Volledige samenvatting van module 4 van verloskunde. Uitgewerkt aan de hand van ALLE verplichte literatuur/richtlijnen en colleges. Zelf heb ik met deze samenvatting een 8.0 gehaald.
Probeer zoveel mogelijk van de verplichte literatuur te lezen en in je op te nemen. Let hierbij ook op extra verplichte
bijlagen!
Zoek dingen die niet duidelijk zijn op, net als dingen waar je uitgebreidere informatie over nodig hebt. Vaak snap je
iets beter als je het als een totaalplaatje ziet.
Steek niet teveel tijd in dingen die je echt niet begrijpt. Je kan beter focussen op dingen die je wel snapt en dit zo
goed mogelijk proberen te kennen.
De samenvatting is bedoeld als aanvulling op je eigen leerproces. Ik heb met deze samenvatting alleen een
voldoende gehaald. Dit is echter geen garantie dat jij ook een voldoende haalt. Het is bedoeld als ondersteuning
,Inhoud
Farmacologie...................................................................................................................................................................6
Basisprincipes farmacologie........................................................................................................................................6
Absorptie.................................................................................................................................................................7
Distributie................................................................................................................................................................8
Eliminatie (metabolisme en excretie)......................................................................................................................8
Samenvatting...........................................................................................................................................................9
Farmacologie in de zwangerschap en tijdens lactatie...................................................................................................10
Zwangerschap............................................................................................................................................................10
Lactatie...................................................................................................................................................................... 11
Effecten geneesmiddelen bij foetus (teratogeen).....................................................................................................11
Soorten teratogenen:............................................................................................................................................11
Effect geneesmiddel bij zuigeling..............................................................................................................................13
Farmacokinetische factoren bij de zuigeling..........................................................................................................13
Voorschrijven geneesmiddelen tijdens lactatie.....................................................................................................13
Voedingsanamnese.......................................................................................................................................................13
Voedingsadviezen preconceptioneel.............................................................................................................................13
Roken en drugs......................................................................................................................................................13
Alcohol................................................................................................................................................................... 13
Overgewicht..........................................................................................................................................................13
Ondergewicht........................................................................................................................................................13
Controle en verwijzing...........................................................................................................................................14
Voedingsadviezen zwangerschap..................................................................................................................................14
Adviezen................................................................................................................................................................14
Listeria monocytogenes.........................................................................................................................................15
Toxoplasmose gondii.............................................................................................................................................15
Voedingsadviezen lactatieperiode.................................................................................................................................15
Voedingscentrum eten en borstvoeding...............................................................................................................15
Alcohol en roken...........................................................................................................................................................15
Alcohol................................................................................................................................................................... 15
Roken..................................................................................................................................................................... 16
Zwangerschap en gewicht.............................................................................................................................................17
BMI-classificaties...................................................................................................................................................17
Fertiliteit................................................................................................................................................................17
Gevolgen zwangerschap........................................................................................................................................17
Aanbevolen gewichtstoename..............................................................................................................................18
Lactatie.......................................................................................................................................................................... 18
Samenstelling moedermelk...................................................................................................................................18
2
, Flesvoeding............................................................................................................................................................19
Voordelen borstvoeding........................................................................................................................................19
Risico geen borstvoeding.......................................................................................................................................19
Voordelen kunstvoeding........................................................................................................................................19
Sociale determinanten borstvoeding.....................................................................................................................19
Soorten borstvoeding De voedingsstoffen van moedermelk worden voor een deel gemaakt in de alveoli
(eiwitten; vetten; lactose) en komen voor een deel uit maternaal plasma (vitaminen; mineralen). De
voedingsstoffen worden in het alveolaire lumen samengevoegd.........................................................................20
Gewichtsverloop....................................................................................................................................................20
Ethiek............................................................................................................................................................................ 20
Gezondheidsdeterminanten en model van Lalonde..................................................................................................20
Gezondheid en sociaaleconomische status...............................................................................................................21
Primaire preventie.....................................................................................................................................................21
Theorie en methoden van gezondheidsbescherming................................................................................................23
Secundaire preventie.................................................................................................................................................23
Gezondheidsvoorlichting...........................................................................................................................................23
Stappen van planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering..............................................................23
Ethiek van gezondheidsvoorlichting..........................................................................................................................24
Informed consent......................................................................................................................................................25
Wilsonbekwaamheid.................................................................................................................................................25
Paternalisme..............................................................................................................................................................25
Ethische dilemma’s....................................................................................................................................................26
Nieuw paternalisme..................................................................................................................................................26
Echoscopie: begrippen en werking................................................................................................................................26
Doppler...................................................................................................................................................................... 28
