutionisten hebben wel een punt
in de zin dat stimuli voor de moderne omgang met het kind meer aanwezig
waren vanaf de zestiende eeuw. De vrijemarkteconomie, de verstedelijking
van de bourgeoisie en de toenemende aandacht voor het kind door het
protestantisme en calvinisme hebben de modernisering van de omgang met
het kind bevorderd. Het kind werd wel degelijk belangrijker.
DE GOUDEN EEUW
Verloop
De Gouden Eeuw liep van ongeveer 1580-1750 en wordt zo genoemd omdat
de Republiek in deze eeuw vooruitliep op haar buurlanden op allerlei
gebieden. Er heerste relatieve religieuze vrijheid onder leiding van de
Gereformeerde kerk. Vergeleken met de rest van Europa heerste er in de
Republiek een hoge graat van urbanisatie. Op sociaaleconomisch gebied
waren de burgers van de Republiek relatief welvarend. De burgerlijke
mentaliteit was vrijheidslievend, onafhankelijk en individualistisch. Het
ontbreken van de adel is ook een structureel kenmerk van de Nederlandse
samenleving aan het begin van de moderne tijd. Rond het midden van de
achttiende eeuw verloor de Republiek haar bevoorrechte positie op vrijwel
alle gebieden, onder meer door een gebrek aan investeringen in de eigen
handelsactiviteit en een verwaarlozing van de nijverheid
Kenmerken
Alfabetisme - In 1650 kon ongeveer twee derde van de mannen en één
derde van de vrouwen in de Republiek lezen en schrijven. Dit kwam door de
burgerlijke vrijheid, die de voorspoedige groei van handel en nijverheid
creëerde. Om hierin succesvol te zijn, moest je enigszins kunnen lezen en
, schrijven. Hieruit ontstond het belang om kinderen minstens een paar jaar
naar school te laten gaan. Naast de handel stimuleerde ook de Reformatie
de geletterdheid; Protestanten hechten meer waarde aan lezen en schrijven,
zodat ze zelf de bijbel en catechismus kunnen lezen.
Tolerantie - In de Republiek heerste een min of meer volkomen vrijheid van
meningsuiting. De Gereformeerde kerk stelde zich soepel op in de
uitoefening van het toezicht op het religieuze en culturele leven. Dit was
dus de reden dat intellectuelen nogal eens uitweken naar de Republiek.
Huwelijkspatroon - In het West-Europese huwelijkspatroon was het
gebruikelijk dat men het ouderlijk huis verliet zodra men ging trouwen. Dit
kwam mede door het erfrecht en mede door het vroeg overlijden van
(groot)ouders. Huwelijken werden relatief laat gesloten en het
leeftijdsverschil was klein. De reden dat men zo laat trouwde was dat het
stel pas trouwde als het zelf een bedrijf kon starten. Economische stagnatie
en bevolkingsgroei leidden ertoe dat de mogelijkheid tot zelfstandige
vestiging in de achttiende eeuw terugliep, waardoor huwelijken (nog) later
gesloten werden. Gezinnen waren klein door de hoge sterfte en de late
huwelijksleeftijd. Gemiddeld kende een gezin twee a drie kinderen.
Ongeveer de helft van de geboren kinderen bereikte de leeftijd van achttien
jaar. In steden overleden meer kinderen dan op het platteland omdat het
drinkwater er slechter was en er was een hogere kans op infecties. Ook
spenen en het voeden van vast voedsel droegen bij aan een hogere
kindersterfte.
Jongeren mochten vrijwel altijd zelf hun partner kiezen in de Republiek. Een
ouderpaar was sterk door de hoge huwelijksleeftijd gekoppeld aan de
materiële onafhankelijkheid en zelfstandige vestiging. Individuele
partnerkeuze past daarbij. Over het algemeen huwde men endogaam; met
iemand van hetzelfde geloof, dezelfde stand en ongeveer dezelfde leeftijd.
Als je eenmaal getrouwd was kwam je hooguit onder je huwelijk uit door
overspel of kwaadwillige verlating, maar dit was hoogst uitzonderlijk.
Na het sluiten van een huwelijk werd de vrouw handelingsonbekwaam. Dit
betekent dat ze geen zakelijke contracten mag afsluiten; haar echtgenoot
vertegenwoordigt haar in de openbare wereld. Hij werd haar voogd en kon
vrijelijk bezitten over haar goederen.
HUMANISME (circa 1500)
Het humanisme is een intellectuele stroming binnen de renaissance, waarin
de nadruk ligt op de kenbaarheid van de wereld door de mens. Het
vijftiende- en zestiende-eeuwse Humanisme maakte deel uit van de
vernieuwingsbeweging van de Renaissance. De Renaissance was een brede
culturele hernieuwingsbeweging waarin de herleving van de klassieke
cultuur plaatsvond. De waardering voor de natuur en vooral van de mens is
prominent aanwezig.
Kenmerken
De mens - Het humanisme wordt gekenmerkt door een hoge waardering van
de mens (homo) en zijn mogelijkheden, met name kennisverwerving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fridema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
