Samenvatting
Samenvatting alle artikelen wg 1 t/m 6 (2022)
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Samenvatting alle artikelen wg 1 t/m 6 sanctierecht periode 3 (2022)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 104 pagina's
Voorbeeld 4 van de 104 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting WK 1 WG 1: Sanctiedoelen en straftheorieënLiteratuur:
W.H.A. Jonkers, ‘De strafrechtelijke straf: inhoud, grondslag, doeleinden’, in: Y. Buruma, 100
jaar strafrecht. Klassieke teksten van de twintigste eeuw, Amsterdam: Amsterdam University
Press 1999, p. 163-175. (via Canvas)
P.C. Vegter, Vormen van detentie (diss. KUN), Arnhem: Gouda Quint 1989, p. 158-171 (par.
6.3.3-6.3.4). (via Canvas)
G. Knigge, Het irrationele van de straf, Arnhem Gouda Quint 1988 (via Canvas).
F.W. Bleichrodt en P.C. Vegter, Sanctierecht (derde druk), Deventer: Kluwer 2016, p. 11-14
(paragraaf 1.5 Theoretische achtergronden). (via Canvas)
W.H.A. Jonkers, ‘De strafrechtelijke straf: inhoud, grondslag, doeleinden’, in: Y. Buruma,
100 jaar strafrecht. Klassieke teksten van de twintigste eeuw
Drie zaken onderscheiden:
1. Het materiële strafbegrip
2. Het formele strafbegrip inclusief de strafgrond
3. Strafdoeleinden
Het materiële strafbegrip
Materiële strafbegrip = de vraag bedoeld naar de meest algemene inhoud van de straf
; kan men omschrijven als een objectief kwaad dat normaliter ook subjectief als leed ervaren
wordt (Hugo de Groot’s ‘malum passionis)
--> kan variëren van een onvriendelijk, afkeurend gebaar of een zuiver verbale terechtwijzing t/m
levensontneming
Dat de straf een kwaad is, lijkt een voor de hand liggende, verifieerbare constatering.
--> belangrijk om dit niet te vergeten, want juist dit besef dwingt ertoe de toepassing van straf (met
name vrijheidsstraf) tot het uiterste te beperken en dat het strafkwaad nooit zwaarder mag zijn
dan in de gegeven omstandigheden strikt geboden is
; subsidiariteit: pas als andere sancties ontoereikend zijn
Nu moge iedere straf een ‘malum passionis’ zijn, maar niet ieder ‘malum passionis’ is ook een straf
--> iemand waarvan de echtgenoot overlijdt ondervindt ongetwijfeld een ‘malum passionis’, maar er
kan niet van straf worden gesproken
+ ook opzettelijk (bewust) toegebracht leed hoeft geen straf te zijn (tandarts)
+ intentioneel toegevoegd leed (leed om leed) hoeft ook geen straf te zijn (sadist)
--> Kennelijk moet er iets anders bijkomen, waardoor een ‘malum passionis’ tot straf gespecificeerd
wordt
; de vraag naar dit specificerend kenmerk is de vraag naar het formele strafbegrip
De strafgrond
Het leed veroorzakende kwaad gaat het karakter van straf aannemen, als het in verband staat met
een foutief (althans negatief gewaardeerd) doen of laten
--> dit verband is zo noodzakelijk dat gesproken moet worden van een fundamenteel en intrinsiek
verband
,Een kwaad wordt een strafkwaad, als het zijn oorsprong vindt in een handelswijze welke men
achterwege had moeten laten
; geldt niet alleen voor overheidsstraf, maar ook voor straf binnen andere intermenselijke sferen
Bijv.: duik nemen in ijskoude zee zonder training en flink verkouden worden; het is je eigen schuld,
maar als je bent gevallen of iemand wilde redden ligt het anders.
--> laat zien dat een bepaald euvel slechts dan als ‘straf’ te kwalificeren is, als het rechtstreeks
samenhangt met een doen of laten dat onjuist was.
Door de innerlijke samenhang van het strafkwaad en een verwijtbaar wangedrag (dat is de schuld)
ligt de straf in de sfeer van het ‘verdiend hebben’.
--> hetzelfde geldt voor de beloning
De onlosmakelijke samenhang tussen schuld en straf kan het meest adequaat geformuleerd worden
door de straf te definiëren als vergelding van schuld.