Artefacten..................................................................................................................................................................... 29
Doorsnedes................................................................................................................................................................... 31
Veiligheidsnormen........................................................................................................................................................32
Indicaties voor echoscopie............................................................................................................................................32
De jonge zwangerschap.................................................................................................................................................32
Spontane miskraam.......................................................................................................................................................35
Datering van de zwangerschap......................................................................................................................................35
Procedure..............................................................................................................................................................36
Meerlingen............................................................................................................................................................36
Foetale biometrie..........................................................................................................................................................36
Onderdelen echoscopie per trimester...........................................................................................................................36
Ontwikkeling externe genitalia......................................................................................................................................37
Echoscopie genitalia..............................................................................................................................................38
3
,Twintig weken echo (SEO).............................................................................................................................................38
Vruchtwater...........................................................................................................................................................39
Normale en abnormale foetale anatomie.....................................................................................................................39
Hersenen en ruggengraat......................................................................................................................................39
Neuralebuisdefecten.............................................................................................................................................39
Ventriculomegalie.................................................................................................................................................40
Corpus callosum agenesie.....................................................................................................................................40
Holoprosencefalie..................................................................................................................................................40
Gezichtsspleten.....................................................................................................................................................40
Geheugen...................................................................................................................................................................... 40
Belangrijke fases in ontwikkeling...................................................................................................................................41
Leren............................................................................................................................................................................. 42
Klassiek conditioneren...............................................................................................................................................42
Operant conditioneren..............................................................................................................................................43
Sociaal leren.................................................................................................................................................................. 44
Motivatie....................................................................................................................................................................... 45
Cognitieve ontwikkeling................................................................................................................................................45
0-2 jaar: senso-motorische fase.............................................................................................................................46
2-6 jaar: pre-operationeel stadium........................................................................................................................46
7-11 jaar: concreet operationeel stadium.............................................................................................................46
12-18 jaar: formeel operationeel stadium.............................................................................................................46
Motivatie behoefte en cognitie in verband met gedragsveranderingsmodellen...........................................................47
Modellen voor gezondheidsgedrag...............................................................................................................................47
Sociale en cognitieve modellen van gedragsverandering..........................................................................................48
Health belief-model...............................................................................................................................................48
Theorie van beredeneerd handelen (TRA-model).................................................................................................48
Theorie van gepland gedrag (TPB-model)..............................................................................................................48
Beperkingen van TPB.............................................................................................................................................49
Modellen voor gedragsverandering in fasen.............................................................................................................49
Hechting........................................................................................................................................................................ 49
Opvoedstijlen............................................................................................................................................................50
Ontwikkelingsfasen in gehechtheidsrelaties.................................................................................................................50
Prenataal...............................................................................................................................................................50
Eerste uren na de geboorte...................................................................................................................................50
Eerste levensjaar...................................................................................................................................................51
Tweede levensjaar.................................................................................................................................................51
Twee tot vier jaar..................................................................................................................................................51
Basisschoolleeftijd.................................................................................................................................................51
4
, Adolescentie..........................................................................................................................................................51
Continuüm van veilig naar onveilig............................................................................................................................52
Veilige gehechtheidsrelatie...................................................................................................................................52
Onveilige gehechtheidsrelatie...............................................................................................................................52
Verstoorde of problematische ouder-kindrelatie..................................................................................................52
Ontwikkelingsperioden in motorische ontwikkeling.....................................................................................................52
Foetale fase...........................................................................................................................................................53
Babyleeftijd............................................................................................................................................................53
Peuterleeftijd.........................................................................................................................................................53
Kleuter en schoolleeftijd........................................................................................................................................53
De zwangere: transitie naar het ouderschap.................................................................................................................54
Psychologische processen.....................................................................................................................................54
Binding met het kind.............................................................................................................................................54
Ontwikkelingen in de sociale omgeving.................................................................................................................54
Lichamelijke processen..........................................................................................................................................54
