In deze samenvatting worden de twee boeken over de systeemtheorie en de psychoanalyse samengevat. Dit is een vrij beknopte samenvatting, maar aangevuld met de colleges heeft het mijzelf in elk geval geholpen aan een voldoende voor het vak. Succes!
Inhoud
Samenvatting stromingen orthopedagogiek..........................................................................................1
Er zit systeem in (Pont)...........................................................................................................................2
Inleiding..............................................................................................................................................2
De systeemtheorie: een kind is nooit alleen op de wereld.................................................................2
De systeemtheorie: binding, balans en orde......................................................................................2
De mythe van de allesbepalende persoonlijkheid..............................................................................3
Het persoonlijk en het systemisch geweten.......................................................................................3
De betrekkingen binnen een systeem................................................................................................4
Systemisch werken: nieuwe posities en rollen voor de ouders..........................................................5
De triadische tekening........................................................................................................................5
De communicatie binnen een systeem...............................................................................................6
De dialoog als systemische methodiek...............................................................................................8
Het hulpverleningsproces...................................................................................................................9
De start van het hulpverleningsproces.............................................................................................11
Dit is psychoanalyse (schalkwijk)..........................................................................................................12
Dit is psychoanalyse..........................................................................................................................12
Wat is nou…?....................................................................................................................................12
De geboorte van de psychoanalyse: Freud.......................................................................................13
Te afwijkend en daarom apart..........................................................................................................14
Actualiteit van de psychoanalytische theorie...................................................................................16
Vertakkingen van de psychoanalyse.................................................................................................16
Amerika: ego versus zelf...................................................................................................................17
Klinische theorie, metapsychologie en toegepaste psychoanalyse..................................................17
De nieuwe trends.............................................................................................................................18
Zonder kritiek vaart niemand wel.....................................................................................................19
,Er zit systeem in (Pont)
Inleiding
Cliënt: een jeugdige, zijn ouders of stiefouder of anderen die de jeugdige als behorend tot hun gezin
verzorgen en opvoeden. Broers/zussen horen er ook bij. Het gezin komt centraler te staan.
Systeemtheorie maakt invloed van omgeving/gezin op iemand gedrag duidelijk. Daarnaast spreekt de
systeemtheorie de kindspecifieke theorieën vanuit de orthopedagogie en ontwikkelingspsychologie
niet tegen, maar vult ze aan. Systeemtheorie gaat uit van de vruchtbare synthese van verschillende
theorieën. Kijk naar de betekenis van gedrag in de context. Oorzaak ligt niet altijd systemisch, kan
ook juist wel kind-specifiek zijn.
Systeemtheorie: bij opvoeding spelen individuele kenmerken én relaties een belangrijke rol. de
systeemtheorie verbindt deze twee gebieden en onderzoekt hoe ze elkaar beïnvloeden en
versterken. De kans op problemen neemt enorm toe als er meer risicofactoren in het spel zijn. Door
het samenvoegen van de twee visies(kind-specifiek/systemisch, mono-focale blik) ontstaat een veel
uitgebreider beeld van de problematiek, bi-focale blik.
De systeemtheorie: een kind is nooit alleen op de wereld
Is probleemgedrag individueel bepaald of een symptoom van verstoorde relaties? Je kunt een kind
niet helpen zonder het gezin daarbij te betrekken.
Het systeem: er ontstaat een systeem als een groep mensen relaties met elkaar aangaan. Er is een
grens tussen wij, degenen die bij het systeem horen, en zij, degenen die er niet bij horen. De relaties
in een systeem zijn op een andere manier ingevuld, de mate van betrokkenheid, rechtvaardigheid en
structuur verschilt. Deze optelsom bepaalt het vertrouwen en cohesie in een systeem.
Betrekkingen en communicatie: de manier waarop de onderlinge relaties zijn vormgegeven
(posities/hiërarchie in een gezin). Daarnaast bij communicatie de focus ontmoeting, hoe gaan de
mensen in het systeem met elkaar om.
Homeostase: een functioneel evenwicht in een gezin. Een patroon waarbinnen het gezin zn manier
van leven heeft ontwikkeld. Dit evenwicht wordt constant bedreigd door invloeden van buitenaf. Ook
bij probleemgezinnen is er homeostase, alleen voelt niet iedereen zich veilig/comfortabel bij dit
evenwicht.
Je moet gedrag niet alleen op gedragsniveau oplossen, maar kijk naar de betekenis van het gedrag
(symptoom niet met ziekte verwarren).
De systeemtheorie: binding, balans en orde
Binding: zorgt ervoor dat we bij elkaar blijven na ruzies of juist blijven hangen in destructieve
relaties. Geeft het gevoel aangesloten te zijn bij mensen. Een soort abstract sociaal magnetisme wat
mensen betrokken maakt en laat blijven bij elkaar, zowel positief als negatief.
Balans geven en nemen: bij disbalans kan dit voor problemen zorgen. Daarom zorgen we er graag
voor dat dit rechtvaardig verloopt. Interactie vindt ook plaats op gebied van emoties en intimiteit.
Binnen elk systeem is de uitwisseling van geven en nemen anders. Je wilt iets terug voor wat je geeft.
Hierdoor kunnen machtsspelletjes ontstaan waarbij gezinsleden proberen zoveel mogelijk te krijgen
zonder te geven.
Orde: bepaalde patronen zorgen voor gewoontevorming. Door vaste gedragspatronen worden
relaties voorspelbaar en betrouwbaar, geeft structuur binnen het systeem. Natuurlijke
, gezinsstructuur is dat ouders een team zijn en liefdevol samenspannen tegen de kinderen als ‘team’.
Binnen een systeem zijn sociale functies waarin mensen elkaar gebruiken om bepaalde persoonlijke
doelen te bereiken. Onderlinge functionaliteit bepaalt de sociale ordening, wat kunnen mensen voor
elkaar betekenen. Een systeem is vaak opgebouwd uit subsystemen, subsystemen staan onderling
ook met elkaar in relatie. Parallele processen: ruziënde ouders brengen ook ruziënde kinderen voort.
De mythe van de allesbepalende persoonlijkheid
Gedrag wordt voor een belangrijk deel bepaald door onze positie in een systeem en minder door een
begrip als iemands persoonlijkheid. Er is geen sluitende theorie over persoonlijkheid omdat het een
lastig begrip is.
Ahv statistische analyse over welke begrippen mensen gebruiken om elkaar te beschrijven zijn vijf
(Big Five) dimensies voortgekomen waaruit persoonlijkheid is opgebouwd: extraversie,
vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit en intellectuele autonomie. Nadeel is dat het
cultureel beïnvloedde begrippen zijn.
Iemand is niet verlegen of agressief, maar doet met enige regelmaat zo. En hoe iemand doet hangt
weer af van de interactie met de omgeving. Pygmalion-effect is hierbij van invloed, mensen gaan zich
gedragen zoals de omgeving ze ziet. We zoeken naar vaststaande patronnen bij het duiden van het
gedrag van anderen.
Persoonlijkheid is niet volledig erfelijk bepaald. Er zijn wel overerfbare gedragseigenschappen, maar
die verklaren niet gelijk ons gedrag. Pas in contact met een bepaalde omgeving krijgen die
eigenschappen vorm en betekenis.
Het persoonlijk en het systemisch geweten
Geweten is intra-psychisch proces, mensen maken een persoonlijke afweging tussen goed en kwaad.
Bij psychodynamica is het geweten een ‘uber-ich’ het zorgt ervoor de we onze ongeleide driften een
beetje leren beteugelen. Het geweten baseren we vaak op geïnternaliseerde normen en waarden
van onze ouders en is persoonlijk.
Je hebt ook een systemisch geweten wat veel krachtiger is, dit wordt gevoed door de behoefte om bij
een groep te horen. Mensen zijn vaak bereid om hun persoonlijk geweten ondergeschikt te maken
aan het systemisch geweten, zo sterk is het.
Mensen zullen slechte dingen blijven doen zo lang ze binding hebben met een groep die dat gedrag
niet veroordeelt. Experiment met lijnen en hoe lang. Als iedereen zegt dat ze even lang zijn ga je niet
als enige zeggen dat dit niet zo is. Ook experiment met schokken. Persoonlijk geweten uitschakelen
en vervangen door systemisch geweten door man in witte jas die naast de proefpersoon zat.
Goed is slecht en slecht is goed: de handeling die je doet is in de ene relatie slecht en in de andere
relatie juist goed. In de ene relatie ben je dan schuldig en in de andere onschuldig. Als het systemisch
geweten wordt bedreigd zijn we zelfs in staat om onszelf te verloochenen. Omgevingsfactoren
blijken daarom erg van belang te zijn voor de vorming van zoiets persoonlijks als ons geweten en
daarmee dus ook voor een groot gedeelte ons gedrag.
Systeemdwang: belangrijkste consequentie van het systemisch geweten, er kan dus een sterke
gedragsbepalende invloed van het systeem uitgaan: systeemdwang.
Gedrag kan gezien worden als iets dat een functie kan hebben voor het behoud van het evenwicht
binnen het gezinssysteem. Daarom is het belangrijk de context te leren begrijpen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinemonteban. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