--> term ‘vergelding’ kan tot verwarring lijden
; vergelding heeft hier NIET dezelfde betekenis als die Kant en Hegel met de absolute
vergeldingstheorie eraan hechten
--> volgens deze theorie moet niet alleen ieder onrecht en iedere schuld vergolden worden, maar
ook de zwaarte van de vergelding moet in overeenstemming zijn met de schuld
; slechts door volledige vergelding kan de schuld ‘ausgeglichen’ worden
‘Vergelding’ wordt ook nog in een meer diffuse zin gebruikt; ‘iemand iets betaald zetten’ etc.
--> dit wordt ook gezien als een reactie op onrecht, maar ligt echter primair in de emotionele sfeer en
bekommert zich nauwelijks om enigerlei maat (want: maat houden is typisch rationeel)
; gaat allereerst/ exclusief om subjectieve genoegdoening voor het slachtoffer en/of diens
nabestaanden en niet om het hoog houden van een algemeen erkende, doch door het
onrecht aangetaste waarde
Met de karakterisering van straf als schuldvergelding, bedoelt Jonkers slechts tot uitdrukking te
brengen dat het kwaad van de straf als ‘straf’ enkel en alleen begrepen kan worden uit een daaraan
voorafgaand in vrijheid begaan delict.
--> vanwege dat delict heeft de dader straf ‘verdiend’
De straffer (schuldvergelder) zoekt geen genoegdoening voor zichzelf noch voor het (eventuele)
slachtoffer, maar onderstreept enkel de afkeurenswaardigheid van het betreffende wangedrag.
Dit alles zegt nog niks over de vraag of, wanneer en op welke wijze straffend (dat is vergeldend,
afkeurend) gereageerd moet worden.
--> in tegenstelling met de absolute vergeldingsleer.
Wanneer men ermee akkoord gaat, dat de straf in wezen vergelding van schuld is, dan kan men niet
zeggen dat deze vergelding een doel is dat de straffer kan beogen, maar ook terzijde kan stellen.
; straffen en vergelden zijn immers identieke begrippen
--> als gestraft wordt, wordt vergolden en de vergelding is niet iets dat er nog bij komt
Door de straf op te vatten als schuldvergelding wordt bovendien duidelijk, dat zonder schuld geen
straf mogelijk is. Straf zonder schuld is een contradictio in terminis, een logische absurditeit
,‘Geen straf zonder schuld’, maar niet worden omgekeerd naar ‘geen schuld zonder straf’; dat laatste
is als het ware de Kantiaanse vergeldingsleer.
--> er is vaak schuld die niet vergolden wordt en ook niet vergolden hoeft te worden.
; schuld mag onvergolden blijven en soms moet dit zelfs
De schuld moet worden beschouwd als de grondslag, het fundament van de straf.
--> door de schuld komt de straf in de legitieme sfeer; schuld vorm het legitimerend fundament van
straf
; door de schuld wordt de straf niet alleen gelegitimeerd, maar ook gelimiteerd; geen straf zwaarder
dan de schuld
Voor schuld is noodzakelijk dat het een gedraging betreft die duidelijk tegen de rechtsorde indruist
; objectief wederrechtelijk gedrag
+ dit gedrag moet subjectief verwijtbaar (en vermijdbaar) zijn (deze kan ontbreken als bijv. sprake is
van verontschuldigbare dwaling)
De strafdoeleinden
De schuld is wel een noodzakelijke, maar nog geen voldoende grond voor de straf
De vraag rijst: wanneer en in hoeverre mag schuld vergolden worden en wanneer en in hoeverre
mag dat niet en moet schuld dus onvergolden blijven?
--> raakt het terrein van de doeleinden van de straf en van de straf als instrument om die doeleinden
te realiseren
Wat de strafdoeleinden betreft geldt in ieder geval dat hetgeen men met de straf nastreeft legitiem
moet zijn en niet alleen legitiem op zichzelf, maar ook legitiem als strafdoel
--> voor de legitimiteit is het noodzakelijk dat het doel op enige manier betrekking heeft op
criminaliteitspreventie.
+ de straf dient ook een geschikt middel te zijn om dat doel te effectueren
--> cruciale probleem: d.m.v. straf kan een bepaald doel bereikt worden, maar diezelfde straf kan
tegelijkertijd averechts werken m.b.t. een ander doel
; zal afweging moeten maken waarbij wordt gekeken naar de rangorde van de doeleinden
Strafdoeleinden: afschrikking, gedragsbeïnvloeding, conflictoplossing, kanalisering van
wraakbehoefte etc.