Stress en angst.......................................................................................................................................................55
Taalverwerving..............................................................................................................................................................55
Pre-verbale fase (eerste levensjaar)......................................................................................................................55
Vroeg linguale fase (één jaar tot tweeënhalf jaar)................................................................................................55
Differentiatiefase (tweeënhalf tot vijf jaar)...........................................................................................................55
Meertalige ontwikkeling........................................................................................................................................56
Kwalitatief onderzoek....................................................................................................................................................56
Individuele interviews...........................................................................................................................................56
Groepsinterviews...................................................................................................................................................56
Observatiestudies..................................................................................................................................................57
Steekproefstudies..................................................................................................................................................57
Data-analyse in kwalitatief onderzoek......................................................................................................................57
coderen................................................................................................................................................................. 58
Aspecten van betrouwbaarheid................................................................................................................................59
Validiteit.................................................................................................................................................................... 59
Anticonceptiecounseling...............................................................................................................................................59
Anticonceptiemethoden................................................................................................................................................60
Onthouding en coïtus interruptus.........................................................................................................................60
Periodieke onthouding..........................................................................................................................................60
Ovulatieberekening...............................................................................................................................................60
Condoom...............................................................................................................................................................60
Spermiciden...........................................................................................................................................................60
Pessarium..............................................................................................................................................................60
5
, Combinatiepil........................................................................................................................................................60
Anticonceptiering..................................................................................................................................................61
Anticonceptiepleister............................................................................................................................................62
Minipil................................................................................................................................................................... 62
Prikpil..................................................................................................................................................................... 62
Hormoonstaafje.....................................................................................................................................................63
Noodanticonceptie................................................................................................................................................63
Intra-uteriene methodes.......................................................................................................................................63
Sterilisatie..............................................................................................................................................................64
Anticonceptievoorlichting.............................................................................................................................................64
Zwangerschap............................................................................................................................................................... 65
Abortus provocatus.......................................................................................................................................................66
Medicamenteuze behandeling..............................................................................................................................66
Instrumentele afbreking 1e trimester....................................................................................................................66
2e trimester afbreking............................................................................................................................................66
Na de ingreep........................................................................................................................................................66
Complicaties..........................................................................................................................................................66
Nacontrole.............................................................................................................................................................67
Soa-onderzoek.......................................................................................................................................................67
Cultuur en religie...........................................................................................................................................................73
Gender........................................................................................................................................................................... 74
Soa................................................................................................................................................................................. 80
Seks tijdens en na de zwangerschap.............................................................................................................................81
1e trimester:..........................................................................................................................................................81
2e trimester:..........................................................................................................................................................81
3e trimester:..........................................................................................................................................................81
Baring:................................................................................................................................................................... 81
Farmacologie
Basisprincipes farmacologie
Farmacokinetiek: wat het lichaam met een geneesmiddel doet. Bestaat uit absorptie distributie metabolisme en
excretie
Farmacodynamiek: wat een geneesmiddel met het lichaam doet
Prodrug: niet-werkzame stof die pas na metabole omzetting in het lichaam actief wordt
Lokale toediening: aanbrengen van werkzame stof zo dicht mogelijk bij de plaats van werking
Systemische toediening: gebruik maken van circulatie om werkzame stof te vervoeren
6
,Absorptie
In de maag: farmaceutische fase van desintegratie (afbraak) en dissolutie (oplossen)
In de darm:
Paracellulair: tussen cellen door
Transcellulair: over cellen heen via actief of passief transport (passieve diffusie)
Snelheid van absorptie is afhankelijk van gebruikte toedieningsvorm en toedieningsweg
Orale en rectale geneesmiddelen zijn voor een deel vetoplosbaar om maag-darmwand te kunnen passeren
Grotere absorptiesnelheid geeft aanleiding tot bijwerkingen door snelle stijging van plasmaconcentratie
Mate van absorptie bepaalt de biologische beschikbaarheid
Biologische beschikbaarheid: hoeveel van toegediende werkzame stof uiteindelijk de algemene circulatie bereikt en
beschikbaar is voor werking
Biologische beschikbaarheid daalt door niet geheel vrijkomen van werkzame stof of door afbraak van de werkzame
stof bij het first-pass-effect
7
,Distributie
Geneesmiddel komt in algemene circulatie terecht waardoor een aantal processen in gang worden gezet
o Verdeling in het bloed
o Binding aan albumine of erytrocyten in de bloedbaan
o Diffusie naar weefsels buiten de bloedbaan
Groot deel van de processen vindt plaats door passieve diffusie of door binding aan plasma-eiwitten
Verdelingsvolume relateert hoeveelheid geneesmiddel aan plasmaconcentratie
Eliminatie (metabolisme en excretie)
Lever: door chemische veranderingen aan de moleculen van de stof (metabolisering)
Afwijkend zijn prodrugs: worden past actief bij de metabolisering
Rol metaboliserende enzymen is vooral ontgiften van lichaamsvreemde stoffen en beschermen van foetus tegen
lichaamsvreemde stoffen
First-pass-effect: metabolisering van de werkzame stof wanneer het middel na opname voor het eerst lever passeert
Presystemische metabolisering: deel van de werkzame stof is gemetaboliseerd voor absorptie in de darmwand.
Belangrijke oorzaak van verminderde biologische beschikbaarheid en is op te lossen door rectale toediening
Type-I reactie:
Type-II reactie: conjugatiereacties zoals acetylering of sulfatering
Cytochroom P450 is een enzym dat een belangrijke rol speelt bij oxidatieve type-I reacties. Er zijn verschillende
subcategorieën van cytochroom P450.
Enzymen verlagen hun activeringsenergie (energie die nodig is om metabolische reactie te starten) door te binden
aan substraatmoleculen. Substraatmoleculen zijn in dit geval het geneesmiddel
Geneesmiddel kan substraat zijn voor verschillende enzymen (niet-substraatspecifiek)
Excretie via galblaas of darmen: werkzame stof en metabolieten verlaten het lichaam door een transporter via gal of
feces
Enterohepatische kringloop: stof wordt na afsplitsing van het conjugaat opnieuw uit de maagdarmkanaal
geabsorbeerd
Excretie via nieren: uitscheiding van wateroplosbare stoffen door glomerulaire filtratie of actieve tubulaire secretie
8
,Stof die onvoldoende hydrofiel is wordt door type-I of type-II reacties omgezet in hydrofiele stof die via nieren wordt
uitgescheiden
Halfwaardetijd: maat voor de verblijfsduur van een werkzame stof
Plasma halfwaardetijd (T1/2)
Terminale halfwaardetijd (T1/2β): wanneer er geen absorptie van de stof meer plaatsvindt
Steady state: plasmaconcentratie blijft rond een constante waarde doordat de dagelijks geabsorbeerde fractie van
de dosis gelijk is aan de dagelijks geëlimineerde hoeveelheid. Wordt bereikt na 4-5 keer T 1/2β
Samenvatting
Absorptiesnelheid Tmax: tijdsduur tot maximale waarde van plasmaconcentratie
Van belang voor:
o Snelheid van intrede van werking (pijnstillers en antibiotica)
o Kans op bijwerkingen: snellere absorptie geeft hoge piekplasmaconcentratie. Langzame afgifte voorkomt
deze piek
o Handeling bij intoxicatie: snelle absorptie heeft weinig zin om nog maagspoeling te doen
Biologische beschikbaarheid F:
Van belang voor
o Overschakeling van ene toedieningsvorm naar andere: bij overstappen van injectievorm naar orale vorm
moet dosis verdubbeld worden
o Interacties: bij een lage biologische beschikbaarheid is de uitwerking van orale dosis moeilijk voorspelbaar
Klaring
Van belang voor
o Dosering per dag: verlaging dosis bij enzymremming of verminderde nierfunctie en verhoging dosis bij
enzyminductie
9
, Plasma-eiwitbinding
Van belang voor
o In bijzondere gevallen lager doseren bij een lagere plasmaconcentratie zoals leverziekten
o Rekening houden met eventuele interactie: stof verdringt de andere stof uit de eiwitbinding waardoor de
vrije plasmaconcentratie plotseling sterk stijg
Halfwaardetijd en eliminatiehalfwaardetijd
Van belang voor
o Bepaling tijdsduur tot constante plasmaconcentratie is bereikt: steady state wordt bereikt na 4-5 keer de
T1/2β
o Bepaling tijdsduur totdat 97% van de dosis uit het lichaam verwijderd is: duurt ongeveer 5 keer de T 1/2β
o Bepaling doseerfrequentie: bij lagere T1/2β hoeft minder vaak gedoseerd
Verdelingsvolume
Van belang voor
o Oplaaddosis: wordt gegeven om snel gewenste plasmaconcentratie te bereiken
o Handeling bij intoxicaties: stof met groot verdelingsvolume is hemodialyse niet effectief
Farmacologie in de zwangerschap en tijdens lactatie
Zwangerschap
Absorptie kan veranderen door verminderde motiliteit en verhoogde doorbloeding van maagdarmkanaal
pH in de maag kan stijgen door gebruik van maagzuurremmers
verdelingsvolume neemt toe door een toename in plasmavolume en extracellulair volume. Dit leidt bij
geneesmiddelen tot een daling van de plasmaconcentratie
Eiwitbinding kan afnemen door verlaging van plasma-eiwitten. Plasmaconcentratie van ongebonden geneesmiddel
stijgt waardoor er sneller bijwerkingen zijn
Er is een toename in doorbloeding van lever en maagdarmkanaal waardoor er een toename is in metabole
omzetting. Soms is er dosisverhoging nodig
Doorbloeding van de nieren neemt toe waardoor de filtratiesnelheid hoger is en snellere uitscheiding van
geneesmiddelen plaatsvindt
Tijdens de embryonale periode kunnen geneesmiddelen embryo bereiken door vrije diffusie. Alle geneesmiddelen
die extracellulaire vloeistof bereiken, bereiken ook het embryo. Kan leiden tot teratogene afwijkingen tijdens de
organogenese
Foetale lever heeft weinig metabole capaciteit en kan geneesmiddelen dus moeilijk uitscheiden waardoor hoge
concentraties toxische metabolieten (uitscheidingsproducten) ontstaan
Passage gebeurt voornamelijk door passieve diffusie langs een concentratiegradiënt
Diffusie door de placenta neemt toe naarmate zwangerschap vordert. Hoeveelheid geneesmiddel die passeert is
afhankelijk van molecuulgrootte en mate van lipofiliteit
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maranieuwland. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