Interim-rapport Commissie-Vermogens-straffen vat doeleinden als volgt samen:
Een zodanige beïnvloeding van menselijk gedrag, dat wordt bevorderd dat dit
overeenkomstig de rechtsregels verloopt; binnen dit doel kan een onderscheid worden
gemaakt tussen beïnvloeding van het gedrag van de delinquent en die van het gedrag van
anderen;
Het wegnemen van de onrust en de onvrede die door het delict in de samenleving zal
ontstaan (conflictoplossing)
--> wat laatstgenoemd doel betreft wordt opgemerkt dat met name Hulsman deze conflictoplossing
als strafdoel primair ziet als de oplossing van het conflict, ontstaan tussen de delinquent en de
gelaedeerde (incl. allen die zich met hem identificeren)
; dit doel neemt echter in het strafrecht niet zo’n predominante plaats in als Hulsman eraan schijnt
toe te kennen
, --> in het strafrecht prevaleren bovenindividuele (generale) doeleinden en gaat het primair om
normhandhaving en niet om herstel van materiële of immateriële schade
Om strafdoeleinden in een juist perspectief te zien moeten ze worden beschouwd vanuit een drietal
niveaus:
1. Het niveau van de strafbedreiger (i.c. de wetgever)
2. Dat van de straftoepasser (i.c. de rechterlijke macht)
3. En dat van de strafuitvoerder (i.c. de uitvoerende macht)
--> het niveau van de strafuitvoerder verwijst naar dat van de straftoepasser en deze weer naar dat
van de strafbedreiger
; het ‘lagere’ niveau moet steeds de doeleinden van het ‘hogere’ niveau in acht nemen
Strafdoeleinden op legislatief niveau
Wetgever stelt bepaalde feiten strafbaar
; enerzijds kent de wetgever aan bepaalde uitvoerende en rechterlijke organen de bevoegdheid toe
tegen concrete, door de wetgever omschreven feiten strafrechtelijk te reageren
; anderzijds richt de wetgever zich ook tot de justitiabelen zelf
‘Geen straf zonder schuld’ geldt hier ook; alleen gedragingen die objectief onbehoorlijk zijn, mogen
strafbaar gesteld worden
--> impliceert niet dat ieder onbehoorlijk gedrag strafbaar gesteld moet (of mag) worden
‘Geen straf zwaarder dan de schuld’ geldt hier ook; op een betrekkelijk licht vergrijp mag geen zware
straf gesteld worden
Bij het formuleren van strafdoeleinden wordt traditioneel onderscheid gemaakt tussen generaal-
preventieve doeleinden en speciaal-preventieve doeleinden
--> is niet alleen een onderscheid naar doelinhoud, maar ook naar doeladressaat
Het spreekt vanzelf dat de doeleinden welke de wetgever zich kan stellen moeten liggen in de
generale sfeer; de wet richt zich immers per definitie niet tot de enkeling maar tot de algemeenheid
--> op legislatief niveau is de strafsanctie in ieder geval gericht op datgene waarop een sanctie
überhaupt doelt, namelijk de bekrachtiging van de norm
Aangezien de straf steeds een expliciete afkeuring vormt van het verweten gedrag, spreekt het
vanzelf dat de wetgever alleen die normovertredingen strafbaar kan/ mag stellen die ook
daadwerkelijk afkeurenswaardig zijn
--> bepaalde delicten zijn zo afkeurenswaardig dat de wetgever dit met een zware strafsanctie tot
uitdrukking brengt
; denk aan misdrijven die een grote ontsteltenis bij de rechtsgenoten teweeg kunnen
brengen, zoals ernstige geweldsdelicten en delicten tegen het leven, lichamelijke en
geestelijke integriteit, de persoonlijke vrijheid
In dat verband kan je je afvragen of de wetgever met zijn strafbaarstelling ook het voorkomen van
eigenrichting op het oog zou kunnen hebben
--> lijkt niet zozeer een deel van de strafbaarstelling, omdat de straf in haar totaliteit (zowel dreiging
als realisering) overheidsmonopolie is
--> voorkomen van eigenrichting is wel een strafdoel voor zover deze zelf met strafsancties bedreigd
wordt; hier is echter slechts sprake van concretisering van normbekrachtiging
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper asvu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80364 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen